Պօղոս Գէորգեան հաւաքածոյ – Փարիզ

Պօղոս Գէորգեանի կրթական գործունէութեան մասին այս նիւթերը մեզի փոխանցեց Սեւան Անէտեան, որ Գէորգեան ընտանիքին բարեկամ մըն է։ Այս էջով գլխաւորաբար կը ներկայացուին դպրոցական խմբանկարներ, որոնք կը վերաբերին կրթական այն հաստատութիւններուն, ուր Պօղոս Գէորգեան պաշտօնավարած է։ Լուսանկարներուն կարեւոր մէկ մասը Պոլսոյ մէջ են, կան նաեւ պատկերներ Զուիցերիայէն եւ Նիկոսիոյ Մելգոնեան կրթական հաստատութենէն։

Պօղոս Գէորգեան ծնած է 1885-ին, Պոլիս, Պէյօղլու թաղամաս։ Փոքր տարիքէն կը կորսնցնէ իր ծնողները եւ հասակ կը նետէ իր քոյրերուն խնմաքին տակ։ Կը յաճախէ Պոլսոյ Նարեկեան, Էսաեան, Մխիթարեան եւ Կեդրոնական վարժարանները։ Կեդրոնական վարժարանէն շրջանաւարտ կ՚ըլլայ 1908-ին։ Կը մեկնի Ժընեւ՝ համալսարանական ուսում ստանալու համար եւ 1912-ին այս քաղաքին մէջ կը ստանայ հասարակագիտութեանց վկայական (licencié ès sciences sociales)։ Նոյն տարին կը վերադառնայ Պոլիս, ուր կը սկսի մանկավարժութիւն եւ հոգեբանութիւն դասաւանդել «Նոր Դպրոց» եւ «Դպրոցասէր» վարժարաններուն մէջ։ 1915-էն սկսեալ ընդհանուր պատմութեան ուսուցիչ է Պոլսոյ Կեդրոնական վարժարանին մէջ։

Խմբանկար, շատ հաւանաբար Պոլսոյ մէջ։ Այլ տեղեկութիւններ չունինք այս պատկերին մասին։

Պոլիս, 1917։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1916-1917 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Նստած, ձախէն երկրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, երրորդը՝ Թագուհի Պալթազարեան, չորրորդը՝ Մեսրոպ Եպս. Նարոյեան։ Մէջտեղի շարք, ձախէն առաջինը՝ Գեղամ Գաւաֆեան։

1918-ին, Համաշխարհային պատերազմին աւարտէն ետք, կը ստանձնէ «Դպրոցասէր» վարժարանին տնօրէնութիւնը։ 1922-ին «Դպրոցասէր»ը կը փակուի, կը տեղափոխուի Յունաստան եւ հոնկէ ալ Ֆրանսա։ Պօղոս Գէորգեան նոյնպէս կը մեկնի Պոլիսէն եւ 1922-ին զինք կը գտնենք Զուիցերիա, ուր կը նշանակուի Պէնիէնի (Begnins) հայկական որբանոց-վարժարանի տնօրէն (Foyer arménien)։ Սոյն հաստատութիւնը հիմնուած էր զուիցերիացի հայասէր Անթոնի Քրաֆֆթ-Պոննարի կողմէ եւ կը գործէ 1921-էն 1934։ Գէորգեան հոս կը հիմնէ նաեւ հայկական փոքրիկ տպարան մը։

1932-էն սկսեալ ուսուցչական պաշտօն կը վարէ Կիպրոսի Մելգոնեան կրթական հաստատութեան մէջ եւ 1935-ին կը նշանակուի նոյն հաստատութեան կրթական տեսուչ։ Գէորգեան Մելգոնեանի մէջ կը պաշտօնավարէ մինչեւ 1945։

Պօղոս Գէորգեան հեղինակ է բազմաթիւ գիրքերու, հայերէն եւ ֆրանսերէն, ընդհանրապէս մանկավարժական եւ կրթական նիւթերու մասին։

Պոլիս, 1920։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1919-1920 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Նստած, ձախէն երկրորդը՝ Թագուհի Պալթազարեան, երրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան, չորրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան։ Ոտքի, աջէն առաջինը՝ Գէորգ Մեսրոպ։ Շրջանաւարտուհիներուն անուններն են՝ Հերմինէ Գալայճեան, Վարսենիկ Մարգարեան, Աստղիկ Չիֆթճեան, Ազնիւ Տէր Եղիաեան, Երանուհի Տօնիկեան եւ Արաքսի Օհանեան։

Պոլիս, 1919։ «Դպրոցասէր» վարժարանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Ամէնէն վերի շարք, ձախէն առաջինը՝ Պօղոս Գէորգեան։ Նստած, ձախէն աջ՝ Գէորգ Մեսրոպ, Գարեգին Գաւաֆեան, Թագուհի Պալթազարեան։

Պոլիս, 1919։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1918-1919 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Պօղոս Գէորգեանը ամէնէն վերի շարքի ձախէն երրորդն է։ Կեդրոնի շարք, ձախէն երկրորդը՝ Գէորգ Մեսրոպ, չորրորդը՝ Օրիորդ Փիրփիրեան։ Նստած, ձախէն երկրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, երրորդը՝ Թագուհի Պալթազարեան։

Պոլիս, Գատըգիւղ թաղամաս, 1921։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1920-1921 տարեշրջանի աշակերտուհիներ եւ ուսուցիչներ։ Պօղոս Գէորգեանը կանգնած է վերէն երկրորդ շարքի վրայ, կեդրոնը, հագուած է թիթեռնիկ մը։

Պոլիս, 1921։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1920-1921 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Նստած, ձախէն երկրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, երրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան։ Մէջտեղի շարք, ձախէն երկրորդը՝ Գէորգ Մեսրոպ։

Պոլիս, 1921։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1920-1921 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։ Նստած, երկրորդ շարք, ձախէն առաջինը՝ Գէորգ Մեսրոպ, երրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, չորրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան։

Պոլիս, 29 Յունիս 1914։ «Դպրոցասէր» վարժարանի շրջանաւարտուհիները, ուսուցչական կազմն ու տնօրէնութիւնը։
Նստած, ձախէն առաջինը՝ Տիգրան Չէօկիւրեան (1884-1915), երկրորդը՝ Դանիէլ Վարուժան (1884-1915), չորրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, շարքին ամէնէն վերջինը (ակնոցներով եւ պեխով)՝ Լեւոն Լարենց (1875-1915)։
Ոտքի, երկրորդ շարք, ձախէն երկրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան։

Պոլիս, 1922։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1921-1922 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները եւ ուսուցչական կազմը։ Նստած, ձախէն երրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան, չորրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան։ Երկրորդ շարք, աջէն առաջինը՝ Գէորգ Մեսրոպ։

Պոլիս, 1922։ «Դպրոցասէր» վարժարանի 1921-1922 տարեշրջանի շրջանաւարտուհիները եւ ուսուցչական կազմը։ Նստած, ձախէն երրորդը՝ Գարեգին Գաւաֆեան, չորրորդը՝ Պօղոս Գէորգեան։

Ամուսնացած էր Հերմինէ-Մաքրուհի Չիլինկիրեանի հետ, որ ծնած էր Պոլիս, 1904-ին։ Կ՚ունենան երկու զաւակ. Գոհարիկ (1932-2014) եւ Գէորգ (1933-2006)։

Պօղոս Գէորգեան կը մահանայ Փարիզ 1979-ին։ Կինը՝ Հերմինէ, կը մահանայ 1989-ին։

Պէնիէնի որբանոց-վարժարանին աշակերտներուն եւ կարգ մը ուսուցիչներու խմբանկարը։

Պէնիէնի հայկական դպրոց-որբանոցին առաջին սաները, 1922-ին (Աղբիւր՝ « École arménienne – Begnins et Genève », Lausanne, 1928)։

Պէնիէնի Begnins հայկական որբանոց-վարժարանի ուսուցչական կազմը։ Ձախէն աջ՝ Արշաւիր Հանետանեան, Էլիզապէթ Ռոստոմ Զօրեան, Պօղոս Գէորգեան, Նշան Պէքեան, Մաքրուհի Գալուստեան (Աղբիւր՝ « École arménienne – Begnins et Genève », Lausanne, 1928)։

Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն, 1933, Նիկոսիա։ 1932-1933 ուսումնական տարեշրջանի բարձրագոյն նախակրթարանի շրջանաւարտները եւ ուսուցիչները։

Առաջին շարք, ձախէն աջ՝ Անտրէ Շոսալան, Դերենկուհի Սիսակեան, Աննիկ Տէտէեան, Սիրվարդ Մըսըրեան, Լեւոն Գարագաշեան, Սաթենիկ Մակարեան, Յարութիւն Թումայեան (բժիշկ), Յովհաննէս Արուսեան, Յակոբ Օշական, Գրիգոր Կիրակոսեան (տնօրէն), Պօղոս Գէորգեան, Օննիկ Մահտեսեան,

Սիրուհի Պէնլեան, Օննիկ Գովան, Նուարդ Օտապաշեան, Ասատուր Մակարեան, Վահան Պէտէլեան։

Երկրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Լեւոն Աբգարեան, Բարունակ Թովմասեան, Արմենուհի Փափազեան (Լառնաքա, Կիպրոս), Եսթեր Մարգարեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Գեղանոյշ Թապագեան (Պէյրութ, Լիբանան), Պերճուհի Պաղտասարեան (Երուսաղէմ), Երանոյշ Սէթեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Վարդուհի Թոգաթլեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Մայրանոյշ Տէյիրմէնճեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան),

Ռեբեկա Ուրֆալեան (Լառնաքա, Կիպրոս), Սիրանոյշ Կարոյեան (Էքմեքճեան) (Պէյրութ, Լիբանան), Անահիտ Պահատուրեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Մարի Սաթըճեան (Պէյրութ, Լիբանան), Վարսենիկ Մարգարեան (Վասպուրական որբանոց, Երուսաղէմ), Ալիս Տիգրանեան (Ագապի Կոտոշեան) (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Մանուկ Ճէլալեան։

Երրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Մկրտիչ Յովսէփեան (Հալէպ, Սուրիա), Տիգրան Ոսկերչեան (Տիգրանակերտի Հայրենակցական Միութեան որբանոց, Հալէպ, Սուրիա), Սարգիս Րումեան (Քարէն Եփփէ որբանոց, Հալէպ, Սուրիա), Յակոբ Ուրֆալեան (Պէյրութ, Լիբանան), Յակոբ Ոսկերչեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Հայրիկ Զաքարեան (Վասպուրական որբանոց, Երուսաղէմ), Ազատ Մելքոնեան (Քառէն Եփէ որբանոց, Հալէպ, Սուրիա)։

Չորրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Յակոբ Փալամուտեան, Առաքել Պատրիկ։

1) Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն, 1936, Նիկոսիա։ 1935-1936 ուսումնական տարեշրջանի վարժապետանոցի բաժնի շրջանաւարտները եւ ուսուցիչներ։

Առաջին շարք, ձախէն աջ՝ Մելքոն Քրիշչեան, Պօղոս Գէորգեան (կրթական տեսուչ)։

Երկրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Մարտիրոս Մարտիրոսեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Անժէլ Խանդամուր (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Հռիփ Գարագաշեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Ատրինէ Աշճեան (Սելանիկ, Յունաստան), Արմենազ Տէր Արսէնեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Մեսրոպուհի Մեսրոպ-Թանգարանեան (Սոֆիա, Պուլկարիա), Գեղամ Օճագճեան (Նիր Իսթ որբանոց, Կորնթոս, Յունաստան)։

Երրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Յարութիւն Էսէկիւլեան (Լառնաքա, Կիպրոս), Թովմաս Գարթունեան (Վաքըֆ, Սուրիա), Յակոբոս Ուզունեան (Պէյրութ, Լիբանան), Տիգրան Սէֆէրեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Ասատուր Հալաճեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան)։

Չորրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Պետրոս Լէփէճեան (Ալեքսանտրէթ, Սուրիա), Արծրունի Պօղոսեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Նուպար Թէքէեան (Դամասկոս, Սուրիա), Մասիս Գարագաշեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Արամ Աբրահամեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան)։

2) Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն, 1941, Նիկոսիա։ 1940-1941 ուսումնական տարեշրջանի վարժապետանոցի եւ առեւտրական բաժիններու շրջանաւարտները եւ ուսուցիչներ։

Առաջին շարք, ձախէն աջ՝ Մարի Մելիքեան (Պէյրութ, Լիբանան, վարժապետանոցի բաժին), Վարսենիկ Պօյաճեան-Շաքէ Վարսեան (Նիկոսիա, Կիպրոս, առեւտրական բաժին), Ազնիւ Բարիքեան-Պալատունի (Նիկոսիա, Կիպրոս, վարժապետանոցի բաժին), Սիրարփի Թաշճեան (Նիկոսիա, Կիպրոս, առեւտրական բաժին), Հռիփսիմէ Տէր Աւետիսեան-Ասիլեան (Նիկոսիա, Կիպրոս, վարժապետանոցի բաժին), Սրբուհի Աթանասեան-Եարտըմեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան, վարժապետանոցի բաժին)։

Երկրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Գրիգոր Քէշիշեան (Պէյրութ, Լիբանան, վարժապետանոցի բաժին), Յովակիմ Փէլթէքեան (Լառնաքա, Կիպրոս, առեւտրական բաժին), Պօղոս Գէորգեան (կրթական տեսուչ), Յակոբ Թոփճեան (տնօրէն), Խաժակ Պալատունի (Քսանթի, Յունաստան, առեւտրական բաժին), Ժիրայր Քէրամէթլեան (Նիկոսիա, Կիպրոս, առեւտրական բաժին)։

Երրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Յակոբ Տատուրեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան, առեւտրական բաժին), Վարուժան Կիւլեագուպեան (Ամման, Յորդանան, առեւտրական բաժին), Պարգեւ Տէր Յովհաննէսեան, Գերսամ Ահարոնեան, Կարպիս Մկրեան (Սթարա Զակորա, Պուլկարիա, վարժապետանոցի բաժին), Գրիգոր Համամճեան (Ճիւնի, Լիբանան, առեւտրական բաժին)։

1) Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն, 1936, Նիկոսիա։ 1935-1936 ուսումնական տարեշրջանի

բարձրագոյն նախակրթարանի շրջանաւարտները եւ ուսուցիչները։

Առաջին շարք, նստած, ձախէն աջ՝ Փարիս Նալպանտեան, Պօղոս Գէորգեան (կրթական տեսուչ), Սարգիս Ապտալեան (Վահէ-Վահեան)։

Երկրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Սրբուհի Գունդուպէսեան (Զահլէ, Լիբանան), Ատրինէ Կէօյօղլանեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Պերճուհի Գույումճեան-Կոստանեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Վերթայմ Եանըգեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Մարի Մամիկոնեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Մաքրուհի Ղավզայեան (Պէյրութ, Լիբանան), Մանուշակ Տիրանեան-Պետրոսեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան)։

Երրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Նուրիցա Էհմալեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Լուիզ Թումայեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Ալիս Ադամեան-Յակոբեան (Նիկոսիա, Կիպրոս)։

Չորրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Սահակ Թագւորեան (Զահլէ, Լիբանան), Մկրտիչ Լուսարարեան (Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս), Եփրեմ Տագէսեան (Զահլէ, Լիբանան), Տիգրան Մահտեսեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Յարութիւն Տէտէեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Սարգիս Պոտիկեան (Քէլէկեան որբանոց, Պէյրութ, Լիբանան), Կարապետ Ասլանեան (Սկիւտարի որբանոց, Պոլիս, Թուրքիա), Կարապետ Ինճէտիւզէնեան (Նիկոսիա, Կիպրոս), Եզեկիէլ Թահմիզեան (Լառնաքա, Կիպրոս)։

2) Մելգոնեան կրթական հաստատութիւն, Նիկոսիա, 1930-ական թուականներ։ Մարզական խաղերու մէջ շքանշաններ ստացած աշակերտներ եւ աշակերտուհիներ, ինչպէս նաեւ ուսուցիչներ։ Աշակերտներուն անունները կարելի չեղաւ գտնել։

Երկրորդ շարք, ձախէն աջ՝ Յակոբ Աճէմեան, Պօղոս Գէորգեան,

Յակոբ Թոփճեան (տնօրէն), Օննիկ Մահտեսեան, Մելքոն Քրիշչեան։