Հաճըն քաղաքը, 20-րդ դարու սկիզբին (քարտէսին մանրամասնութիւնները տեսնել ստորեւ)

Հաճըն

Հաճըն քաղաքը (փակագիծերու մէջ կը գտնէք նոյն անունները Հաճընի բարբառով)

1. Թորբ Պապուկ թաղ (Թոյբ Պապուկոնց թօղը)/ 2. Գրտէտի ամերիկեան աղջկանց վարժարան/ 3. Ս. Առաքել/ 4. Ս. Վառվառ (Սուրբ Վառվոր)/ 5. Ակ/ 6. Պըզպըզ աղբիւր (Պըզպըզ Էլեխը)/ 7. Պարտէզներ/ 8. Չէշպէկ ճամբայ (Չէշպէկօ ճամբօքը)/ 9.Ղանկլը պազար (Ղանկլի պազօյ)/ 10. Տիվան եօլ/ 11. Հանէս թաղ (Հանէսենզ թօղը)/ 12. Կէլիկ թաղ/ 13. Գրտէտ ճամբայ/ 14. Պարտէզներ/ 15. Գրտէտ գետ (Գրտէտի ջուր)/ 16. Մակեր թաղ/ 17. Մանկըր գետ (Մանղըրենց գետը)/ 18. Զէպէ կամուրջ (Զէպէի գանտաեան)/ 19. Փընուտնուն գերեզման (Փըեուտնուն հօղվէտին)/ 20. Հին գերեզման (Հին հօղվէտին)/ 21. Ս. Յակոբ վանք եւ որբանոց (Սուրբ Ակուբոյ վօնքը եւ որբանոցը)/ 22. Ս. Յակոբ գերեզման (Սուրբ Ակուբոյ հօղվէտին)/ 23. Պաղչէճի թաղ (Պաղչէճունց թօղը)/ 24. Վանքի կամուրջ (Վանքուն գանտաեան)/ 25. Վանքի ջաղացք (Վանքուն ջաղոյցքը)/ 26. Էլլէզ զառիվար (դարվար, պայըր)/ 27. Սօղլան աղբիւր (Սօղլանենց կամ տումանենց էլեխը)/ 28. Բողոքական Ա. ժողովարան/ 29. Ղրամ թաղ (Ղըրըմենց թօղը)/ 30. Սէքսէն աղբիւր (Սէքսէնենց էլեխը)/ 31. Էրեճէպ աղբիւր (Էրէճէպենց էլեխը)/ 32. Ղոփուշ թաղ (Ղօփուշենց թօղը)/ 33. Ղայթանճ աղբիւր (Ղայթանճունց էլեխը)/ 34. Մանըս խան (Մանըս խանէն)/ 35. Բաղնիք/ 36. Բաղնիքի աղբիւր (Հէմիմին էլեխը)/ 37. Գալենտէր թաղ (Ղալէնտէենց թօղը)/ 38. Մզկիթ (Ճէմին)/ 39. Թաղարնոց կամուրջ (Թաղարնուցօ գանտաեան)/ 40. Սէհին դուռ առու (Սէհին դուռին առուն)/ 41. Թաղարնոց/ 42. Չաթէլէխ/ 43. Պուղտա պազար (Պուղտայ պազարին)/ 44. Քաղաքապետարան (Պէլէտիէն)/ 45. Մէլէք կիրմէզ չարսըսը/ 46. Մեծ շուկայ/ 47. Վանքի արտ (Վանքուն թարլան)/ 48. Պարտէզներ/ 49. Սըսունց գերեզման (Սըսունց հօղվէտին)/ 50. Սըսունց թաղ (Սըսունց թօղը)/ 51. Սըսոնց խոռոչ (Սըսունց ինը)/ 52. Թըլըսըմ թաղ (Թըլըսըմենց թօղը)/ 53. Թըլըսըմ աղբիւր (Թըլըսըմենց էլեխը)/ 54. Սըսունց աղբիւր (Սըսունց էլեխը)/ 55. Կաթոլիկ եկեղեցի եւ դպրոց/ 56. Միլլէթ խան (Միլլէթին խօնը)/ 57. Ս. Գէորգ եկեղեցի եւ դպրոց (Սուրբ Գէորգի իժօմը եւ դպրոցը)/ 58. Սոկրատ աղբիւր (Սոկրատենց էլեխը)/ 59. Չանտթնա թաղ (Չանտըթնուն թօղը)/ 60. Բողոքականներու գոլէճ/ 61. Ս. Եղիա (Սուրբ Էղիեօ)/ 62. Չոպ կամուրջ (Չօպնենց գանտայեան)/ 64. Ս. Սարգիս ճամբայ (Սուրբ Սայգըսօ Ճամբօքը)/ 65. Ս. Սարգիս գերեզման (Սուրբ Սայգիսի Հօղվէտին)/ 66. Կաթոլիկ գերեզման (Կաթոլիկնուն հօղվէտին)/ 67. Չանտըրն գերեզման (Չանտըրնուն հօղվէտին)/ 68. Պահատուր ջաղացք (Պահատուեէնց ջաղոյցքը)/ 69. Կառավարատուն (Ղօնօխը)/ 70. Ախըլին ջաղացք/ 71. Պուրուխ կամուրջ (Պուրուխօ գանտաեան)/ 72. Սպիտակ աղբիւր (Իսպիտօկ աղբիյը)/ 73. Զօրանոց (Ղըշլան)/ 74. Ս. Թորոս եկեղեցի եւ դպրոց (Սուրբ Թուեուսոյ իժօմը եւ դպրոցը)/ 75. Ուզուն Օղլան աղբիւր (Ուզուն Օղլանց էլեխը)/ 76. Աղջկանց վարժարան/ 77. Բերդ/ 78. Ս. Աստուածածին եկեղեցի (Սուրբ Աստուածածին իժօմը)/ 79. Բողոքական Բ. ժողովարան/ 80. Եազըվօ շուկայ/ 81. Շուկայի աղբիւր (Շուկուն էլեխը)

Յուշամատեանի սիւնակ

Հարուստ աղբիւրագիտութիւն գոյութիւն ունի Հաճընի (ներկայիս Սաիմպէյլի) մասին հայկական պատմագրութեան մէջ։ Պատմական Կիլիկիոյ հայաբնակ այս նշանաւոր քաղաքին մասին գրուած գիրքերը մեծամասնութեամբ կը վերաբերին այնտեղ ծաւալած հայ ֆետայական շարժումին կամ 1920-ի դիմադրական կռիւներուն, որոնք վերջ գտան հայերու պարտութեամբ եւ ջարդով։ Անդին, աղբիւրները հազուագիւտ են երբ հարցը կը վերաբերի Հաճընի հայերուն ընկերային ընդհանուր իրավիճակին։

Բարեբախտաբար այդ հազուագիւտն ալ կոթողական գործ մըն է, որուն հեղինակն է Յ. Պ. Պօղոսեան։ Անոր մենագրութիւնը կը կոչուի Հաճնոյ ընդհանուր պատմութիւնը եւ շրջակայ Գօզան-Տաղի հայ գիւղերը, տպուած Լոս Անճելըս, 1942-ին։ Հեղինակը մօտ 850 էջերու մէջ կը ներկայացնէ իր հայրենի քաղաքին կեանքը զանազան երեսներով։ Արդ, Հաճնոյ մասին Յուշամատեանի պատրաստած գրութիւնները գլխաւորաբար հիմնուած են սոյն սկզբնաղբիւրին վրայ։

Հաճընի մասին այլ նիւթերու գոյութեան պարագային, մեծապէս կը խնդրենք մեր ընթերցողներէն զանոնք ուղարկել մեր հասցէին։ Այսպիսի հաւաքական աշխատանքով է, որ կրնանք լաւագոյնս վերականգնել Հաճընի երբեմնի կեանքն ու հոն կերտուած ընդհանուր ժառանգութիւնը։ Այսպիսի նիւթեր կրնան ըլլալ յուշեր (տպուած կամ անտիպ), բանաւոր վկայութիւններ, հին լուսանկարներ, Հաճընէն բերուած առարկաներ, եւայլն։