Hazari Ermenileri: Demografik tarihi yeniden oluşturmak

Yazar George Aghjayan, 10/08/17 (Güncelleme 10/08/17) Çeviren: Arlet İncidüzen

Hazari köyü (günümüzde Anıl olarak biliniyor) Çımışgadzak (günümüzdeki adı Çemişgezek) kasabasının kuzeyinde uzanır. Resmi sınırları birçok kez değişmiştir ancak Osmanlı İmparatorluğunun son yüzyılında Çemişgezek çoğunlukla Mamuretül-aziz [Harput] eyaletine bağlı Dersim bölgesiyle birleşikti. 1915’te soykırım başlamadan önce Hazari tamamen Ermeni nüfusa sahipti. (1) En parlak döneminde Hazari’de 70 hanede 500 Ermeni vardı. Köyün Surp Yerortutyun isimli faal bir kilisesi ve okulu vardı. Soykırımın hemen öncesinde nüfus 400’ün altına düşmüştü. (2) Türkiye Cumhuriyeti’nin 2000 yılı sayımına göre Hazari nüfusu sadece 85 kişidi.(42 erkek ve 43 kadın). (3)

Soykırımdan sonra, Hovhannes Acemyan Çemişgezek Ermeni köyleri üzerine önemli miktarda materyal derledi. Bazı kısımları Çemişgezek bölgesi üzerine iki kitaba referans olmasına rağmen Acemyan’ın çalışmasının büyük bölümü yayınlanmamış durumdadır. (4) Acemyan’ın materyalleri arasında, aile ağacını göstermenin bir yolu olarak, bilinen en eski atadan başlayıp torunlara geldikçe kollara ayrılan birkaç soy çarkı vardı. Daha çok soy kütüğü çarkı ortaya çıktıkça birçoğunun hâlâ şahsi mülkiyette olduğu anlaşılmaktadır.

Yakın zamanda Hazari hakkında bir dizi kitabın yazarının torunu olan Vasken Vereasyan içinde köyle bağlantılı 21 soyadının kökeninin detayları olan 6 soykütüğü çarkı paylaştı. (5) Soyağaçlarının içerdiği bilgi çok ayrıntılıydı ve çoğu 1800 öncesi tarihliydi. Çarklardaki bilgiyi 1840’da gerçekleştirilen bir Osmanlı nüfus sayımıyla karşılaştırdım. (6) Karşılaştırma her kaynağın güçlü ve zayıf yanlarına önemli bir bakış sağlıyor.

1830’ların başında, Müslüman olmayanları vergilendirme, Müslüman olanları da askere alma amacıyla Osmanlı İmparatorluğu yönetimi tarafından nüfusu kayıt altına almada bir yenileme gayreti başlatıldı. Gerçekte sadece erkekler sayıldı. Kadınlar çok sonra dahil edildiler. Osmanlı kayıt sisteminin tam değerlendirmesi makalenin kapsamı dışındadır. (7) Osmanlı arşivlerinde Çemişgezek bölgesi için 1840’tan kalma sadece bir gayrimüslim kaydı bulunmaktadır. Kesin olarak daha sonraki tarihlere ait kayıtlar bulunmasına rağmen, (özellikle 1906 civarında gerçekleştirilen sayım) şu an araştırmacılara bu çok önemli sayımlara ulaşmaları için izin verilmiyor.

Soy çarkları ve 1840 Osmanlı nüfus sayımına ek olarak, Birleşik Devletlere göç edenlerin kayıtlarından konuyla ilgili bilgi topladım. Hazarili erkeklerin büyük çoğunluğunun Lawrence, Massachusetts’e gitmiş olduğu kaydadeğer bir nottur. 230 ve 280 Common Street’de bulunan çok kiracılı ucuz apartman bu insanlar için temel barınak oldu. Hazarili dokuz erkek, 11 Ocak 1909’da Birleşik Devletlere aynı gemiyle geldiler: SS La Bretagne. Kapsamlı olmamakla beraber Birleşik Devletler kayıtları genelde soy ağaçlarının içeriğine katkı yapmak için faydalıdır.

Birleşik Devletler kayıtlarından üç öncelikli kaynak kullanılmıştır. Birincisi Mark Aslan’ın Armenian Immigration Project [Ermeni Göç Projesi] isimli web sitesi vazgeçilmez bir araçtı. (8) Aslan, Ermenilerle ilgili bilgileri gemi manifestolarından, nüfus sayım kayıtlarından, askeri kayıtlardan vs. toparladı. Özellikle bunun değeri bütün veri tabanını standartlaştırılmış soyadlarına göre sorgulayıp birleştirmiş olmasıdır. Ek olarak ancestry.com ve familysearch.org’dan kaynak kayıtlarına ulaşmada yararlanılmıştır.

1840 Osmanlı Nüfus sayımından resimler

1840 Osmanlı nüfus sayımı Osmanlı Türkçesiyle kaydedilmişti. Bu nedenle kayıtların esaslı bir çevirisine ihtiyaç duyulmaktadır. (9) Osmanlı sisteminde soyadı geleneği büyük oranda köye göre farklılık gösteriyordu. Çoğunlukla 1840’da kullanılan hane halkı kimliği, ailenin soykırım sonrası soyadıyla aynı değildir. Özellikle Hazari gibi küçük köylerde hane reisi basitçe baba adıyla tanımlanırdı.

Bazı aileler babadan gelen soyadlarını sürdürmüşlerdir. Örneğin, Nersesyan ailesini Nerses isimli tek bir erkeğin olduğu nüfus sayımından tanımlamak kolay oldu. Bununla birlikte, hane halkının rahatlığını sağlamak için, aslında sözü geçen aileyi de kapsayan, ek eşleşen isimler gerekiyordu. Rahibin ailesini içeren hane halkı bir başka eşleşmeyi tanımlamayı destekledi.

Diğer hane halkları için tamamen soy çarkındaki erkeklerin isimlerinin eşleşmesine itimat etmek zorunda kaldım. Sözel geleneğin kesinliği zaman geçtikçe azalıyor. Bu nedenle 28 sayım hanesi ve 21 soy çarkı ailesi eşleşmesinde güvenilirliğe ulaşmak için önümde bir öznel eşik vardı.

Güvenilirlikte bir seviyeye kadar, Osmanlı nüfus sayımında 15 hanedeki 21 soy çarkı ailesinden 14’ünü tanımlayabildim. Muhtemel bağlantılar daha az güvenilirlikte 3 aileyi daha gösterdi. Bu, 4 aile ve 10 haneyi tanımsız bıraktı. Ailelerin ikisi Der Pilibosyan ve Der Mateosyan köyü terk etmiş olarak belirtilmiş ama bu bir yıllık göçmenliğin 1840’tan önce mi sonra mı olduğu belirtilmemiş. Birkaçına daha kafa yordum ama bazı sorular pek çözülebilir değil.

Nüfus sayımında tanımlanmayan haneler köyden göç etmiş diğer aileler olabilir. Aynı zamanda ailenin erkek kolları soy çarklarının temellerini oluşturan sözlü gelenekten önce ölmüş de olabilir. Daha yakın tarihli Osmanlı nüfus sayımı kayıtları olmaksızın (özellikle kadınları kapsayanlar) saptamak imkânsız.

Birleşik Devletler kayıtları için benzer bir yöntemden yararlanıldı. Çoğu isim pek yaygın olduğundan, kaydın Hazari’yle bağlantılı olduğunu kabul etmeden önce ek teyit istendi. Tabii ki doğum yeri Hazari olarak belirtilmiş ise bunlar kabul edildi. Ek olarak limana varışlarındaki gemi manifestoları sıklıkla Birleşik Devletlere katılan kişinin memleketindeki en yakın akrabasını, adını ve bağlantısını kapsadığı için anahtar bir kaynaktı. Aile ilişkileri, aynı adreste yaşamak vs. güvenilirlik seviyesini arttırdı. Hazari’de kalan eş ya da ebeveyn veya Birleşik Devletlerde kişiye katılan bir kardeş ek onay noktası olarak iş gördü. Birçok erkek Lawrence, Massachusetts’e gitmiş olsa da bu mutlak değildir. Örneğin bazıları New York ve Connecticut’a gitmiştir.

Ermeni isim ve soyisimleri İngilizceye birçok şekilde çevrilebildiği için özel işaretli aramalar çokça kullanıldı. Örneğin “*an” son eki, aramalarda “ian”, “ean” ya da “yan” ile biten soyadlarını bulmak için kullanıldı.  

Daha karışık arama şekilleri de kullanıldı, örneğin bir geminin manifestosunu bulmak için sadece doğum yılı ve göç yılına dayanan sınırlamalar kullanılabilir. Buna rağmen en iyi çabalar bile bazen bir sonuçsuz kaldı. Boşluklar önemli değildi ve geniş kapsamda bilgi eksikliğine yol açmıyordu. 500’den fazla Birleşik Devletler kaydı arasından Hazarili 137 erkek tanımlayabildim.

Ermeni soyadlarının kökü belirli birkaç kategoriye ayrılır. En yaygın olanı babadan gelen soyadlarıdır. Bunlar erkeğin ilk adına dayanır. Garabedyan, Melkonyan, Kevorkyan vs. gibi. Diğer soyadları mesleğe dayanır, çoğunlukla Osmanlı Türkçesi kelimeleri kullanılır. Örnekler arasında Demirciyan, Nacaryan, Kazancıyan, Berberyan vs. verilebilir. Bazı soyadları göçülen memleketlere dayanır Palutsyan, Maraşlıyan vs. gibi. Ermenice’de sondaki “ts” eki, Türkçedeki “li” ekine karşılık gelir. Ayrıca fiziksel özelliklere dayanan soyadları da bulunmaktadır: Topalyan, Altıparmakyan gibi.

Ermeni soyadları nadir olarak eski soylu ailelerden gelmektedir. Gerçi bazıları hâlâ soyu devam eden aileler olmasına rağmen, çr. Suni ve Artzruni, bazı durumlarda köken gerçekte babadan geliyor olabilir. Örneğin Mamigonyan’ın soylulukla bağlantılı olması şart değildir.

Farklı kayıtlarla çalışırken Ermeni soyadlarının popularize edilişinin yakın zamanlı bir fenomen olduğu açıkça görülmektedir. Soyadları daha çok belirli bir kişiyi belirtmenin basit bir yoludur. Buna duyulan ihtiyaç, iş ve özellikle devlet işlerinde artıyor. Bu nedenle 1830’da başlayan Osmanlı kayıt sistemi çoğunlukla Ermeni soyadları için teşvik edici olmuştur. Hangi Hagop? Keşişin oğlu Hagop (Keşişyan) ya da Bedros’un oğlu Hagop (Bedrosyan) ya da Topal Hagop (Topalyan) ya da Palulu Hagop (Palutsyan). Bu nedenle soyadları sıklıkla değişebilirdi ve değişti. Hagop Bedrosyan’ın oğlu Hagopyan oldu vb. Aile genişleyip dağıldıkça farklı oğulların torunları farklı soyadla devam edebiliyorlardı. Örneğin Hagop’un iki oğlu var: Kevork ve Bedros. Kevork’un torunları Kevorkyan ya da Hagopyan olabiliyordu. Benzer şekilde Bedros’un torunları da Bedrosyan ya da Hagopyan olabiliyordu. Daha büyük şehirler ayrıntılı soyadlarını ilk kabullenenler oluyordu.

Soyadları değişmeye devam etti, hatta bazen soykırımdan sonra bile. Tahmin edilebileceği gibi bu durum araştırmayı ve bireyleri kesin şekilde tanımlama imkânını karmaşık hale getirmektedir.

1840 Osmanlı Nüfus sayımından resimler

1840’da yapılan Osmanlı nüfus sayımı Hazari için 129 Ermeni erkek ve hane detaylandırıyor.Vergi sınıflandırmasındaki bilgi boy, bıyık-sakal, meslek ve yaşı içeriyor. Örnek küçü çapta olmasına rağmen bazı ilginç ayrıntılar gözlemlenebiliyor.

Aşağıdaki tablo 5 yaşından itibaren erkeklerin sayısını içermektedir:

Örneğin küçük çaplı oluşu ve ikincil kaynağın eksikliği verilerden sonuç çıkarmayı zorlaştırıyor. Tüm sayımlarda özellikle yaşın doğum yılıyla uyuşmayacak şekilde kaydedilmesinden meydana gelen yaşla ilgili ciddi yanlış ifadeler var. Ek olarak sayım verilerinde yaş abartılmasına sıkça rastlanıyor. Örneğin, yaşı belirlemede vergi veya askerlik yaşının hemen altındaki yaşları tamamlamak için yaşı en yakın 5’e yuvarlama veya yükseltme eğilimi olabiliyor.

Sayımda, babaları da listelenmiş 90 erkek bulunmaktaydı. Bu durum, oğul doğduğunda babanın kaç yaşında olduğunun analizine imkân veriyor. Ölen veya köyü terk eden kadınlar ve çocuklar eksik olduğu için veriler eksik. Yine de oğlu doğduğunda babaların ortalama 27 yaşında olduğunu kayetmeye değer (diğer bir deyişle her nesilde ortalama yıl). Bir oğulun doğumu üzerine kayıt altına alınan en genç baba 15, en yaşlı baba 53 yaşındaydı. Yine de bunlar sınırlı yaş verileri ve küçük çaplı örnek gözüyle değerlendirilmelidir.

Birleşik Devletler verileri de dahil edildiğinde, her nesilde ortalama yıl 30’a yükselmektedir. Yükselme için bir takım sebepler sunulabilir. Birincisi, en büyük oğula evin sorumluluğu miras kalmış olmasından dolayı, çoklukla en genç oğlun Birleşik Devletlere gitmesidir. İkincisi, Birleşik Devletler kayıtlarının soykırım nedeniyle meydana gelen geniş kırılmadan sonra doğanları kapsamasıdır. Üçüncüsü, 19. yüzyıl boyunca çocuk sahibi olma yaşının ortalama ömürle birlikte yükselmesidir. Sonuncusu, açıkça örneğin küçüklüğüne bağlanabilir.

11 yaş ve üstü her erkek çocuk vergi mükellefiydi. Üç vergi sınıfı (yüksek, orta ve düşük) vardı. Hazari’de 8 erkek yüksek gelirli, 79 erkek orta gelirli ve 4 erkek düşük gelirli olarak sınıflandırılmıştı. Düşük gelirli olarak sınıflandırılanlar en genç olanlar, yani 11 ya da 12 yaşındakilerdi. Bununla birlikte bazı 12 yaşındaki çocuklar orta gelirli olarak sınıflandırılmıştı.

Boy verileri içeren kayıtlarda neredeyse %60’ı uzun boylu olarak sınıflandırılmış. Bu oldukça sıra dışı. Sadece iki erkek kısa olarak kaydedilmiştir. Bazıları sadece genç olarak sınıflandırılmıştır. Birleşik Devletler kayıtları ara sıra boy ölçüsünü de kapsamaktadır. Bu kayıtlardaki örneklerden birine ve torunların genel olarak benzer boyda geliştiklerine dayanarak, yaklaşık olarak 1,76 m üstünün uzun ve 1,61 m altının kısa boylu olduğu görünüyor.

20 yaş üzerindekilerin bıyık ve sakalı bilgileri mevcuttur. 25 yaşında ve daha genç olanlar sıklıkla sakalsız ya da bıyığı terlemiş olarak tanımlanmışlardır. Aşağıdaki tablo erkeklerin bıyık-sakal türü ve rengine göre sayılarını analiz ediyor.

Köyde sadece bir papaz vardı. Diğer tüm erkekler çiftçi, ırgat ya da çoban olarak sınıflandırılmış. Kaydedilen erkeklerin %30’dan fazlası çalışmak için İstanbul’a gitmiş. Bu, 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başları boyunca genel bir uygulamaydı. İçlerinde çokça bekâr olmasına rağmen, çoğu kez yeni evlenmiş, yeni çocuğu olmuş ya da köye dönmelerini garanti altına alan hamile karısı olanlar gitmekteydi. Yaş ortalaması 30 olup, yaşları 15 ile 57 arasındaydı. Ortalama 4 yıllığına gidiyorlardı. Bu nedenle yılın kaydedildiği yerdekiler için İstanbul’a giderken ortalama yaş 26 oluyordu. 84 geminin manifestosunu karşılaştırarak, 1915 öncesinde Birleşik Devletlere varan Hazarili erkeklerin ortalama yaşının 24 olduğunu buldum.

Bu sayede, Birleşik Devletlere göç etmenin, aslında, neredeyse 100 yıllık (belki de daha fazla) bir devamlı uygulama olduğu görülebilir. 1840 nüfus sayımı kayıtları, Çemişgezek erkeklerinin çalışmak için başlıca olarak Adana ve İstanbul’a gittiğini gösteriyor. 19. yüzyılın sonlarından başlayarak Birleşik Devletler birçok kişi için Adana ve İstanbul’un yerini aldı. Bazıları Adana ve İstanbul’da kalırken, bazıları Amerika’da kalmayı seçti.

Soy ağaçlarının sunumunda parantez içindeki ilk rakam her birey için tek tanıtıcıdır. İkinci rakam ailedeki kuşağı temsil ediyor. İlerleme sırasını takip etmek için, kişinin üstündeki sırada en düşük rakamlı kuşağı takip edin. Aile ilişkilerinin gözde canlandırılabilmesine yardımcı olması için aile ağacına grafiksel bir sunum da ekledim. Büyük harfli isimler soy çarkında da görünenler. Doğum yılı olarak 1840 öncesi verilmişse, kişi 1840 Osmanlı nüfus sayımında listelenmiştir. Tanımlayıcı veriler de nüfus sayımından alınmıştır. Soy çarkında aynı isme sahip çocukların olduğu durumlar vardı. Bu durumda çocuğa, daha önce ölmüş ağabeyinin isminin verildiği varsayılıyor. Çifte çocuk isimlendirme kesinlikle değerli olduğundan, bu amaçla ismi sadece bir kez listeledim.

İlk çark gereğine uygun olarak Hazari’yle çok yakından ilişkili Antreasyan ailesini kapsıyor. Soy çarkına göre gerçekte bu üç ayrı soyadı (Yarumyan, Antreasyan ve Gosdanyan), bir aileden geliyor. Osmanlı nüfus sayımındaki yaşlara dayanarak, bu geniş sülalenin büyük atası Istepan’ın [#001] 1700’lerin başında yaşadığını varsayabiliriz.

Yarumyan/Antreasyan/Gosdanyan Çarkını görmek için buraya tıklayınız.

Antreasyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Şaşırtıcı şekilde soyadının kökeni Antreasyan verilerde saptanamıyor (yani Antreas isimli kimse yok). Osmanlı sayımı 4 kuşakta 10 erkeğin detayını veriyor. Nüfus sayımındaki bir çocuk, Khaçadur [#043] soy çarkında bulunmuyor. Büyük ihtimalle bebekken ölmüştü ve sonraki kuşaklar tarafından tanınmıyordu. Başka bir ihtimal de Khaçadur’un babasının Ğugas olması gerekirken yanlışlıkla Hagop olarak tanımlanmış olmasıdır. Nitekim [#056] sıradakiyle aynı kişi olabilir.

Garabed’in [#071] altındaki kol, sayımda kolayca tanımlanamıyor. Hane #21’in aile reisinin 1779 doğumlu ve 1828’de Manug adlı bir oğlu olan bir Garabed olması makul bir ihtimal. Buna rağmen burası benzerliklerin sona erdiği yer.  Bu nedenle bağlantıyı neticesiz bıraktım.

[#005] Bedros ve [#013] Armenag’ın doğum tarihlerine dayanarak Bağdasar’ın [#006] 1840’da hayatta olması gerektiği görünüyor. Lakin Osmanlı nüfus sayımında kaydedilmemiş.

Soy çarkında [#021] Hovhannes, Ovagum (Hovagim’in türevi) olarak kaydedilmiş. Ayrıca [#004] Ğazaros’un babası çarkta Hagop iken sayımda Ğugas olarak verilmiş. Ğazaros iki oğluna Hagop ve Ğugas adını verdiği için hangi ismin babasına ait olduğunu söylemek zor. Bir başka ihtimal de babanın isminin Hagop olması ama ailenin daha da eskiden Ğugasyan olarak tanınıyor olması olabilir.

Mıgırdiç Antreasyan 9 Aralık 1913’te SS Rochambeau gemisiyle Birleşik Devletler’e gelmiş. Kardeşi Şımavon’a katılacağı belirtilmiş. [#051] Şımavon’un, Birleşik Devletler’de en az 1913’ten 1925’e kadar yaşadığını varsayıyorum. Şımavon’un gemi manifestosundan yoksun olduğum için sadece onun 230 Common Street, Lawrence, Massachusetts’te Hazarili diğer Antreasyanlarla birlikte yaşadığına itimat ettim.
Ancak, soy çarkı Şımavon’un bir erkek kardeşi olduğunu göstermiyor. [#049] Mıgırdiç, gemi manifestosuna göre 1919’da 230 Common Street’teki kardeşi Levon’a katılmak amacıyla gelmiş. Ek olarak ortadaki büyük “B” Mıgırdiç’in babasının Boğos [#046]  olduğunu teyit ediyor gibi görünüyor. Bununla birlikte Şımavon, Mıgırdiç B ile 146 Maple Street, Lawrence’da yaşıyordu. Bu karışıklığa ilaveten, 1924 Lawrence şehri rehberinde üç tane Mıgırdiç Antreasyan vardı ve hiçbiri 1925’ten sonra listelenmemişti.
Yukarıdaki aile ağacında sadece Mıgırdiç’i [#049]  listelediğim için muhtemelen Şımavon’un, soy çarkında eksik olan Mıgırdiç isimli bir erkek kardeşi vardı.

Şimdiden her kaynağın güçlü ve zayıf yanları belli oldu. 1840 nüfus saymı araştırmacıların ulaşabileceği tek resmi Osmanlı kaynağıdır. Bahsedildiği gibi daha işe yarar 1840 sonrası sayımları ulaşılamaz durumda. Nüfus sayımları bireylerle ilgili başka yerde bulunmayan ayrıntılar vermektedir. Yaşla ilgili alışıldık sorunların yarattığı sıkıntılara rağmen kayda geçirilen erkeklerle ilgili hâlâ değerli bir referans teşkil etmektedirler. Bu vakada soy çarkı nüfus sayımının sınırlarını genişleten 200 yıllık bir dönemi kapsıyor. İsim ve ilişkilerdeki farklılıklar her zaman çözülemiyor. Ama iki kaynağın da hayranlık uyandırıcı olduğu açıktır ve birlikte kullanılabilir.

Yukarıda listelenen Antreasyan ailesinden 81 erkeğin 32’sinin tahmini doğum yılı saptandı. Birleşik Devletler kayıtlarının analizine göre nesiller arasındaki ortalama yaşı 29’du. En büyük aralık yaşı 41 ([#061] Ardavazt ve babası Vahan) arasındayken en düşük aralık yaş 21.5 ([#013] Armenag ve büyük-büyük-dedesi Bedros) arasındaydı. Tüm sonuçlar makul görünüyor, böylece kaynaklar genel olarak uyuşuyor. İlginç olarak Vazken Andreasyan yaşı tahmin edilirken, her nesilde aile ağacında 25 yaşında varsayılmış.

Gosdanyan ailesi Ğugas/Hagop’dan [#003] gelen diğer bir koldu. Nüfus sayımına göre ayrı hanelerde yaşıyorlardı. Ğazaros’un [#004]  kardeşinin ismi soy çarkında Krikor iken Pilibos olarak tanımlanmış. Yine burada da süregelen çocuklara büyükbabalarının adını koyma geleneği nedeniyle kesin olarak hangi isimin doğru olduğu saptanamıyor. Soyadının kaynağı olarak Gostantin [#083]  görünüyor. Bu durum, soyadları ile ilgili tartışmaya bir örnek teşkil etmektedir. Osmanlı sayımı haneyi Pilo oğlu (Pilibos’un oğlu) olarak tanımlamış. Ne var ki torunlar aşiretin atası olarak 1840’ta Gosdanyan ismini almış. Aşağıdaki hem nüfus sayımı hem soy çarkında sunulduğu şekilde Gosdanyan aile ağacıdır:

Gosdanyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Soy çarkındaki Hagop [#084] ve nüfus sayımındaki Krikor’un [#085] aynı kişi olup olmadıkları saptanamadı. Bunun dışında kaynaklar uyuşuyor.

Mevcut kayıtlara göre Minas [#086],  oğlu Hovhannes doğduğunda 52 yaşındaydı. Bu, nesil arasındaki ortalama yaşı (35 yaş) çarpıtarak, yaş farkının Gosdanyan aşireti için daha yüksek olduğunu yansıtır. Hovannes dahil edilmese dahi ortalama fark 32 olmaktadır.

Öncei soyları Antreasyan ve Gosdanyan ailelerine ayrılmalarından bir nesil Manug oğlu Mardiros’tan serpilen Yarumyan ailesinden [#002] geliyordu. Yarumyan soyadının kökeni belli değil. Andreasyan, Vereasyan’a alternatif isim olarak Heybetgants’ı (heybetli) önerir. (38) Soyadı büyük ihtimalle Yarum adlı birini ya da benzerinin bozulmuş bir halini ifade ediyor. Ne var ki Yarum soy çarkında görünmüyor. Bir başka makul açıklama da Türkçe’deki “yarım” kelimesinden türediği olsa da bunun nasıl bir soyada dönüştüğü bilinmiyor. (39)

Yarumyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Aile, 1840 Hazari nüfus sayımına dahil olmuş olmalı. Bedros [#098] ve oğulları muhtemelen 1840’da hayattaydılar. Buna rağmen Yarumyan kolu Osmanlı sayımında temiz şekilde tanımlanamıyor. Bir takım olasılıklar var; (özellikle hane 12) ama kesinleştirmek için çok fazla farklılık var. (48)

Soy çarkı Istepan’ın [#119] 1850’de Bulgaristan’a taşındığını gösteriyor. Hrant/Khaçadur [#108] görünüşe göre iki isimle gitmiş. Soy çarkı iki ismi de listeliyor. Birleşik Devletler’e Khaçadur ismiyle giriş yapmış ama hayatının geri kalanında Hrant (Harold) ismini kullanmış.

Sıradaki soy çarkı üç ailenin, Parunagyan, Bekeryan, Soğigyan aşiretlerinin ortak kökenini detaylandırıyor. Her aşiret ataları Bedros’un [#120] bir oğlunun soyundan geliyor. Bunların dahil olduğu Osmanlı sayımındaki yaşlara dayanarak, büyük ihtimalle Bedros 1700’lerin ortasında doğmuş olduğu söylenebilir.

Parunagyan/Bekeryan/Soğigyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Parunagyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Osmanlı sayımı hane reisini Parunag [#121] yerine Nazar olarak belirtmiş. Ayrıca Nazar’ın babası da Bedros [#120] yerine Hovhannes olarak belirtilmiş. Bu çelişkilere adamların farklı isimlerle tanınıyor olabilecekleri dışında getirebileceğim bir açıklama yok. Aile Parunagyan olarak tanındığı için Parunag tam olarak doğrulanıyor. Ek olarak, Bedros’un diğer oğullarında da görüldüğü üzere bu durum kesinlikle pekişiyor.  Parunag’ın [#121]  3 oğlu tutarlı şekilde soy çarkı ve nüfus sayımında isimlendirilmiş. Aileyi bu sayede tanımladım.

Birleşik Devletler kayıtlarından yararlanılınca diğer ağaçlara benzer şekilde her nesil için yaş aralığı 31 yıl oluyor. Nesille ilgili en uzun boşluk soykırımdan sonra doğanlarla oluşmuş.

Bekeryan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Bu vakada, nüfus sayımı ata adının Bedros [#120] olduğunu doğruluyor. Sayım sırasında Bedros’un oğulları çoktan kendi şahsi hanelerine ayrılmışlardır. Bekeryan soyadı bekâr kelimesiyle bağlantılı. Bu özel durumda, soyadının ailenin bu koluyla nasıl bir bağlantısı olduğundan emin değilim. Antreasyan’ın kitabındaki Bekeryan aşiretini kapsayan hane haritası Depoyan adıyla listelenmiş görünüyor. Depo, Istepan’ın alternatif hali olduğundan aile aynı zamanda köyde bu soyadla biliniyormuş gibi duruyor.

Nigoghos’un [#149] oğluna nüfus sayımında isim olarak Mardiros verilmiş, oysa soy çarkında isim Istepan. Kesin olmamakla Mardiros’un aile içinde nüksetmesi doğru isim olduğunu gösterebilir. Muhtemel en olası açıklama Istepan’ın Nigoghos’un [#149] hiç evlenmemiş diğer bir oğlu olmasıdır. Belki de kardeşi Mardiros ölünce Istepan onun oğlu Giragos’u evlat edinmiştir. Bu nedenle Bekeryan ve Depoyan soyadları uygun olabilir ve Mardiros ile Istepan’ın aynı kişi olması tezat durduğu için kardeş olarak listelenebilirler.

 Bedros [#153] ailenin soykırımdan kurtulan tek üyesi olarak görünüyor. Bedros’un doğumu ile büyük babası Giragos’un doğumu arasında 66 yıl var. Soy aralığı için makul bir 33 yıl. Bedros ile karısı Ağavni’nin hiç erkek çocuğu yok. Böylece Hazarili Bekeryan soyadını yaşatacak soy tükenmiş görünüyor.

Dikran Soğigyan'ın [#169] vatandaşlık başvuru dilekçesi

Soğigyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Açık şekilde Soğigyan kolu ismini Soğomon’dan [#156] alıyor. Nüfus sayımında da Soğig olarak tanımlanmış. Babası, nüfus sayımında Abdal [#155] olarak tanımlanmış. Ama soy çarkı ismini Hovhannes olarak tanımlıyor. Bir kez daha torunların iki ismi (Hovhannes ve Abdal) de taşıdığını görüyoruz. Bu durumda hangi ismin kesin olduğunu ya da iki ismin de kullanılıp kullanılmadığını söylemek zor. Abdal ya da Abdal Mesih (Mesihin hizmetkârı ya da İsa’nın hizmetkârı) Ermeni Kilisesi’nin de saygı duyduğu Süryani bir azizin ismidir. Bilinen doğum yıllarına dayanarak görünüyor ki Abdal[#155], Bedros’un [#120] üç oğlunun en büyük olanı.

Soğomon’un oğlu Hovagim [#198] 1840 sayımında listelenmemiş ve bu nedenle henüz doğmamış olabilir. Görünüşe göre soyunu sürdürecek hayatta kalan çocuğu olmadan ölmüş. Soğomon’un diğer dört oğlu sayım ve soy çarkında tutarlı şekilde adlandırılıyorlar.

Birleşik Devletler kayıtları doğum yılları bakımından çoklukla Osmanlı nüfus sayımıyla tutarlılık gösteriyor. En büyük nesil aralığı  Harutyun [#195] ve oğlu Arşag [#196] arasındadır. Bu nedenle 1920 sayımında bahsi geçtiği için bu Arşag 1885’ten önce doğmuş olmalıdır. Sonuçta ortalama yıl sayısı her nesil için makul bir 31 olmaktadır.

Bedros’un [#188] torunları Soğigyan’a yerine Bedrosyan soyadıyla devam ettiler.

Bu geniş ağaç, muhtemelenkardeş gibi görünen Simon ve Margos’la başlıyor. (78) Soy çarkı ve Osmanlı nüfus sayımı arasında önemli çelişkiler mevcut. Aşağıda sunulan aile ağacı, mümkün olan bilgiye dayanan yorumumu yansıtmaktadır. Maalesef ailenin bazı kısımları sayımda net şekilde tanımlanamıyor, bu da kesin karşılaştırmayı sınırlandırıyor. Mevcut doğum tarihlerinden Simon ve Margos’un 1700’lerin başından ortalarına doğru yaşadığı farz edilebilir.

Atamyan/Kılışyan/Kalusdyan/Der Pilibosyan/Papazyan/Der Mateosyan Çarkını görmek için buraya tıklayınız.

Atamyan/Kılışyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Ailenin Kılışyan kolu Mikayel’le [#226] başlıyor. Ailenin geri kalanı Atamyan olarak gösteriliyor. Soy çarkı neredeyse doğrudan doğruya nüfus sayımından saptanabiliyor. Toros’un [#201] babası, nüfus sayımı yapıldığı sırada hayattadır ve Minas olarak isimlendirilmiştir, oysa soy çarkı adını Ğugas olarak gösteriyor. Benzer şekilde Mikayel [#226], Simon [#229] ve Boğos’un [#239] babaları da nüfus sayımı sırasında hayattadır ve ismi Hagop olarak verilmiştir, soy çarkında ise ismi Ğazar olarak listelemiştir. Ayrıca Hagop’un babası nüfus sayımda Boğos olarak verilmişti. Çarka göre Hagop ve Toros kardeş olmalı ama onun yerine babaları kardeş görünüyor.

Bir sonraki önemli çelişki Ğugas [#208], Avedis [#217] ve Khaçadur’un[#220],  sayıma göre Toros’un [#201] çocukları değil de kardeşi olmalarıdır. Toros Ğugas’tan 20, Avedis’ten 24 yaş büyüktü. Minas [#200] vefat edince Toros kardeşleri için baba figürü yerine geçmiş ve ilişkileri sözlü gelenekte bu şekilde hatırlanıyor olabilir. Nüfus sayımı zamanında Khaçadur çoktan ölmüştür. Açıkçası nüfus sayımında hata olması gibi başka muhtemel açıklamalar da mevcuttur.

1840’da aile çoktan iki haneye bölünmüş olması ilginçtir. Minas/Ğugas [#200] ailesi bir hane ve kardeşi Boğos’un [#224] soyundan gelenler başka bir hane oluşturmuştur.

Garabed’in [#228] bir oğlu olduğu biliniyor: 22 Haz 1927 Massachusetts doğumlu Aram. Neden soy çarkında gösterilmediği belirsiz. Muhtemelen soy çarkındaki Aram [#238] gerçekte Khosrov’un oğlu yerine Garabed’in oğlu olarak listelenmeliydi. 1920 nüfus sayımı ve Massachusetts doğum indeksi Khosrov’un oğlunu Hagop olarak belirtmiş. Kendisi daha sonra Raymond H. Atamyan olarak tanınacaktı.

Bir kez daha Birleşik Devletler kayıtları Osmanlı sayım kayıtlarıyla örtüşüyor. Her nesil için ortalama yaş aralığı 32 yıldı. En uzun aralık Ğugas [#212] ile babası Bedros (51 yaşında) arasındadır.

Kalusdyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Kalusdyan ailesini 1840 Osmanlı nüfus sayımında kesin olarak belirleyemedim. Yüksek ihtimalle hane #19 olmalı gibi görünüyor ama birçok farklılıklar var. Sonuç olarak soy çarkında sunulan bilgiye göre hakkında fazla şey söylemek zor. Çarkta yaşı bilinen diğerlerine dayanarak Garabed [#240] ile Kalusd [#241] 1840 nüfus sayımı zamanında çoktan ölmüş olmalılar. Ek olarak Garabed [#243] henüz doğmamış olabilir. Hiç olmazsa Simon [#242] sayımda kaydedilmeliydi. Şayet hane #19 değillerse ya bu aile hata sonucu sayım dışı bırakıldı ya da vergi ödememek için sayımdan kaçındılar. Bir başka ihtimal de Kalusdyan erkekleri köyün dışında çalıştıkları içi sayım memurlarının onları gözden kaçırmış olması.

Minas ve Yeranos’un ikisi de Birleşik Devletler’de yaşamalarına rağmen oğulları Simon ve Kalusd için kayıt bulamadım. Minas durumunda karısı Altun 1922’de ona katılmış ama geldiği geminin manifestosu Kalusd’dan bahsetmiyor. Soy çarkı bu erkek sırasını soyu tükenmiş göseriyor ve Kalusd’un soykırımda öldürülmüş olduğunu varsayabiliriz.

Der Pilibosyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Yukarıda gösterildiği üzere Margos [#251], Khaçadur/Simon’un [#199] kardeşiydi. Der Mikayel’in üç oğlu da kendi hanesini kurup rahiplikte babalarını izlemişlerdi. Der Pilibosyan kolu ağaçtaki en küçük koldu. Soy çarkı Bulgaristan’a göçtüklerini gösteriyor. Bunun hangi noktada gerçekleştiği belli değil. Muhtemelen 19. yüzyıl sonu veya 20.yüzyıl başı olduğundan 1840 nüfus sayımı öncesinde olabilir. Der Pilibosyan ailesini sayımda tespit edemedim. Henüz Bulgaristan’a gitmemişlerse bile muhtemelen Der Pilibos o dönem başka bir topluluğa hizmet veriyordu.

Papazyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Der Mikayel dahil Papazyan kolu 4 kuşak rahiplikle uğraşmıştır. Bu durum soyadını haklı çıkarıyor. Osmanlı nüfus sayımı Hazari’de sadece bir papaz listeliyor:  Der Hagop. Görünüşe göre oğlu 1840’da henüz papaz olarak atanmamış. Der Mikayel 1840’dan önce ölmüş varsayılıyor. Dolayısıyla oğulları nüfus sayımında ortaya çıkan ayrı hanelere ayrılmışlardır.

Ek olarak Osmanlı nüfus sayımı verileri Margos [#251] ve Khaçadur/Simon [#199] kardeşlerin 1750 öncesi doğumlu olduğunu söylüyor. Birleşik Devletler kayıtları tutarlı, her nesil için ortalama yaş 26.5.

Der Mateosyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Soy çarkı Der Mateosyan ailesinin Hazari’nin yaklaşık 3 mil güneybatısındaki komşu Sisna köyüne (günümüzde Varlıkonak) taşındığını gösteriyor. Acemyan’ın Sisna materyalleri de bunu teyit ediyor. Bu yüzden taşınma 1840 sayım kayıtlarından önce gerçekleşmiş olmalı. Buna rağmen Sisna nüfus sayımında bu aileyi bulamadım.

Khanbegyan Çarkını görmek için buraya tıklayınız.

Khanbegyan ailesi geniş bir aileydi. 1840 nüfus sayımında biri Bedros [#274] diğeri en büyük oğlu Movses [#275] tarafından yönetilen iki ayrı hane vardı. Nüfus sayımında Bedros’un babasının Sarkis olarak görünürken soy çarkında Mardiros’tur. Bunun dışında nüfus sayımı ve soy çarkı uyuşuyor. Bedros’un [#274] 1768’de doğduğunu varsayarsak, bu aşiretin atası muhtemelen 1750 öncesi doğumluydu. Gerçi Movses ve Bedros arasındaki 10 yıllık süre pek mümkün değil, bu nedenle Bedros daha önce doğmuş olabilir.

Soy çarkının Avak[#316]  ile ilgili kısmında sorular var. 18 Ocak 1921’de SS Belvedere gemisi iki yolcuyla New York şehrine varmış: Avak’a katılacak olan Maryam ve Boğos Khanbegyan. Gemi menifestosu Maryam’ın Avak’ın gelini, Boğos’un da torunu olduğunu gösteriyor. Soy çarkı ise Avak’ın erkek çocuğu olmadığını belirtiyor. Avak’ın karısını adı Maryam’dı ve 1921’den 1927’ye kadar onunla birlikte Lawrence, Massachusetts’te yaşadığı kaydedilmiş. Görünüyor ki SS Belvedere’deki Avak’ın gelini değil karısıydı. Bu durumda cevapsız bir soru ortaya çıkıyor: Boğos kimdi?

Birleşik Devletler’e göçenlerde ortalama yaş her nesil için 33 görünüyor.

Bu dört ailenin kökeni Mardiros [#332] ve iki oğlu Khaçadur ve Manug’a dayanıyor. Eldeki bilgiye göre Mardiros 18. yüzyılın ilk yarısında yaşamış olmalı.

Verdanyan/Çıngıryan/Nersesyan/Amirkhanyan Çarkını görmek için buraya tıklayınız.

Verdanyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

İsimlerde bir takım çelişkiler olsa da 1840 Osmanlı nüfus sayımındaki Verdanyan hanesini teyit etmek için yeterince uyumluluk var. Krikor’un [#334] iki oğlu aynı hanede yaşamaktadır. Nüfus sayımında oğullar Mardiros ve Ğazar olarak listeleniş ama soy çarkında Hovhannes ve Babo olarak görünüyorlar. Soy çarkı Mardiros’u Hovhannes’in oğullarından biri olarak listelemiş. Yukarıdaki ağaç, nüfus sayımıyla tutarlı kalıyor, buna ağmen diğer yorumlar eşit şekilde olası. Bu nedenle, Krikor’un oğlu olarak Hovhannes değil Mardiros [#340] sunuluyor.

Sayımda Ğazar’ın [#335] Ohan adında bir oğlu olduğu gösterilmiş. Soy çarkı Ohan’ı içermiyor. Ohan’ı çocukken ölmüş olabilecek dördüncü oğul olarak sundum. Ancak Ohan diğer oğullardan birinin adı da olabilir. Soy çarkı Ğazar/Babo’nun [#335] soyunun 1878’de Bulgaristan’a göçtüğünü gösteriyor.

Nüfus sayımı Mardiros’un [#340], Avak adında bir oğlunu daha içeriyor ki ben onun soy çarkındaki Hovagim [#344] ile aynı kişi olduğunu varsayıyorum.

Örnek boyutu çok küçük ve sonuçlar Ğazaros [#353] (56 yaş) ve Serop [#359] (47 yaş) çarpıtılmış olsa da Birleşik Devletler kayıtları bu aile için her nesilde ortalama yaşın yüksek (34) olduğunu gösteriyor.

Movses’in [#358] torunları Movsesyan olarak hayatlarına devam etmişlerdir.

Çıngıryan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Soy çarkına göre Çıngıryan kolunun kökeni Khaçadur’un [#333] oğullarından birine dayanıyor. Oğlanın ismi Serop gibi görünüyor. Buna rağmen Osmanlı nüfus sayımında hane reisi Krikor’un oğlu Khaçadur’dur [#366]. Aynı zamanda evde amcası Mıgırdiç’in oğlu Hovhannes [#364] de yaşamaktadır. Sorunsal olarak Khaçado-ur’un [#333] bir oğlu vardır: Krikor [#334]. Yukarıda daha önce belirtildiği gibi Verdanyan kolunun başı odur. Bu nedenle Krikor isminde bir oğlu olması olası değil. Ayrıca eğer Hovhannes, Khaçadur’un [#366] amcası olsaydı, Mıgırdiç de Khaçadur’un [#333] kardeşi olurdu. Soy çarkında Mıgırdiç’ten bahsedilmiyor. Şüpheli olmasına rağmen Mıgırdiç’i kardeş, Krikor ve Serop’u da aynı kişi olarak sundum.

Ağacın geri kalanı soy çarkı ve Osmanlı nüfus sayımında tutarlı. Ayrıca her nesil için ortalama yaş Birleşik Devletler kayıtlarına göre 30.

Nersesyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Soy çarkı ve 1840 Osmanlı nüfus sayımı Nersesyan sülalesi için uyuşum içinde. Bu kol Khaçadur’un [#333] diğer bir oğlu Sahag’tan [#391] geliyor. 1840 Osmanlı sayımında Sahag sağ değilken, oğlu Nerses (muhtemelen soyadının kaynağı) 57 yaşında listelenmiş.

Her nesil için ortalama yaş, Birleşik Devletler kayıtlarına dayanarak yüksektir (37 yaş). Bir muhtemel açıklama Osmanlı sayımında Manug’un [#393] doğum yılının 1814’ten sonra olmasıdır.

Le Havre limanından 5 Ocak 1909 tarihinde yola çıkıp, 11 Ocak 1909'da New York şehrine ulaşan SS La Bretagne isimli geminin gemi manifestosu

Amirkhanyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Soy çarkı ve Osmanlı nüfus sayımı neredeyse tamamen uyum içinde. Soy çarkı Garabed’in [#415] Haroutyun ve Mateos adlı iki oğlu olduğunu gösteriyor. Buna rağmen 1840 Osmanlı nüfus sayımı sadece Krikor adlı bir oğuldan bahsediyor. Soy çarkında, Bağdasar’ın [#450] Haroutyun’un oğlu olduğu yolundaki veriyi korudum. Aynı zamanda nüfus sayımındaki Krikor ve soy çarkındaki Mateos’un aynı olduğunu varsaydım.

Birleşik Devletler kayıtlarına göre her nesilde ortalama yaş oldukça yüksek: 36 yıl.

Bu dört ailenin kökeni Boğos [#453], oğlu Manug [#454] ve torunu Hovsep/Bedros’tan [#455] geliyor.

Tatyan/Mihranyan/Hovnanyan/Taşçıyan Çarkını görmek için buraya tıklayınız.

Tatyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Osmanlı nüfus sayımında Tatyan ailesini kesin olarak tanımlayamadım. Hanenin başı Tateos’a dayanan bilgiler ekledim. Yine de soy çarkından gelen farklılıklar mevcut. Soy çarkı Tateos’un babasını Boğos olarak verirken Osmanlı nüfus sayımı Nerses olarak listelemiş. Ayrıca Tateos’un oğlu soy çarkında Garabed iken nüfus sayımında Giragos olarak tanımlanmış.

Armenag’ın [#461] doğum yılı şüpheli. Eğer babası Boğos gerçekten Birleşik Devletler kayıtlarının gösterdiği gibi 1875 doğumluysa Armenag 1885’te doğmuş olamaz. 1920’de Birleşik Devletler’e varışında yaşı 21 olarak belirtilmiş ki bu da doğum tarihini mantıken 1899 yapıyor. 1940 Birleşik Devletler nüfus sayımına göre yaşı 52, bu da doğum tarihini yaklaşık 1888 yapıyor. Buna rağmen Armenag’ın İkinci Dünya Savaşı seferberlik kaydı ve ölüm sertifikası doğum tarihini 1885 olarak gösteriyor. Yılı 1885 olarak gösterdim, bununla birlikte Armenag daha sonra veya babası daha erken doğmuş da olabilir. Boğos ve Armenag dâhil edilince her nesil için ortalama yaş 26.

Mihranyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Ataları arasında Mihran isimli kimse olmadığı için bu kolun neden Mihranyan olarak sürdüğü belirsiz.
Avak [#473] muhtemelen Birleşik Devletler’de 1910 öncesinde bulundu. Ama sonra oğlu Vahram [#474] geldiktn sonra 1909’da Hazari’ye geri döndü.

Soy çarkı Manug [#463] ile Hovhannes’in [#470] babalarını Sarkis olarak isimlendirmiş, 1840 Osmanlı nüfus sayımında hayattaydı ve adı Hagop olarak verilmişti. Ayrıca Hagop’un babasını soy çarkı Bedros olarak belirtirken nüfus sayımına göre Hovsep’tir. Kaynaklar ağacın geri kalanı için birbiriyle uyumlu.
 
Manug [#468] bazı kaynakların gösterdiği gibi birkaç on yıl önce de doğmuş olabilir. Yine de doğum yılını vatandaşlık belgeleri ve İkinci Dünya Savaşı seferberlik kaydındaki gibi 1883 olarak bıraktım. Her nesil için ortalama yaş 34’tür.

Hovnanyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Açık şekilde soyadının kaynağıHovnan’dır [#478]. Aileyi 1840 Osmanlı nüfus sayımında belirleyemedim.
Hane #9 en muhtemel olasılık lakin kesin konuşmak için çok büyük farklılıklar var. Ayrıca erkeklerin çoğu Birleşik Devletlere göç etmiş. Hovhannes’in [#487] 16 Haziran 1924 Massachusetts doğumlu Khazag isimli bir oğlu bulunuyor. Soy çarkına neden dahil edilmediği belirsiz. Ayrıca soy çarkında Vram [#489],  Hovnan’ın [#490] oğlu olarak gösterilmiş. Ancak sayım kayıtlarına göre Vram’ın Khaçadur’un [#488] oğlu olduğu çok açık. Benzer şekilde soy çarkı Haygaz’ı [#493], Garabed’in [#491] oğlu olduğunu gösteriyor. Oysa Maruke’nin [#492] oğlu olarak listelenmeliydi. 1937’de Maruke’nin Hovsep isminde bir oğlu daha olacaktı.

Soy çarkının Mihranyan koluyla bağlantılı kısımlarından bilinen doğum tarihleri tutarlıdır.

Avak Kupelyan, Yokohama'dan yola çıkıp,1 Şubat 1919'da, SS Kashima Maru gemisiyle Seattle, Washington'a ulaşır. Avak'la birlikte yolculuk edenler arasında karısı Nazeli ve oğulları, Markar ile Suren de vardır. Avak, 1884 Çemişgezek doğumludur ve Birleşik Devletler'e, Rusya üzerinden uzun bir yol izleyerek ulaşmıştır. 24 Mayıs 1919 tarihli Goçnak dergisinde, Avak, kendisi gibi Erzurum'daki 1917 geri çekilmesiyle birlikte Rusya'ya geçen Çemişgezeklilerin listesini yayınlamıştır. Hazarili olanların listesi, soy çarkları bağlamında ilginçtir. Bu makalenin yazımı sırasına sadece verilen bilgileri tekrarladım.
Heybatyan - Mardiros, karısı, çocukları, erkek kardeşi, Marta, Antranig
Antresyan - Ağcayan, Taniel, Vahan, Satenig, çocuğu, Vahan'ın karısı, Aleksan'ın oğlu
Parunagyan - Dikran, çocuğu, karısı, erkek kardeşinin karısı Marta
Atamyan -  Adom, çocuğu, karısı, kız kardeşi
Soğigyan - Partoğ, karısı, Dikran, karısı
Amirkhanyan - Hampartzum, çocuğu, karısı
Belirtilmemiş - Antranig, karısı, kaynanası

Taşçıyan kolunu görmek için buraya tıklayınız.

Taşçıyan hanesini Osmanlı nüfus sayımında belirleyemediğim gibi Birleşik Devletlerde de aile için hiç kayıt bulamadım. Soy çarkı Harutyun’un [#497] 1898’de İzmir’e taşındığını belirtiyor.

(1) 16. yüzyıldada bile Hazari, tamamı Ermeni 30 hane olarak belirtilmiş. Ünal, Mehmet A. XVI. Yüzyılda Çemişgezek Sancağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1999. Gerçi bir kaynak 1915’te köyde Kürt bir çobanın ailenin yaşadığını gösteriyor. Gasparean, Hambardzum H. Chʻmshkatsag Ew Ir Giwgherě. Boston: "Paykʻar" Tparan, 1969.
(2) Çemişgezek bölgesi demografik analizi için Dersim bölgesi makalemin 2. bölümüne bakınız.
www.houshamadyan.org/en/mapottomanempire/vilayetofmamuratulazizharput/svejak-of-dersim/locale/demography-part-ii.html
(3) 2000 Genel Nüfus Sayımı: Nüfusun Sosyal Ve Ekonomik Nitelikleri: İl 62 – Tunceli, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü, 2002.
(4) Acemyan dökümanlarının kopyaları Ulusal Ermeni Çalışma ve Araştırmaları Birliği (Belmont, MA) ve Amerika Ermeni Müzesi’nde (Watertown, MA) bulunabilir.
(5) Vazgen A. Vereassian, Hazaribadoum [Hazar/Anı Tarihi], Cilt 1: Beyrut, G. Doniguian Press, 1985, s. 319; Cilt 2: Beyrut, G. Doniguian Press, 1984, s. 304; Cilt 3: Beyrut, G. Doniguian Press, 1994, s. 657.
(6) Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Nüfus Defterleri (NFS.d.), dosya 2605, “1256 (1840) Harput eyaleti, Keban Maadin-i Hümayun, (Arapgir) sancağı, Çemişgezek, Sini? nahiyesi, Abad Nahiyesi, Kirnir? nahiyesi, reaya defteri”.
(7) Karpat, Kemal H., Ottoman Population, 1830-1914: Demographic ve Social Characteristics. [Osmanlı Nüfusu, 1830-1914: Demografik ve Sosyal Nitelikler] Madison, Wis: University of Wisconsin Press, 1985. Shaw, Stanford J., “The Nineteenth-Century Ottoman Tax Reforms ve Revenue System.” [19. yy Osmanlı Vergi Reformu ve Gelir Sistemi], International Journal of Middle East Studies, Cilt 6, Sayı 4, 1975, s. 421–459.
(8) arslanmb.org/ArmenianImmigrants/shiplists.html
(9) Ek A’ya bakınız: Ek A
(10) New York’a 23 Şubat 1908’de varan SS La Touraine gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 18 Şubat 1929 tarihli vatandaşlığa başvuru dilekçesi, nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıt kartı ve ABD Sosyal Güvenlik ölüm kayıtları. Gemi manifestosu Bedros’un Armenag’ın babası ve Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu teyit ediyor. Armenag 230 Common St., Lawrence, Massachusetts’deki  amcası Adam Atamyan’a katılacaktı. Uzaktan kuzeni Levon [#047] ile birlikte seyahat ediyordu.
(11) New York’a 7 Haz 1910’da varan SS Alice gemisi manifestosu. Muhtemelen 1911’de New York’ta kuyumculuk yapmış olmasına rağmen Birleşik Devletler’de Bağdasar’la ilgili başka kayıt bulamadım. Hazari’de kalan en yakın akrabası kardeşi Bedros’tu. Karısı Vergin ve Hazarili Karakin Nersesyan’la birlikte seyahat ettikleri belirtilmiş. Soy çarkı Bağdasar için bir eş listelemiyor. Ama belki tesadüfen kardeşi Dikran’ın eşinin adı da Vergin olabilir. Doğum yılı Bağdasar’ın gemi manifestosundaki yaşından tahmin edildi.
(12) 1900 ABD nüfus sayımı. Khaçadur Antreasyan New Britain, Connecticut’ta pansiyoner olarak kalıyordu. Doğum yılı ve ayı 1900 nüfus sayımında bulunuyor. Birleşik Devletler’e 1892’de geldiği de belirtilmiş. Gemi menifestosunu bulamadım, bu nedenle bu Khaçadur’un Hazarili olduğu kesin değil. Ayrıca Khaçadur [#025] ya da Khaçadur [#050] da olabilir. İkisi için de doğum yılı tutarlı. Varış tarihi oğlu Hovhannes’in doğum tarihiyle tutarlı. Daha ilerisi için kayıt bulunamadığından Hovhannes’in gemi manifestosunda belirtildiği gibi Khaçadur büyük ihtimale 1900-1909 arasında Hazari’deki ailesinin yanına döndü. İkisi için de Khaçadur [#025] ve Khaçadur [#050] doğum tarihi dahil etmeye karar verdim.
(13) New York’a 28 Temmuz 1909’da varan SS Oceanic gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD Sosyal Güvenlik ölüm kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 11 Ağustos 1930 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD Sosyal Güvenlik ölüm kayıtları. Dip not 7’de verildiği gibi Hovhannes’in babası Khaçadur Hazari’de kalan en yakın akraba olarak belirtilmişti. Hovhannes 230 Common St. Lawrence’ta yaşayan kuzeni Minas Kalustyan’a katılacaktı. Babası gibi o da Connecticut’ta zaman geçirdi. Bu durumda doğum tarihleri tüm kaynaklarda tutarlı.
(14) New York’a 7 Ocak 1910’da varan SS Alice gemisi manifestosu. Taniel’in ismi gemi manifestosunda çizilmiş. Ancak soy çarkı Hazari’de kalan en yakın akrabasının karısı Nazlu (Nazlı?) olduğunu teyit ediyor. Çemişgezekli Manuel Antreasyan hakkında Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtlarıyla başlayan bir takım kayıtlar buldum. Buna rağmen Manuel soy çarkında bulunmuyor ve gemi manifestosunu da belirleyemedim. 1920 ABD nüfus sayımı Manuel’in 1909’da vardığını belirtiyor. İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ismini önce Manuel olarak listeliyor ama sonra “M” çizilip “T” ile değiştirilerek isim Tanuel yapılıyor. Muhtemeldir ki Manuel ve Taniel doğum tarihi 24 Aralık 1889 ve ölüm tarihi 4 Eylül 1977 olan aynı kişi.
(15) New York’a 27 Nisan 1909’da varan SS Chicago gemisi menifestosu ve Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları. Gemi manifestosu Hagop’un Hazari’de kalan en yakın akrabasının karısı Elmas olduğunu ve Worcester, Massachusetts’teki yeğeni Levon’a katılacağını belirtiyor. Doğumyeri Çemişgezek olarak verilse bile askere alma kayıtları bu Hagop Antreasyan için olmayabilir. Karısı olmadığı belirtilmiş dolayısıyla 1917’de Elmas’ın soykırımda can verdiği çoktan biliyor olabilir.
(16) Providence, Rhode Island’a 2 Aralık 1930’da varan SS Alesia gemisi manifestosu. 1907’de 230 Common St., Lawrence, Massachusetts’te yaşayan bir Boğos Antreasyan vardı. Bahsedildiği gibi bu ucuz kiralı bina Hazarili birçok göçmene yuva oldu. Buna rağmen hangi Boğos’tan bahsedildiğini ayırt edecek kadar 1915 öncesine ait bir kayıt bulamadım. Manifesto 1930’da Belmont, Massachusetts’teki oğlu Levon’a katılacağını gösteriyor. Kızı Akabi İstanbul’da kalmış. Gemi manifestoları 1920’nin başlarında Birleşik Devletler’e gelen birçok Hazarili için Boğos’u İstanbul’da kalan en yakın akraba olarak listelemişti.
(17) New York’a 23 Şubat 1908’da varan SS La Touraine gemisi manifestosu, 21 Mayıs 1918 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve California ölüm kayıtları. Gemi manifestosu babası Boğos’u Hazari’de kalan en yakın akraba olarak listelemişti. 14 Market St., Worcester, Massachusetts’teki kayın biraderi B. Nersesyan’a katılacaktı.
(18) New York’a 7 Ocak 1910’da varan SS Alice gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve California ölüm kayıtları. Kardeşi Levon gibi Setrag da babaları Boğos’u Hazari’de kalan en yakın akrabaları olarak saydı.
(19) San Francisco’ya 15 Mart 1919’da varan SS Tenyo Maru gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Mıgırdiç’in 230 Common Street, Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Levon’a katılacağını gösteriyor. Amerikan Kızılhaçı desteğiyle içlerinde Hazarili başkaları da olan bir grup Ermeni’yle birlikte seyahat ediyordu. Lawrence şehri rehberi Mıgırdiç’in 1922’den 1925’e kadar 146 Maple Street’te yaşadığını ve isminin başında bir “B” olduğunu (muhtemelen babası Boğos için) gösteriyor. Mıgırdiç için başka kayıt bulamadım.
(20) Dipnot 12’ye bakınız.
(21) Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve 1920 ABD nüfus sayımı. Lawrence, Massachusetts şehir rehberi Şımavon’un 1914-1925 arası orada yaşadığını, sonra Methuen, Massachusetts’e taşındığını gösteriyor. Vazken Veréassyan sonunda Lübnan’da yaşadığını belirtiyor.  Gemi manifestosunu bulamadım.
(22) New York’a 14 Ağustos 1893’te varan SS Rhaetia gemisi manifestosu. Eski yolcu listeleri bir kişinin kimliğini teyit etmek için çok az bilgi sunuyor. Kuzenleri Garabed [#420] ve Boğos [#423] Amirkhanyan ile birlikte seyehat ediyordu. Yine de tutarlı olduğu için Istepan ile ilgili bilgiyi dahil ettim.
(23) New York’a 25 Haziran 1910’da varan SS La Savoie gemisi manifestosu, New York’a 28 Mayıs 1920’de varan SS St. Paul gemisi manifestosu, 13 Mayıs 1927 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve sosyal güvenlik ölüm kaydı. Vahan ve oğullarıyla ilgili bilgi öncelikle Vahan’ın vatandaşlık başvuru dilekçesinden geliyor. Vahan Birleşik Devletler’e ilk kez New York limanında 25 Haziran 1910’da SS La Savoie gemisiyle girmiş görünüyor. Manifesto Vahan’ın geldiği yerde kalan en yakın akrabasının annesi Sara olduğunu gösteriyor. Manifestonun hatalı olarak kardeşi diye listelediği kuzeni Dikran’a katılmak için gelmişti. Vatandaşlık kâğıtları her nasıla Vahan’ın New York’a varışını 28 Mayıs 1920 SS St. Paul gemisi olarak gösteriyor. Bu yolcu listesine göre geride bıraktığı en yakın akraba İstanbul’daki Boğos isimli kardeşiydi. Soy çarkı Boğos isimli bir kardeş göstermiyor ama referans Boğos [#046] olmalı.
(24) New York’a 28 Kasım 1927’de varan SS Leviathan gemisi manifestosu, Providence, Rhode Island’a 27 Ocak 1928’de varan SS Providence gemisi manifestosu ve 1930 ABD nüfus sayımı
(25) Providence, Rhode Island’a 8 Nisan 1928’de varan SS Providence gemisi manifestosu ve 1930 ABD nüfus sayımı.
(26) Providence, Rhode Island’a 27 Ocak 1928’de varan SS Providence gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı. Nevada ölüm belgesi ve Sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(27) New York’a 18 Aralık 1920’de varan SS Leopoldina gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı ve Armenian Weekly ölüm ilanı. (http://armenianweekly.com/2009/07/17/in-memoriam-jack-antreassian-1920-2009/). Gemi manifestosundaki hata nedeniyle Ardavazt soyadı anne adı Satenik yerine yazılmış.
(28) Wikipedia (https://en.wikipedia.org/wiki/Vazken_Ver%C3%A9assian).
(29) 1910 ABD nüfus sayımı. 1910’da Ğugas Antreasyan Dikran [#070] ile aynı pansiyon evinde yaşıyordu. Birleşik Devletler’e 1909’da geldiği belirtilmiş. Gemi manifestosunu bulamadım. Yine de yüksek ihtimal Ğugas Dikran’ın kardeşiydi ve hesaplanmış doğum yıllarını ekledim.
(30) New York’a 29 Şubat 1908’de varan SS La Savoie gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Dikran’ın babası Sarkis’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu teyit ediyor. Arkadaşı Adam Atamyan’a katılacaktı. Lawrence şehir rehberi Dikran’ın muhtemelen 1913 civarında Hazari’ye döndüğünü gösteriyor.
(31) New York’a 18 Kasım 1903’de varan SS Kaiser Wilhelm Der Grosse gemisi manifestosu, 12 Eylül 1906 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı,
1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Pennsylvania ölüm belgesi. Çeşitli kaynaklar arasında tutarsızlık var, öncelikle Sarkis’in göç ettiği tarih hakkında. Sayım kaydı Sarkis’in 1922’de geldiğini gösteriyor. Ama o yıl için ikinci bir giriş bulamadım. Ne vatandaşlık başvuru dilekçesi ne de gemi manifestosu kesin olarak desteklediği halde, asıl zorluk 230 Common St., Lawrence, Massachusetts’te Hazarili Birçok erkeğin ABD’ye ilk gelişinde yaşadığı ucuz kiralı evde yaşamış olmasıydı. Sarkis’in Birleşik Devletler vatandaşlığı kazandıktan sonra Makruhi ile evlenip iki oğlu (Garabed ve Muşeğ) olduğu Hazari’ye dönmesi hala muhtemel görünüyor. Sonra 1912’de Birleşik Devletler’e geri dönmüş. Sarkis 1923’te Martha Garabedyan ile evlenmiş. Ancak 1930 sayımı ilk evliliğinin bundan 25 yıl önce olduğunu belirtiyor.
(32) New York’a 21 Eylül 1902’de varan SS Rotterdam gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Gostantin’in Worcester, Massachusetts’te arkadaşı Bedros Papazyan’a katılacağını gösteriyor. Kesin olmamakla beraber Gostantin’in kardeşi Hovhannes’ten sağlanan bilgi tutarlı olduğu için dahil etmek uygun.
(33) Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Yessai’nin gemi manifestosunu bulamadım. 1930 nüfus sayımı 1917’de geldiğini gösteriyor ama 1920 sayımı 1912 diyor. Ğugas Atamyan’ın 1913’teki gemi manifestosunda Yessai’den bahsedildiği için 1912 doğru görünüyor. Ayrıca 1913 Lawrence şehir rehberi Yessai’nin 222 Common St. adresinde yaşadığını göstermiş.
(34) New York’a 26 Ocak 1907’de varan SS La Lorraine gemisi manifestosu, 1920 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Hovhannes’in kayınbiraderi B(edros) Papazyan’a katılacağını gösteriyor. 1929 Lawrence şehir rehberi Hovhannes’in 7 Şubat 1928’de öldüğünü belirtiyor. Kayıtlar doğum tarihini 1868 ve 1872 olarak iki farklı şekilde belirtiyor.
(35) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve California ölüm kaydı. Nüfus sayımı Setrag’ın ABD’ye 1921’de geldiğini gösteriyor. Buna rağmen gemi manifestosunu bulamadım. 1940’da amcası Bedros Papazyan onunla ve annesiyle birikte yaşıyordu.
(36) Philadelphia’ya 18 Ağustos 1913’te varan SS Haverford gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 26 Eylül 1935 tarihli Niyet Bildirisi, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu 230 Common St. Lawrence, Massachusetts’teki babasına katılacak gösterirken annesi Maryam’ı Hazari’de kalan en yakın akrabası olarak belirtmiş. Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları Hazari’deki annesi ve iki kardeşine (bir kız bir erkek) destek olduğunu belirtmiş. Vatandaşlık belgeleri Karekin’in 17 Kasım 1923’te evlendiğini gösteriyor.
(37) New York’a 25 Mart 1910’da varan SS Caroline gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Hovhannes 1910’da 230 Common St., Lawrence’ta, Birleşik Devletler’e aynı yıl gelmiş olan Hagop Gosdanyan’la birlikte yaşıyordu. Gemi manifestosu Pilibos’u açık şekilde Hagop’un babası olarak listemezken, 230 Common St.’teki kuzeni H. Gosdanyan’a katılacağını belirtiyor. Görünüyor ki iki kayıt da muhtemelen Hagop [#093] ile alakalı. Sayım kaydından çıkan doğum yılını kullandım. Gemi manifestosuna göre doğum yılı 1870.
(38) Vazgen A. Vereassyan, Hazaribadum [Hazar/Anıl Tarihi], Cilt 1: Beyrut, G. Doniguian Press, 1985, s. 10.
(39) Gasparean, Hambardzum H. Chʻmshkatsag Ew Ir Giwgherě. Boston: "Paykʻar" Tparan, 1969, s 190.
(40) Worcester, Massachusetts’teki “Kurtarıcımız Ermeni Kilisesi” 1929’da cemaati arasında bir nüfus sayımı yaptı. Belge ilk nesil göçmenlerin ebeveynlerinin ismini listeyen tek belge olduğu için gerçekten çok değerli. Amerika’daki Ermeni Apostolik Kilisesi’nin ayrılışından önceki tarihli olduğu için Protestan Emeni cemaati hariç hepsini kapsıyor. Hovhannes’in [#104] kaydı ebeveynlerinin ismini Harut ve Badukha olarak belirtiyor.
(41) New York’a 11 Ağustos 1920’de varan SS Caroline gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve eşi Zıvart için 11 Ağustos 1970 tarihli Kurtarıcımız Ermeni Kilisesi’nin (Worcester) cenaze kaydı. Gemi manifestosu kardeşi Hovhannes’e katılacağını ve eşi Zıvart, baldızı Marta ve yeğeni Antranig’le birlikte seyahat ettiğini belirtmiş. 1907 gemi manifestosuna göre kardeşi Hovhannes’in Worcester’daki Mardiros’a katılacağı belrtilmiş. Bu daha önceki varışı bulamadım. Ancak Worcester şehir rehberi en azından 1903’ten 1909’a kadar berberlik yaptığını gösteriyor. 1910’da Worcester’daki berber dükkânını kardeşine devredip Hazari’ye geri dönmüş. 1961’de vefat ettiğini karısının cenaze kaydından öğrendik.
(42) 1930 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(43) New York’a 26 Ocak 1907’de varan SS La Lorraine gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı,  Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Hovhannes için 16 Haziran 1962 tarihli Kurtarıcımız Ermeni Kilisesi’nin (Worcester) cenaze kaydı. Gemi manifestosu Worcester, Massachusetts’teki kardeşi Mardiros’a katılacağını gösteriyor. Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları kuzeni Mıgırdiç’i iletişim kurulacak kişi olarak listelemiş.
(44) New York’a 11 Ağustos 1920’de varan SS Caroline gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Antranig Birleşik Devletler’e annesi Marta ve amcası Mardiros’la geldi. 146 Washington St., Worcester, Massachusetts’teki babası H. (Hovhannes) Yarumyan’a katılacaktı.
(45) New York’a 2 Nisan 1896’da varan SS Scotia gemisi manifestosu, 29 Ocak 1900 tarihli vatandaşlık belgeleri, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı ve 1940 ABD nüfus sayımı. Vatandaşlık belgeleri Mıgırdiç Birleşik Devletler’e 16 Nisan 1890’da geldiğini gösteriyor. Buna rağmen Mıgırdiç’in oğlu 1893 doğumlu ve nüfus sayım kayıtları varışını 1883, 1895 ya da 1896 olarak belirtiyor. Referans alınan gemi manifestosu Mekerditch Yarvumian için. Emin olmak için bilgi yok ama yaşa ve isme dayanarak muhtemelen Mıgırdiç Yarumyan olmalı ve oğlu doğduktan sonra Birleşik Devletlerden ayrılmasıyla tutarlı.
(46) New York’a 19 Kasım 1902’de varan SS Amsterdam gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Hrant Birleşik Devletler’e babası Mıgırdiç’e katılmak için annesi Anna’yla birlikte gelmiştir.
(47) New York’a 22 Haziran 1913’te varan SS Roma gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Boğos’un New Britain, Connecticut’taki kuzeni Hovhannes Hovnanyan katılacağını ve babası Manug’un geride kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Boğos ile ilgili başka bilinen yok.
(48) Hane 12 Mardiros ve Manug kardeşleri kapsıyor. Ama burası benzerlikerin son bulduğu yer. Mardiros’un oğlu Istepan, Manug’un oğlu Hagop. Hiçbiri soy çarkıyla eşleşmiyor. Ek olarak babaları Artin dedeleri Hovhannes olarak adlandırılmış. Bir kez daha hiçbiri soy çarkında eşleşmiyor. Bununla beraber, uyuşmazlığın nedeni Istepan’ın kazara Mardiros’un kardeşi olarak kaydedilmesi olabilir. Diğer aile ağaçlarında görülebildiği gibi nüfus sayımı her zaman sözlü gelenekle eşleşmiyor ama bu örnekte farklılıklar belirgin.
(49) New York’a 19 Ekim 1896’da varan SS Obdam gemisi manifestosu, 1900 ABD nüfus sayımı ve 1910 ABD nüfus sayımı. Garabed için Birleşik Devletler’deki son referans 1910 ABD nüfus sayımı ve 1910 Lawrence şehir rehberi. Oğlu Vahan önceden ona katılmıştı. Görünüşe göre 1911 civarında Hazari’ye dönmüş.
 (50) New York’a 13 Ocak 1913’te varan SS La Provence gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Massachusetts ölüm kaydı. Gemi manifestosu Manug’un Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Vahan’a katılacağını ve karısı Yeğsa’nın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(51) ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(52) New York’a 8 Temmuz 1906’da varan SS Celtic gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Massachusetts ölüm kaydı. Gemi manifestosu Vahan’ın babası Garabed’e katılacağını gösteriyor. Genelde olduğu üzere Hazari’den oğlu Levon doğduktan hemen sonra ayrılmış. Vahan’ın doğum tarih 1880’den 1884’e değişiyor. İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları 15 Mayıs 1880 olarak belirtmiş.
(53) New York’a 22 Ocak 1920’de varan SS Pannonia gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Levon’un babası Vahan’a katılacağını ve annesi Santukht’la birlikte seyahat ettiğini gösteriyor.
(54) 1930 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı
(55) 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Sahag 1930’da kardeş olarak gösterilmiş olsalar da kuzenleri Vahan ve Manug Parunagyan’la yaşıyordu. Nüfus sayımı Sahag’ın Birleşik Devletler’e 1909’da vardığını gösterse de gemi manifestosunu bulamadım.
(56) Parunag Birleşik Devletler’e en büyük ihtimalle oğlunun doğduğu 1900 ve 1902 arasında bir tarihte geldi. 1903’ten 1906’ya Lawrence, Massachusetts’te yaşadığı gösterilmiş. Son üç yılda Lawrence’ta Garabed’le [#123] birlikte yaşadı. Tahminen 1907 civarında Hazari’ye döndü. Parunag’ın varışına dair gemi manifestosunu bulamadım. Karısı Nartuhi ve oğlu Bedros, Birleşik Devletler’e 1920’de gelmişler.
(57) 1930 ABD nüfus sayımı. Babası Parunag gibi Bedros’un varışına dair gemi manifestosunu da bulamadım. 1921’den itibaren Lawrence şehir rehberi Bedros ve Nartuhi’yi gösteriyor. 1930 itibarıyla Nartuhi artık görünmüyor.
(58) New York’a 16 Ocak 1909’da varan SS La Savoie gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Birleşik Devletler’e 1909’da gelen ve New England bölgesinde yaşayan iki Dikran Parnagyan vardı. Ayrıca aynı yaştaydılar. Gemi manifestosu Dikran’ın karısı Anna’nın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu gösteriyor. Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Vahan’a katılacaktı. Vahan gerçekte kuzeniydi. Lawrence şehir rehberi Vahan’ı sadece 1909 ve tahminen Hazari’ye geri döndüğü 1912 arasında listelemiş.
(59) New York’a 27 Nisan 1909’da varan SS Chicago gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Oakwood Kabristanı (Syracuse, NY) mezarlığı. Gemi manifestosu Hovhannes’in Worcester, Massachusetts’teki kardeşi Dikran’a katılacağını ve eşi Marta’nın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu teyit ediyor. Marta SS Tenyo Maru gemisiyle Yokohoma, Japonya üzerinden San Francisco’ya gelerek 15 Mart 1919’da ona katılacaktı.
(60) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(61) New York’a 22 Aralık 1910’da varan SS Floride gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 2 Haziran 1932 tarihli niyet beyanı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Niyet beyanına göre Bedros ve Ağavni 25 Mayıs 1909’da Hazari’de evlendiler. Bedros altı ay içinde Birleşik Devletler’e gitti. Gemi manifestosu Bedros’un Lawrence, Massachusetts’teki kayınbiraderi Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve Ağavni’nin Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Her nasılsa ismi, babasının soyadı Bekeryan olmasına rağmen Bedros Nigoğosyan olarak kaydedilmiş. Nihayetinde Ağavni ABD’deki Bedros’a 1920’de katılabildi. Daha sonra üç kızları olacaktı.
(62) New York’a 24 Mart 1906’da varan SS La Savoie gemisi manifestosu ve Massachusetts ölüm belgesi. Gemi manifestosu Mardiros’un kayınbiraderi Manase Verdanyan’a (Manase Aramyan olarak tanımlanmış) katılacağını gösteriyor. Görülebileceği gibi Mardiros Birleşik Devletler’e varışından yedi aydan kısa süre sonra ölmüş.
(63) New York’a 15 Ağustos 1909’da varan SS New York gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, Massachusetts ölüm belgesi ve Kurtarıcımız Ermeni Kilisesi (Worcester, Massachusetts) cenaze kaydı. Gemi manifestosu Soğomon’un Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Hagop’a katılacağını ve karısı Akabi’nin Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Ölüm tarihi olarak gösterilen gerçekte cenaze tarihi.
(64) New York’a 20 Haziran 1920’de varan SS France gemisi manifestosu, 17 Ocak 1928 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Aleksan kardeşi Hampartzum ile seyahat ediyordu, Lawrence, Massachusetts’teki babası Soğomon’a katılacaktı.
(65) New York’a 20 Haziran 1920’de varan SS France gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(66) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 6 Ekim 1937 tarihli niyet beyanı, 1940 ABD nüfus sayımı ve İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları. Gemi manifestosu Hagop’un Lawrence, Massachusetts’teki amcası Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve babası Boğos’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(67) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 28 Temmuz 1939 tarihli niyet beyanı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Massachusetts ölüm kayıtları. Gemi manifestosu Hagop’un Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve babası Mıgırdiç’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Çeşitli kayıtlarda doğum yılı 1882 ve 1883 olarak verilmiş.
(68) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 16 Mayıs 1931 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve babası Mıgırdiç’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(69) New York’a 29 Mayıs 1921’de varan SS Megali Hellas gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 16 Mayıs 1931 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(70) New York’a 16 Nisan 1900’de varan SS St. Germain gemisi manifestosu, 5 Şubat 1901 tarihli evlilik sertifikası, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, Kurtarıcımız Kilisesi (Worcester, Massachusetts) 10 Haziran 1929 tarihli sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı ve 1940 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Minas’ın 1895-1899’den önce Birleşik Devletler’de bulunduğunu gösteriyor. Bekâr olduğu da belirtilmiş. Evlilik sertifikası babasını Parseğ Hovhannesyan olarak gösterdiği için ilginç, Parseğ babasının, Hovhannes dedesinin ismi oluyor. Annesinin ismi Nazlu Sarkisyan olarak verilmiş. Minas uzun yıllar Soğigyan yerine Parseğyan soyadını kullanmış. Evlilik sertifikasında karısı Lusya olarak listelenmesine rağmen 1920 sonrası kayıtlar ismini Şoğagat olarak belirtmiş. Kurtarıcımız Kilisesi sayımı Lusya ve Şoğagat’ın iki ayrı kadın olduğunu gösteriyor. Muhtemelen Lusya öldü veya 1910 civarında Minas’tan ayrıldı.
(71) New York’a 14 Mayıs 1906’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 10 Eylül 1913 tarihli niyet beyanı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Mesrob için çeşitli doğum tarihleri sağlıyor. 1910 sayımında 11 yıllık evli olarak belirtilmiş olması yaşının 32 olarak verilmesiyle tutarlı. Bu nedenle 1878’i doğum yılı olarak kullandım. Mesrob’un karısı Anna 1920’lerde ona katıldı. Ama oğulları Kerop’un onlarla birlikte olduğuna dair kayıt bulamadım.
(72) 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Massachusetts ölüm kaydı.
(73) 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(74) 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(75) New York’a 29 Temmuz 1913’te varan SS Chicago gemisi manifestosu, New York’a 20 Haziran 1920’de varan SS France gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı ve Bellevue Mezarlığı, Lawrence, Massachusetts mezarlık kayıtları. 1910 sayımı Partoğ’un Birleşik Devletler’e 1907’de geldiğini ve bekâr olduğunu belirtiyor. Görünüşe göre hemen sonra Hazari’ye dönmüş ve evlenmiş. 1913 gemi manifestosu Lawrence’daki kuzeni Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve karısı Takuhi’nin Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. 1904-1910’dan önce de Birleşik Devletler’de bulunduğu belirtilmiş. 1920’de karısı Takuhi ve7 aylık kızları Arpenig ile Birleşik Devletler’e geldiği için bir kez daha Türkiye’ye dönmüş olduğu görünüyor. Üzücü olarak karısı hemen sonra 1920’de, kendisi de 1930’da ölmüş.
(76) New York’a 28 Temmuz 1909’da varan SS Oceanic gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı.
Gemi manifestosu Mardiros’un Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi (gerçekte yeğeni) Mesrob Soğigyan’a katılacağını gösteriyor. Lawrence şehir rehberi Mardiros’u sadece 1910-1912 arası listeliyor. Hazari’ye dönmüş ve soykırımda öldürülmüş görünüyor. Doğum tarihi iki kaydın ortalaması.
(77) New York’a 24 Ekim 1912’de varan SS Majestic gemisi manifestosu, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 5 Mayıs 1932 tarihli niyet bildirgesi, 1940 ABD nüfus sayımı ve 2. Dünya Savaşı askere alma kayıtları. Gemi manifestosu Arşag’ın Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Mesrob Soğigyan’a katılacağını ve karısı Santukht’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(78) Soy çarkındaki yazı lekeli ama Margos ya da Markar’ın kısaltılmışı Marko olabilirmiş gibi görünüyor. Margos’a torunun dedesinin ismini almış olabileceğini düşünerek daha sıcak baktım.
(79) New York’a 9 Aralık 1913’te varan SS Rochambeau gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Ğugas’ın Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Yessai Gosdanyan’a katılacağını ve karısı Vartanuş’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(80) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. ABD kayıtları Ğugas’ın oğlunun adını Peter olarak verirken soy çarkı Beglar’ı zayıf şekilde içermiş. Tek ve aynı olduklarını varsaydım.
(81) 1910 ABD nüfus sayımı. Avedis 1910’da oğlu Garabed’le birlikte Fitchburg, Massachusetts’te yaşıyordu. 1898’de geldiği belirtilmesine rağmen gemi manifestosunu bulamadım. Ayrıca 1910’dan sonraki hiçbir kayıtta bulunmuyor. En büyük ihtimalle Hazari’ye geri döndü.
(82) New York’a 6 Nisan 1909’da varan SS La Gascogne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 14 Ağustos 1918 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, 2. Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Garabed South Carolina Camp Jackson’da askerlik yaparken ABD vatandaşlık başvurusu yapmış.
(83) New York’a 7 Kasım 1906’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Adam’ın arkadaşı Istepan Nersesyan’a katılacağını belirtmiş. Istepan’ın kardeşi Bedros’la seyahat ediyordu. 1911’den sonra şehir rehberlerinde görünmüyor. Büyük ihtimalle Hazari’ye döndü.
(84) New York’a 30 Ekim 1912’de varan SS Alice gemisi manifestosu, New York’a 19 Aralık 1912’de varan SS Merion gemisi manifestosu ve Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları. Ğazaros’un ABD’ye ilk giriş talebi reddedildi ancak iki ay sonra girebildi. Kardeşi Khosrov’a katılacağı ve babası Hagop’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu listelenmiş. Ğazaros Legion d’Orient’e katıldı, savaştan sonra ABD’ye dönmüş görünmüyor.
(85) Portland, Maine’e 2 Şubat 1909’da varan SS Haverford gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 5 Aralık 1938 tarihli vatandaşlık başvurusu dilekçesi, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Khosrov’un Lawrence, Massachusetts’teki bir amcasına, Samarin Atamyan’a katılacağını ve babası Hagop’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Bu amcanın kim olduğunu saptayamadım.
(86) ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(87) New York’a 22 Nisan 1901’de varan SS Statendam gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Yeranos’un Manug Parunagyan’a katılacağını belirtiyor. Birleşik Devletler’de 1916’dan sonra Yeranos için kayıt bulamadım.
(88) New York’a 3 Haziran 1902’de varan SS Moltke gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve 1941 Lawrence şehir rehberi. Gemi manifestosu Minas’ın Worcester, Massachusetts’teki kardeşi E. (Yeranos) Kalusdyan’a katılacağını gösteriyor. 1941 Lawrence şehir rehberi ölümü tarihini veriyor. Doğum tarihi çeşitli kaynaklarda verilenlerin ortalaması.
(89) 1900 ABD nüfus sayımı ve 1940 ABD nüfus sayımı. Görünüşe göre Bedros Birleşik Devletler’deki birçok kayıttan sıyrılmış. Ailenin Birleşik Devletler’e 1890’larda gelen ilk üyesiydi ancak gemi manifestosunu bulamadım.
(90) New York’a 15 Kasım 1912’de varan SS France gemisi manifestosu, 25 Mart 1916 tarihli niyet beyanı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve ABD sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Lawrence, Massachusetts’teki babası Bedros’a katılacağını ve annesi Maryam’ın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(91) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 29 Ağustos 1932 tarihli niyet bildirgesi ve 1940 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu kardeşi Bedros’a katılacağını ve karısı Kohar’ın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(92) New York’a 26 Ekim 1920’de varan SS Pannonia gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Hagop’un Lawrence, Massachusetts’teki babası Boğos’a’a katılacağını ve annesi Kohar ile seyahat ettiğini gösteriyor.
(93) New York’a 7 Aralık 1903’te varan SS La Champagne gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Pilibos’un kuzeni Boğos Abacıyan’a katılacağını gösteriyor. Sisne köyü Acemyan belgeleri Boğos Abacıyan'ın oranın yerlisi olduğunu teyit ediyor. Pilibos’la ilgili son kayıt 1921 Lawrence şehir rehberi.
(94) Halifax’a 1 Nis 1909’da varan SS Volturno gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Ğugas’ın Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Pilibos’a katılacağını ve karısı Unnfar(?)’ın geride kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Soy çarkına göre Pilibos kardeşi değil kuzeni olmalı. Mıgırdiç ile ilgili son kayıt 1921 Lawrence şehir rehberi.
(95) New York’a 5 Mart 1907’de varan SS La Bretagne gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Markar’ın Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Manug’a katılacağını belirtiyor. Markar’la ilgili bilgi kısıtlı ama 1921’den 1922’ye Simon, Avak, Garabed ve Movses Khanbegyan ile birlikte 64 Concord Street, Lawrence’ta yaşıyordu.
(96) 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve 2 Ocak 1942 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi. Varış sertifikası Mardiros’un New York’a 17 Eylül 1909’da SS Martha Washington gemisiyle geldiğini gösteriyor. Tüm gemi manifestosunu araştırdım ama Mardiros’u bulamadım.
(97) New York’a 14 Nisan 1911’de varan SS Adriatic gemisi manifestosu, 22 Haziran 1914 tarihli evlilik sertifikası, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı ve Massachusetts ölüm kayıtları. Yeğya Birleşik Devletler’e ilk kez 1902’de geldi. 1911 gemi manifestosu onun ikinci gelişinden. Babası Parnag (yanlışlıkla Movses belirtilmiş) Hazari’de kalan en yakın akrabasıydı. Evlilik sertifikası babasını Parnag ve annesini Varter Arabyan olarak listelemiş.
(98) New York’a 16 Ocak 1909’da varan SS La Savoie gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve West Bridgewater Kasabası Kasaba Memurları ve Komiteleri 1949 Yıllık Raporu (1949 Annual Report of the Town Officers ve Committees of the West Bridgewater Town)
Gemi manifestosu kardeşi Manug’a katılacağını ve annesi Varter’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(99) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(100) New York’a 10 Aralık 1899’da varan SS La Gascogne gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Manug için 1910’dan sonra kayıt yok, bu nedenle muhtemelen Hazari’ye döndü.
(101) Halifax’a 23 Kasım 1909’da varan SS Uranium gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 28 Aralık 1913 tarihli evlilik sertifikası, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Manug’a katılacağını ve annesi Altun’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu gösteriyor.  Evlilik sertifikası Garabed’in babasını Nışan ve annesini Altun Hagopyan olarak belirtmiş.
(102) 1930 ABD nüfus sayımı, ölüm ilanı Goundrey & Dewhirst Funeral ve Cremation Care and Ancestry.com U.S. Public Records index.
(103) 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(104) 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımıve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(105) New York’a 28 Temmuz 1909’da varan SS Oceanic gemisi manifestosu, 1900 ABD nüfus sayımı, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı ve 1930 ABD nüfus sayımı. Avak, Birleşik Devletler’e ilk kez 1900’den önce geldiğinde evliydi. 1900 ve 1909 arasında Hazari’ye döndü. 1909 gelişinin gemi manifestosu Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Manug Khanbegyan’a katılacağını ve karısı Maryam’ın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(106) Providence’a 27 Ocak 1921’de varan SS Britannia gemisi manifestosu ve 1930 ABD nüfus sayımı.
Gemi manifestosu 64 Concord Street, Lawrence’taki oğlu Garabed’e katılacağını ve arkadaşı Boğos Antreasyan’ın İstanbul’da kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Kocası Ğazar’a katılacak olan Elmas Verdanyan ve oğlu Sarkis’le birlikte seyahat ediyordu. Garabed’in babası Nışan olduğu için bu hata muhtemelen Birleşik Devletler’e giriş sağlamak için kasıtlı olarak yapıldı. Simon 1921 ve 1922’de 64 Concord Street’te bir Khanbegyan’la beraber yaşadı. 1930’da Simon Verdanyanlarla pansiyoner olarak yaşıyordu.
(107) 1910 ABD nüfus sayımı. Manase’nin Birleşik Devletler’e 1904’te geldiği belirtilmiş. 1906 Mardiros Bekeryan’ın gemi manifestosu 230 Common Street, Lawrence, Massachusetts’teki kayın biraderi Manase Aramyan’a katılacağını belirtmiş. Soy çarkı iki oğlu (Hovhannes ve Khaçadur) olduğunu göstermesine rağmen Manase’yle ilgili başka kayıt bulamadım. Nüfus sayımı ilk karısıyla 12 yıl evli kaldığını gösteriyor. Bu doğum yılı ve 21 yaşında evlenmiş olmasıyla tutarlı. Bu nedenle oğulları Birleşik Devletler’e varışından önce doğmuş ve Manase 1910’dan sonra Hazari’ye dönmüş olabilir. Varışının gemi manifestosunu bulmadım.
(108) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Ğazaros’un Worcester’daki kuzenine katılacağını ve annesi Diruhi’nin (soy çarkında Nazlu olarak verilmiş) Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(109) New York’a 27 Ocak 1921’de varan SS Britannia gemisi manifestosu, New York’a 15 Nisan 1930’da varan SS Olympic gemisi manifestosu, New York’a 13 Kasım 1934’te varan SS Berengaria gemisi manifestosu, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Sarkis, Birleşik Devletler’e ilk kez 1921’de annesi Elmas’la geldi. 1934’te kalıcı şekilde yerleşene kadar Fransa ve Birleşik Devletler arasında mekik dokumaya devam etmiş gibi görünüyor.
(110) New York’a 16 Aralık 1907’de varan SS La Lorraine gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, New York’a 1 Ekim 1921’de varan SS Megali Hellas gemisi manifestosu, 11 Ocak 1939 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi ve Cedar Grove Kabristanı (Flushing, New York) mezarı. 1907’de New York’taki amcası Sarkis Hovsepyan’a katılırken Serop’un karısı Nazlu Hazari’de kalan en yakın akrabasıydı. 1921’de 258 Hampshire Street, Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Garabed’e katılırken geride hiç akrabası kalmadığını belirtmiş. Vatandaşlık başvuru dilekçesi eşinin 1925 veya 1926’da Türkiye’de öldüğünü belirtiyor.
(111) New York’a 8 Ocak 1909’da varan SS Caroline gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 1920 ABD nüfus sayımı, 2 Ağustos 1932 tarihli niyet bildirgesi ve 1940 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Garabed’in Lawrence, Massachusetts’teki arkadaşı Movses Kalusdyan’a katılacağını ve karısı Odya’nın Halep, Suriye’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(112) 1924’te Levon ve Krikor Lawrence şehir rehberinde ebeveynleri Garabed ve Odya ile birlikte yaşıyor olarak listelenmişler. Garabed’in niyet beyanında Krikor’un Suriye’de doğduğunu ve Brooklyn, New York’ta ikamet ettiğini belirtiliyor. Krikor ya da Levon için başka kayıt bulamadım.
(113) 1910 ABD nüfus sayımı ve 14 Kasım 1904 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi. Vahan, Birleşik Devletler’e 1893 ve 1895 arasında gelmiş. Buna rağmen gemi manifestosunu bulamadım. Birleşik Devletler’de Vahan’dan bahseden son kayıt 1910’da ve büyük ihtimalle bundan sonra Hazari’ye geri döndü.
(114) New York’a 22 Eylül 1909’da varan SS Floride gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Khoren, Birleşik Devletlerde sadece birkaç yıl yaşamış görünüyor. Yüksek ihtimalle 1912 civarında Hazari’ye döndü.
(115) New York’a 10 Kasım 1900’da varan SS Pennsylvania gemisi manifestosu. Sımpad’la ilgili çok az şey saptanabiliyor. Gemi maifestosu evli olduğunu gösteriyor. 1909 sonlarında hala Lawrence, Massachusetts’te yaşıyordu. Ama 1910’da muhtemelen Hazari’ye döndü.
(116) Providence’a 1 Kasım 1923’te varan SS Madonna gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik başvurusu ve Massachusetts ölüm listesi. Manug eşi Ağavni ve oğlu Karekin ve Hazarili Hovnanyan ailesinin fertleriyle birlikte seyahat ediyordu. Lawrence, Massachusetts’teki oğlu Mateos’a katılacaktı.
(117) New York’a 22 Ocak 1920’de varan SS Pannonia gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Mateos kızkardeşi Ağavni ile seyahat ediyordu, kocasıBedros Bekeryan’a [#153] katılacaklardı.
(118) New York’a 1 Kasım 1923’te varan SS Madonna gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(119) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, New York şehrinde dosyalanmış vatandaşlık başvuruları listesi ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. 1930 nüfus sayımına göre Dırtad Birleşik Devletler’e 1918’de gelmiş ama gemi manifestosunu bulamadım.
(120) 1940 ABD nüfus sayımı, Laurel Hill Kabristanı (Brookfield, Connecticut) mezarlığı, Connecticut ölüm kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Kourken’in Birleşik Devletler’e ne zaman geldiğini tespit edemedim. 1940 sayımı soy ağacında bulunmayan erkek bir bebeği, oğlu Papken listelemiş.
(121) New York’a 12 Mayıs 1939’da varan SS Hansa gemisi manifestosu, 1940 ABD nüfus sayımı ve New York şehrinde dosyalanmış vatandaşlık başvuruları listesi. Gemi manifestosu Vazken’in babası Hovhannes’in hâlâ hayatta olduğunu ve İstanbul’da yaşadığını gösteriyor. New Yor’taki kardeşi Kurken’e katılacaktı.
(122) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu ve 1910 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Garabed’in Lawrence, Massachusetts’teki bir Yarumyan kuzenine katılacağını ve karısı Maryam’ın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Birleşik Devletlerde 1910’dan sonra listelenmemiş, muhtemelen Hazari’ye döndü.
(123) New York’a 24 Kasım 1912’de varan SS Germania gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve gaziler için mezartaşı başvuruları. Gemi manifestosu Boğos’un New Britain, Connecticut’taki kuzeni Manug Nersesyan’a katılacağını ve annesi Anna’nın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(124) New York’a 7 Kasım 1906’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Bedros’un kardeşi Istepan’a katılacağını gösteriyor. 1907 Lawrence şehir rehberine göre Bedros 230 Common Street’te yaşıyordu. Birleşik Devletler’de onunla ilgili bundan başka kayıt bulamadım.
(125) New York’a 1 Haziran 1902’de varan SS L’Aquitaine gemisi manifestosu. Istepan ile ilgili ek bilgi bulamadım. Muhtemelen 1910 öncesinde Hazari’ye döndü. 1920’de İstanbul’da yaşıyor görünüyor.
(126) Şehir kayıtlarına göre Apraham 1912’de 1930’daki ölümüne kadar Birleşik Devletler’de kesintisiz yaşamış. Buna rağmen şehir kayıtlarında başka şey bulamadım.
(127) New York’a 4 Şubat 1912’de varan SS La Touraine gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 7 Nisan 1917 tarihli niyet beyanı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Armenag’ın 230 Common Street, Lawrence, Massachusetts’teki babası Apraham’a katılacağını ve annesi Khacer’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Armenag 1932’den 1948’e Birkeşik Devletler ordusunda görev yaptı.
(128) New York’a 4 Ocak 1909’da varan SS La Touraine gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kaydı ve 6 Ekim 1917 tarihli niyet beyanı. Gemi manifestosu Manug’un Lowell Massachusetts’teki kuzeni Istepan Nersesyan’a katılacağını ve kardeşi (baba olarak belirtilmeliydi) Nerses’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(129) New York’a 7 Ocak 1910’da varan SS Alice gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Karekin’in New York’taki amcasına katılacağını ve babası Nerses’in Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. 1913 Lawrence şehir rehberi Karekin’i son kez listeliyor.
(130) New York’a 14 Ağustos 1893’te varan SS Rhaetia gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı. Doğum tarihi kaynakların ortalaması. Eşi Yeğsa 1914’te Lawrence’ta ona katıldı. Ölüm tarihi, 1925 Lawrence şehir rehberinden.
(131) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Illinois ölüm listesi. Gemi manifestosu Mardiros’un New Britain, Connecticut’ta babası Garabed’e katılacağını ve annesi Yeğsa’nın Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Yeğsa’nın vatandaşlık belgeleri Mardiros’un Martin Amira olarak devam ettiğini ve Chicago’da yaşadığını teyit ediyor.
(132) New York’a 14 Ağustos 1893’te varan SS Rhaetia gemisi manifestosu. Boğos 1905’te Misak ve Sırabion ile beraber 323 Common Street, Lawrence, Massachusetts’te yaşıyordu. Muhtemelen sonrasında Hazari’ye döndü. [#054] Istepan Antreasyan ve [#420] Garabed Amirkhanyan da aynı gemideydiler.
(133) New York’a 28 Temmuz 1909’da varan SS Oceanic gemisi manifestosu. Oceanic’le gelen Hampartzum’un Hazarili olduğu çok net değil. Gemi manifestosu geride kalan en yakın akrabasını eşi Markrid olarak listelemiş, soy çarkı ise eşini Makruhi olarak listelemiş. Ayrıca Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Misak’a katılacağı belirtilmiş. Ancak Hampartzum’un Misak adlı kardeşi yoktu. 1909’da kuzeniMisak [#446] Lawrence’ta yaşıyordu.
(134) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Hapet’in 230 Common Street, Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Misak’a katılacağını gösteriyor. İlginç şekilde Hazari’de hiç akrabası kalmadığı belirtilmiş. Oysa iki yıl sonra kardeşi Setrag babaları Avedis’in hâlâ hayatta olduğunu belirtmiş.
(135) New York’a 5 Ağustos 1911’de varan SS La Provence gemisi manifestosu ve San Francisco’ya 15 Mart 1919’da varan SS Tenyo Maru gemisi manifestosu. 1911’de Setrag Lawrence, Massachusetts’teki kardeşi Hapet’e katıldı. Dipnot 121’de belirtildiği gibi babası Avedis, Hazari’de kalan en yakın akrabasıydı. Setrag 1916’da Birleşik Devletler’den ayrıldı. 1919’da Birleşik Devletler’e karısı Maryam’la döndü. Vladivostok, Rusya’dan Amerikan Kızılhaçı himayesinde seyahat ediyorlardı. Maryam’ın vatandaşlık başvuru dilekçesi 12 Ekim 1917’de Erzurum’da evlenmiş olduklarını belirtiyor. Birkaç kaynak Setrag’ın Urmia, İran’da doğmuş olduğunu gösteriyor.
(136) New York’a 24 Ekim 1912’de varan SS Majestic gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, 5 Kasım 1936 tarihli niyet beyanı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemisi manifestosu Misak’ın 1901-1910 arasında Birleşik Devletler’de bulunduğunu gösteriyor. 1910 sayımı 1903’te gelmiş olduğunu gösteriyor.
(137) Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı ve Forest Lawn Memorial Park Kabristanı Mezarlığı (Hollywood Hills, CA).
(138) New York’a 3 Haziran 1902’de varan SS Moltke gemisi manifestosu. Gemi manifestosu Sırabion’un 14 Market Street, Worcester,  Massachusetts’teki amcası Avak Mihranyan’a katılacağını ve gösteriyor. Sırabion 1903 ve 1909 arasında Worcester ve Lawrence’ta yaşadı. Daha sonra kayıtlarda görünmüyor, muhtemelen Hazari’ye döndü.
(139) New York’a 23 Ekim 1920’de varan SS Rochambeau gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı ve Massachusetts ölüm listesi. Gemi manifestosu Boğos’un 230 Common Street, Lawrence’taki oğlu Armenag’a katılacağını gösteriyor.
(140) New York’a 30 Mayıs 1920’de varan SS La Savoie gemisi manifestosu, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, Virginia ölüm sertifikası ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Armenag’ın Lawrence, Massachusetts’teki kuzeni Garabed Verdanyan’a katılacağını ve babası Boğos’un Halep Suriye’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(141) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, 10 Şubat 1940 tarihli niyet beyanı, 2. Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Gemi manifestosu Manug’un karısı Prapion’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(142) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Boğos Birleşik Devletler’e 1920 civarında gelmiş ama gemi manifestosunu bulamadım.
(143) New York’a 11 Ocak 1909’da varan SS La Bretagne gemisi manifestosu, 1910 ABD nüfus sayımı ve Glascow, İskoçya’ya 10 Nisan 1910’da varan SS Columbia gemisi manifestosu. Vahram Birleşik Devletler’de sadece bir yıl kaldı. 1917-1918 arası Kafkaslarda gönüllüydü. Birleşik Devletler’e hiç dönmemiş görünüyor.
(144) New York’a 4 Mayıs 1912’de varan SS La Provence gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, New York’a 15 Nisan 1924’te varan SS Majestic gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, 2. Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. 1912’de Lawrence’taki kardeşi Vahram’a katılırken Armenag’ın Hazari’de kalan en yakın akrabası babası Avak’tı. Armenag Legion d’Orient’e katıldı ve 1924’te Birleşik Devletler’e karısı Maryam’la birlikte döndü.
(145) New York’a 24 Ekim 1912’de varan SS Majestic gemisi manifestosu, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 18 Ekim 1919 tarihli niyet beyanı, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı ve 1940 ABD nüfus sayımı. Gemi manifestosu Manug’un 230 Common Street, Lawrence’taki kuzeni Maruke Hovnanyan’a katılacağını ve ilk karısı Sırpuhi’nin Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor.
(146) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(147) Providence, Rhode Island’a 1 Kasım 1923’da varan SS Madonna gemisi manifestosu. Lawrence şehir rehberinde ölüm tarihi 1925 olarak kayıtlı.
(148) 10 Mayıs 1912 tarihli niyet beyanı, Birinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Hovhannes Birleşik Devletler’e Halafax üzerinden seyahat ederek Kanada’dan gelmişti. Sınırı geçişine dair bir kayda ulaşamadım.
(149) New York’a 15 Ağustos 1911’de varan SS Calabria gemisi manifestosu, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 19 Eylül 1939 tarihli vatandaşlık başvuru dilekçesi, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(150) 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımıve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.
(151) New York’a 29 Temmuz 1913’te varan SS Chicago gemisi manifestosu, 1920 ABD nüfus sayımı, 1930 ABD nüfus sayımı, 29 Ağustos 1932 tarihli niyet beyanı, 1940 ABD nüfus sayımı ve İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları. Gemi manifestosu Ğugas’ın New Britain, Connecticut’taki kardeşi Hovhannes’a katılacağını ve karısı Sırpuhi’un Hazari’de kalan en yakın akrabası olduğunu belirtiyor. Lawrence şehir rehberinde ölüm tarihi 1950 olarak gösteriliyor.
(152) Rhode Island’a 20 Mayıs 1925’te varan SS Britannia gemisi manifestosu, 1930 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı. Ölüm tarihi Lawrence şehir rehberinde 1947 olarak kayıtlı.
(153) Rhode Island’a 1 Kasım 1923’te varan SS Madonna gemisi manifestosu, 1920 ABD nüfus sayımı, 1940 ABD nüfus sayımı, 15 Temmuz 1940 tarihli niyet beyanı ve İkinci Dünya Savaşı askere alma kayıtları.
(154) Providence, Rhode Island’a 1 Kasım 1923’te varan SS Madonna gemisi manifestosu, 1940 ABD nüfus sayımı ve Birleşik Devletler sosyal güvenlik ölüm kaydı.