Muhtelif - Fransa

Arslanyan ailesine ait materyaller Kasım 2014’te, Paris’te Anako mavnasında düzenlenen Huşamadyan etkinliği sırasında kataloglandı. Bu maretyalleri getiren Lusin Arslanyan’dı (evlenmeden önceki soyadı Bedrosyan). Lusin’in anne tarafı Dörtyol kökenli ve 1920’lerin başlarında Beylan’a yerleşmişler. Burada sergilenenler bu aileye yani Balyanlara ait materyaller.

Lusaper Harutyunyan’a (evlendikten sonra Balyan) ait bir elişi. Günümüzde Lusaper’in torunu Lusin’in yanında bulunuyor.

1) Balyan ailesi. Beylan’da çekilen bu fotoğrafın tarihi muhtemelen 1930’ların başı. Beylan, 1939 yılına kadar Fransa’nın hâkimiyeti altındaki Suriye sınırları içindeydi. Bu şehir, Antakya-İskenderun civarındadır. 1939’da Türkiye ile Fransa arasındaki bir anlaşma neticesinde Antakya bölgesi tamamıyla (günümüzde Hatay) Türkiye’ye dahil edildi ve bunun üzerinde Ermeniler toplu halde bu yöreden göçtüler. Oturanlar, soldan sağa: Ardemis Balyan (d. 1924, babasının dizlerinde), Sinan Balyan (1893/95-1937), Berta Balyan (ayakta, d. 1927), Mari (ayakta, d. 1929), Lusaper (oturmuş, evlenmeden önceki soyadı Harutyunyan, Sinan’ın ikinci karısı). Arkada, ayaktakiler: Garabed (Sinan’ın ilk evliliğinden olan oğlu), Harutyun (d. 1924).

2) Sinan Balyan (1893/95-1937)

Bu materyaller Kasım 2014’te, Paris’te Anako mavnasında düzenlenen Huşamadyan etkinliği sırasında kataloglandı. Materyaller, 1920’lerin başlarında İstanbul’da doğmuş olan Alis Jamgoçyan (evlenmeden önceki soyadı Hançeryan) tarafından elimize ulaştırıldı. Alis, Arapgirli bir yetim olan Araksi Hançeryan’ın (evlenmeden önceki soyadı Simonyan, d. 1898) kızı. Annesi Araksi Soykırım’dan sonra İstanbul’daki yetimhanelerde barınmış; burada elişi ve iğne oyası öğrenmiş. Daha sonra İstanbul’da, Bitlisli Sımpad Hançeryan ile evlenmiş.

Araksi Simonyan, ileride Hançeryan. 1898 yılında Arapgir’de doğmuştur.

1) Solda Araksi Hançeryan (evlenmeden önceki soyadı Simonyan), İstanbul Eğitimperver Cemiyeti okulundaki öğrencilik yıllarından. Yanındaki kızın kimliği bilinmiyor.

2) Sağdaki Araksi Hançeryan (evlenmeden önceki soyadı Simonyan), İstanbul Eğitimperver Cemiyeti okulundaki öğrencilik yıllarından. Yanındaki kızın kimliği bilinmiyor.

Araksi Hançeryan’a (evlenmeden önceki soyadı Simonyan) ait elişi örnekleri. Üçüncü parça, iğne işi bir yaka.

Araksinin çocukları Alis ve Antranik, İstanbul 1926-27. İleride ailece Fransa’ya taşınırlar.

Bu materyalleri Krikor Kaveciyan elimize ulaştırdı. Krikor Kaveciyan’ın baba tarafı İstanoz (günümüzde Yenikent), anne tarafı ise Ordu kökenli. Krikor’un annesi Araksi Kalusdyan, 1912 Ordu doğumlu. Babası Hovagim çapulacıydı (kaba deriden çarık yapan); annesinin adı Dikranuhi’ydi (evlenmeden önceki soyadı Vartyan). Araksi’nin Bercuhi adında bir kız kardeşi vardı. Araksi’nin anne ve babası Soykırım yıllarında öldürülür. İki kız kardeş, Türk komşuları Mahitap Hanım tarafından saklanır ve korunurlar. Ateşkesten sonra Araksi ve Bercuhi İstanbul’da Ermeni yetimlerini barındıran bir İngiliz yetimhanesine gönderilirler. 1922’de her ikisi de hayırsever bir kuruma kabul edilirler ve Yunanistan’a, Korfu Adası’na geçerler. 1925’te iki kız kardeş de Marsilya’ya (Fransa) kabul edilirler ve Tıbrotsaser (okulsever) kurumu yetimhane/okulunu yerleştirilirler. 1928’de Tıbrotsaser Paris’e taşınır, Araksi Fransa’nın başkentine gider ve bu Ermeni kurumunda eğitimine devam eder. 1931’de Paris’te, Garabed Kaveciyan ile evlenir ve Krikor ile Deniz-Dikranuhi adlarında iki çocukları olur. Araksi, 2003 yılında vefat eder.

Krikor Kaveciyan’ın anne tarafından büyükbabasının adı Hovagim Kalusdyan’dır. Bu fotoğraf 1905 ve 1906’da Hovagim’in dayısının (soyadı Cıknavoryan, adı bilinmiyor) cenazesi vesilesiyle çekilmiş. Fotoğraf Hovgim’in annesi Kayane (rahmetlinin kız kardeşi), diğer iki kız kardeşi Dikranuhi ile Elmas görülmekte. Bu fotoğraf, Ermenistan’da yaşayan Ordulu bir akrabaları tarafından 1970’li tarihlerde Krikor’a ulaştırılmış.

Bu fotoğraf da yine Ordu’da, 1913’te çekilmiş bir cenaze fotoğrafı. Rahmetli, Hovagim Kalusdyan’ın annesi Kayane’nin babası Khaçik Vartyan.

Araksi Kaveciyan’a (evlenmeden önceki soyadı Kalusdyan) ait yetimhane yıllarından kalma el yazısı şarkı defteri.

Bu materyaller Rafi Taciryan’a ait. Fotoğraflarda büyükbabası Tosun ve ailesi görülmekte. Tosun, Karamanlı (Konya’nın güneyinde). Vaftiz adı Giragos’tur ama daha çok Tosun adıyla tanınır. İki kız ve beş erkek kardeştirler. Erkek kardeşlerin hepsinin de mesleği at yetiştiriciliğidir. Tosun, soykırımdan sağ kurtulur ancak daha bir yıl geçmeden Konya’da Kemalistler tarafından idamla cezalandırır oysa kendisi de Türk ordusunda subaydır. Mahkemeden önce savcı kendisini yanına çağırarak Nazar ve Maryam Taciryan isminde birilerini tanıyıp tanımadığını sorar. Tosun, bu şahısların anne ve babası olduklarını söyler. Savcı, 6 yaşındayken Karaman’da Nazar Taciryan’ın kendisini boğulmaktan kurtardığını anlatır. Sonra Tosun’a dışarıdaki atlardan birini alıp kaçmasını söyler. Tosun, idamdan kurtulur ve Erzurum/Garin’e kadar kaçar. Bir süre sonra İstanbul’da yaşar, ardından da Bağdat’a geçer ve orada vefat eder.

1) Soldan sağa, oturan Tosun Taciryan, yanında oturan karısı (ikinci evliliği) Siranuş Mıgırdiçyan. Siranuş, Kafkasya’nın Kantsak (Gence) şehrindeki komünist rejimden kaçarak Türkiye’ye yerleşmiştir. 1988 yılında Paris’te vefat eder. Çiftin arasında duran çocuk, oğulları Aram Taciryan (1925-2011). Ayakta duran ise Tosunların komşusu (kimliği bilinmiyor).

2) Tosun (Karaman 1880 – Bağdat 1954). Fotoğraf 1907 senesinde çekilmiş.

Bu fotoğraf, Rober Aydabiryan tarafından elimize ulaştırıldı. Resimde görünenler, Harput ovasının Kesirik (günümüzde Kızılay) köyünden Aydabiryan/Donabedyan ailesi. Fotoğraf 1913 civarında çekilmiş. Sağdan sola, ayakta duran çift Rober Aydabiryan’ın baba tarafından büyükbaba ve büyükannesi, Harutyun ve Almasd Aydabiryan. Oturanlar Almasd’ın annesi ve ağabeyi, onların soyadı Donabedyan. Ağabeyinin solunda ayakta duran kadın karısı, onun solundaki çocuk da Almasd’ın küçük kardeşi. Resmin sağında, Almasd’ın önünde oturan kız çocuğu, Almasd ve Harutyun’un kızları Araksi. Fotoğrafın en solundaki kız ise Almasd’ın ağabeyinin kızı Sultan. Büyükannenin kucağındaki bebek, bu fotoğraf çekildikten bir yıl kadar sonra vefat eden Nışan. Diğer kız çocuğunun kim olduğu bilinmiyor. 1915 Soykırımı sırasında bu fotoğraftaki üç erkek (Harutyun ve Almasd’ın iki erkek kardeşi) ilk tehcir edilenlerden olurlar ve öldürülürler. Almasd ve Harutyun’un 1914’te, yine Nışan (Rober’in babası) adını verdikleri yeni bir çocuklarının olduğunu da belirtelim. Nışan, Soykırım’dan sağ kurtulmayı başarır. İleride Fransa’ya yerleşir ve uzun yıllar Paris’teki “Haraç” gazetesinde çalışır.

Bu materyalleri Matild Madilyan tarafımıza ulaştırdı. Ona da 1915 yılına kadar Karadeniz kıyısındaki Bafra’da yaşamış olan annesi Eliz Boyacıyan’dan kalmış.

Bakır su kovası – Bafra (Karadeniz kıyısında)

Bafralı Boyacıyan ailesine ait.

Eliz Boyacıyan, Soykırım’dan sağ kurtulur ve daha sonra bu kovayı yanında İstanbul’a götürür. Sonra İstanbul’dan Marsilya’ya, buradan da Paris’e geçer.

Kova yaklaşık olarak beş nesildir bu ailede. Yüzyıllar önce hacca giden aileyle birlikte Kudüs’e götürülmüş, içine Kutsal Topraklar’ın suyu doldurulmuş ve su dolu kova hacılarla birlikte Bafra’ya dönmüş.

Onyıllardır Eliz'in kızı Matild Madilyan'ın yanında bulunmaktadır.

Eliz Boyacıyan tarafından işlenmiş bir kıyafet parçası. Çeyizinden bir parça.