Der Mıgırdiçyan ailesi Buenos Aires'te, 1942. Ağavni Tıngıryan, Levon Der Mıgırdiçyan, Levon'un annesi Elmas Kürkçüyan ve çocukları Anahid, Juan ve Mario.

Der Mıgırdiçyan koleksiyonu - Berlin

Metin: Silvina Der Mıgırdiçyan, Milton (Mıgırdiç) Zara'nın desteğiyle

Bu makalede, Berlin'de bulunan Der Mıgırdiçyan arşivine ait fotoğraf ve nesneleri sunuyoruz.
Arşiv Ağavni Tıngıryan, Levon Mıgırdiçyan, Levon’un annesi Elmas Kürkçüyan/Der Mıgırdiçyan ve çiftin üç çocuğu Anahid, Juan ve Mario'nun resimleriyle açılıyor.
Levon ve Ağavni, ilk çocukları Anahid'in doğduğu Paris'te tanışıp evlendiler. 1929'un sonunda Paris'ten ayrılıp kesin olarak Buenos Aires'e yerleştiler.

Ağavni'nin ailesi aslen Sivaslı’ydı. Babası Melkon 1915'te soykırım sırasında öldürülmüş, annesi Takuhi Agopyan ve kardeşleri tehcir edilmişlerdi. Ölüm yürüyüşünden, anne ve dört çocuktan oluşan beş kişilik gruptan sadece Ağavni ve kızkardeşi Şınorhig sağ çıkmıştı.

Der Mıgırdiçyanlar'ın Maraş'ta bir marketleri ve tarlaları vardı. Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Levon ticaret ve lisan becerilerini kullanarak hayatta kalıp seyahat edebildi. Yedi dile hâkimdi. 1921 ve 1923 arasında İstanbul'a yerleşmeyi denedi ama 1923'te Lozan Antlaşması imzalandıktan sonra Türkiye Cumhuriyeti’nde bir geleceği olmadığını anladı ve ülkeyi bir daha dönmemek üzere terk edip Paris'e gitti.

Bu sayfa Ağavni ve Levon'un ailelerini iki bölümde gösteriyor. Lütfen isimlerin yazılışlarının İspanyolca çevirisine bağlı olarak değişmiş olduğunu göz önünde bulundurun.

Aile fotoğrafları ve belgelerle dolu valizi elime veren amcam Mario Der Mıgırdiçyan'a (Buenos Aires'te yaşıyor) ve kendisiyle yüz yüze hiç görüşmediğim ama 2011'den beri bağlantıda olduğum Milton (Mıgırdiç) Zara'ya (Chicago'da yaşıyor) özellikle teşekkür ediyorum. Milton bana Tıngıryan ailesiyle ilgili şimdi sizlerle paylaşacağım birçok hikâye anlattı.

Tıngıryan Kardeşler


1. Vahan Mumcuyan ve Siranuş (Siran) Tıngıryan. Sivas, 1912.
2. 19 yıl önceki düğüne ait bu posta kartı, 1931'de Ağavni ve Levon Der Mıgırdiçyan'a Chicago'dan gönderilmiş.

Tıngıryan Kardeşler

1. Samuel Tıngıryan.2. Melkon Tıngıryan, "Kepacı" lakaplı.3. Şamel Tıngıryan.

Tıngıryan ailesiyle ilgili bildiğimiz en eski kayıt Sivas'ta yaşayan Hovsep Tıngıryan (1850 civarında doğmuş) ve karısı Vartanuş'a (soyadı bilinmiyor) gidiyor.

Çiftin üç çocuğu vardı:

  • Melkon 1867'de Sivas'ta doğdu. 1915'te Sivas'ta asıldı.
  • Samuel 1885'te Sivas'ta doğdu. Soykırımdan önce ABD'ye taşındı, 1945'de orada öldü.
  • Şamel 1877'de Sivas'ta doğdu. Kaçabildi ve İstanbul'da birkaç yıl kaldıktan sonra kızkardeşi Arusyak'la birlikte Fransa'ya gitti. 1940'ta Paris'te öldü.
  • Siran/Siranuş Tıngıryan 1891'de Sivas'ta doğdu. Babası Melkon'un amcasıydı. Babaları 1906'da ölünce Melkon, Siran'ı ve erkek kardeşi Joseph'i (Hovsep yerine kullandığı adı) ailesine aldı. Bu yüzden Melkon'a hayrig (Erm. baba) diyorlardı.

Melkon Tıngıryan

Melkon'a, muhtemelen palto dikmede usta terzi anlamına gelen "kepaji" lakabıyla hitep ediyorlardı. Tıngıryan adı Türkçe tencere kelimesinden de geliyor olabilir. Melkon, Takuhi Agopyan'la evlenir. Melkon ve Takuhi'nin dört çocukları olur. Üç kız: Ağavni, d. 1903; Şınorhig, d. 1905 ve Ogadur, d. 1909 ve Haygaz adında erkek çocukları, d. 1912. Erkek çocuğun ismi Haygaz’dır ama kimse onu adıyla çağırmıyordu. Annesi çocuğun çok sevdiği ve sürekli istediği çörekler yapıyordu. Ama konuşma özrü nedeniyle sadece "gureg gureg dur" (gureg ver!) diyebildiği için Melkon dâhil herkes çocuğu "Gureg" diye çağırıyordu.

Melkon'un yeğeni Hovsep'in sözlü olarak aktardığına göre 1915'te kervanlar dolusu insan Sivas'tan güneye yürüdü. Herkes Osmanlı yetkililerinin yayınladığı emirlerden haberdardı ama buna inanmak güçtü. Melkon aynı yıl Mart'ta jandarmalara bir itirazda bulundu ve yerel otoriteler tarafından asıldı.

Şınorhig, Haziranda Osmanlı yetkililerinin eve geldiğini ve aile üyelerine taşınmak için hazırlanmalarını bildirdiklerini hatırlıyor. Ağlamalar sızlamalar olmuştu. Takuhi dayanıklıydı. Ayrılma günü geldiğinde anne ve çocuklar evden çıkarılıp sürgüne giden diğer kişilere katıldılar. Takuhi, Ağavni ve Şınorhig uzun bir insan sırasında birlikteydiler. Küçük kızkardeşleri Ogadur kalabalıkta kayboldu ve onu bir daha görmediler. Erkek kardeşleri "Gureg" daha sonra gözden kayboldu ve Takuhi'ye onu aramak için sıradan çıkmasına izin verilmedi.

Şınorhig nerede olduklarını ve yürüyüşün ne kadar sürdüğünü hatırlamıyor, ama uzundu. Taşıdıkları çantaların üzerinde uyuyorlardı. Çok susadığını hatırlıyor.  Bir süre sonra anneleri Takuhi eşyalarını bırakıp oturur. Ağavni annesinin oturduğu yerde uyuduğunu ve bir daha kalkmadığını anlatıyor. Bir jandarma iki kıza yürümeye devam etmelerini, annelerinin onlara sonra yetişeceğini söylemiş... Biraz zaman geçmiş ve bir karmaşa içinde kızkardeşler birbirlerinin izini kaybetmişler.

Günler sonra sürgüne gidenler bir çiftlik yakınlarında dinlenirlerken bir adam ve kadın gelip Şınorhig'i biraz ilerideki bir eve götürmüşler. Adamla kadın üç çocukları olan Kürt bir çiftmiş. Şınorhig Kürtçe konuştukları için onları zorlukla anlıyormuş. Aile onu Müslüman yapmak için çalışmış. Kendisinden yapması istenen her şeyi yapmış ama inancını hiç kaybetmemiş.
İslamiyeti kabulünü “teyit eymek” için ona dövme yaptırmışlar. Yüzüne dövme yapılırken onu sıkıca tutmuşlar. Mavi kilim boyası kullanarak sembolleri iğne ve çubukla yapmışlar. Ağzının çevresine ve üst dudağına 30 nokta koymuşlar. Ağzının yanlarına oklar ve sonra da iki yanağına hilal çizmişler.
Ayrıca kaşlarının ucuna da İslami desenler eklemişler. Burnunun bir yanına tek bir nokta konmuş. Sağ bileğine mavi mürekkeple yazılar kazımışlar. Bayıldığı için bundan sonrasını pek hatırlamıyor.
Ne kadar olduğunu hatırlayamadığı bir süre geçtikten sonra, Şınorhig çiftlikte çalışırken birtakım adamlar yüzündeki izleri farkedip yanına gelmiş ve Ermeni olup olmadığını sormuşlar. Onu alıp Ermenice konuşan çocukların olduğu bir yetimhaneye götürmüşler.

1. Şınorhig Tıngıryan 17 yaşındayken.
2. Şınorhig'in Marsilya-New York Fabre Line gemisine bileti.

Şınorhig'in kardeşi Ağavni, Türk bir aile tarafından hizmetçi olarak çalıştırılmak üzere alındığını anlatıyor. Onu Müslümanlaştırmayı denemişler ve gerçek adını unutmuş. Ama bir kâğıda adını ve bazı notlar Ermenice yazıp rulo halinde bir taş duvara saklamış. Halep'e ve sonra da Beyrut'taki bir yetimhaneye nasıl gittiği bilinmiyor.

İki kızkardeşin de barınmak ve amcaları Samuel'le yaşamak için Birleşik Devletler'e gitmesine karar verilmiş.

Samuel Tıngıryan

Samuel gitmemesi için kendisini vazgeçirmeye çalışan babası, amcası ve kardeşi Melkon’la münakaşa ettikten sonra erken yaşta Sivas'tan ayrılır. Samuel'in o zamanki istikametini bilmiyoruz. Ancak Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeniler'e karşı katliamlar uygulandığı haberlerinden sonra Mısır'a gittiğini Légion d'Orient'e (daha sonra Ermeni Lejyonu olmuştur) kaydolduğu biliyoruz. Ermeni Lejyonu Osmanlılar karşısında Mısır cephesinde konuşlanmış Fransız ordusu için askeri destek birliğiydi. Suriye'de savaşmış ve aşçı olarak görevlendirilmişti. Burada savaştan sonra tekrar birbirlerini bulup hayat boyu dostluk yapacağı birçok Ermeni arkadaş edinmişti.

1. Samuel Tıngıryan Légion d'Orient'de.
2. Légion d'Orient. Samuel Tıngıryan tarafından hatıra olarak getirilmiş, yüksek ihtimalle bir arkadaş.

Tıbbi sebeplerden terhis olması üzerine Kahire'ye gitmiş, gelecekteki eşi Dikranuhi'yi (d. 1902)  bulmuştur. Onunla Fransa'da evlenir ve New York'a yerleşirler.

1921'de Samuel Jr. doğar ve Dikranuhi ile Şınorhig tarafından büyütülür. Aile 1930'larda Watertown, Massachusets'e taşınır. 2. Dünya Savaşı sırasında Sam Jr. askerlik hizmeti ailevi sebeplerden ötürü ertelendiği için Liberty Gemilerinde kaynakçı olarak çalışır. Ancak 1940'da göreve çağırılır. Daha sonra alayı Avrupa operasyonlarına katılır. 1945'de Belçika'da görev sırasında ölür. Küçük kardeşi Tony (Antranik), Dikranuhi'nin 1942, Samuel'in 1945'teki ölümlerine dek Masachusetts'te ailesiyle birlikte yaşadı. Daha sonra Şınorhig'in yanına alınır. Şınorhig başka bir soykırım kaçağı Hayg Zara (Zaratzyan/Zaralı) ile evlidir. Tony 1990'daki ölümüne dek iki oğlu ve iki kızını New Jersey ABD'de büyütmüştür.

Şamel Tıngıryan

Şamel Tangıryan/Tıngıryan, Serop Kamburyan'la evlenir (1915'te Sivas'ta öldürülmüştür).
Üç kızları olur. 1912'de kızlardan biri, Arusyak, Karekin Andreasyan ile 17 yaşında Sivas'ta evlenir ve bu evlilik sayesinde soykırımdan kurtulur. Bu dönem ve aile hakkında ayrıntılar için Açık Dijital Arşivimizdeki Anderasyan Koleksiyonu'na bakınız. 1915'teki sürgün sırasında diğer iki kızkardeşi yolda Kürtler tarafından kaçırılmıştır. Bundan sonra onlardan haber alınamamıştır.

1. Andreasyan biraderler.
2. Şamel Tıngıryan/Kamburyan, kızı Arusyak Kamburyan Andreasyan oğulları Robert ve Avedis’la birlikte. Stüdyo Apollon, Pera Caddesi, İstanbul, 1923

Kavşaktaki iki kızkardeş

Yukarıda belirtildiği gibi kurtulanlar sadece Şınorhig ve Ağavni’ydi ve Birleşik Devletler’deki amcaları Samuel'e katılmaları gerekiyordu. Birleşik Devletler yolunda Ağavni halası Şamel ve kuzeni Arusyak'ın Paris'teki evinde bekledi.

Orada Levon Der Mıgırdiçyan'la tanışıp evlendi. Çift 1929'un sonlarına doğru Arjantin'e göç etti.

Şınorhig, Marsilya üzerinden doğruca Birleşik Devletler'e gitti.

Şınorhig
Samuel, Şınorhig'e Birleşik Devletler'e gelmesi için yardım etti. Gemi yolculuğu için para gönderdi, New York Ellis Adası'nda gümrükten geçmesi için yardımcı oldu ve vasisi olarak 1920'de onu evine getirdi.

Şınorhig 1925'te başka bir soykırım kaçağı Ermeni Hayg Zaratzyan'la (d. 1899 Sivas - ö. 1987 Miami, Florida) evlenip kendi hayatlarını kurmak için New Jersey'e yerleşene kadar Samuel ve karısıyla kaldı.

  • 1. Hayg Zara, kaçarken kullandığı Arap kıyafetleriyle.
  • 2. Hayg Zara ve arkadaşları.
  • 3. Hayg Zara
  • 4. Hayg Zara

Zara ailesinin New York, Saratoga Springs'teki pansiyonunun kartı.

  • 1. Şınorhig ve kuzenleri Samuel Jr. ve Tony (Antranik)
  • 2. Bebek Mıgırdiç, Şınorhig'in oğlu.
  • 3. Şınorhig bir kutlamada.
  • 4. Şınorhig ve kuzenleri Samuel Jr. ve Tony (Antranik).

Ana oğul, Şınorhig ve Mıgırdiç kendi bahçelerinde. (1940)

Ağavni Tıngıryan
Ağavni Beyrut'taki bir yetimhaneden Paris'e gitti. Kuzeni Arusyak'ın evinde kaldı. Arusyak'ın oğlu Jacques, Ağavni’nin yeğeni, onun birçok hemşerisinin ilgisini çeken genç ve güzel bir bekâr olduğunu
anlatıyor. Ama o erken evlenmek istemiyordu.

Bay Andonyan tarafından Bayan Ağavni'ye gönderilmiş, iyi dilekler ileten bir posta kartı. Addres: Rue Blanqui, Kremlin-Bicêtre. 1927

1. Nuritsa Apkaryan tarafından Bayan Ağavni Tıngıryan'a gönderilmiş, iyi dilekler ileten bir posta kartı, Kremlin-Bicêtre. Halası Şamel'in evinde. 1927
2. Vartanuş Şahinyan tarafından Bayan Ağavni Tıngıryan'a gönderilmiş, iyi dilekler ileten bir posta kartı, Halep 1924.

Sonunda Levon Der Mıgırdiçyan’la tanıştı ve onunla evlenmeyi kabul etti. Levon 1923'te İstanbul'dan Paris'e taşınıp Rue du Cherche Midi 48'de bir tuhafiye dükkânı açmıştı.

Der Mıgırdiçyan Kolu

Mıgırdiç Der Mıgırdiçyan, Toros Kürkçüyan ve Hatun Osarcıyan'ın (d. Ağustos 1881) kızları Elmas Kürkçüyan'la evlendi. Elmas ve Mıgırdiç'in iki çocukları oldu. Levon 1894'te, Koharig 1901'de doğdu. 6 yaşındayken evlerine yapılan bir saldırıda Levon babasını kaybetti. Annesi onu korumak için dolaba sakladı. O dolabın içindeyken babası Mıgırdiç öldürüldü. Bu üzücü olaya rağmen Levon ve Koharig varlıklı bir çevrede büyüdüler ve iyi okullara gittiler. Levon arazilerini kontrol etmek için güzel beyaz bir ata binerdi. Aile cömertti ve hasatın bir kısmını çalışanlarına dağıtırdı. İnsanlar Levon'u severlerdi ve ona "Beyaz atlı efendi" derlerdi. Levon beyaz atına her gün binerdi.

Levon Der-Mıgırdiçyan'a ait Osmanlıca bir belge.

Kızkardeşi Koharig, Maraş'taki Amerikan Merkez Türkiye Kız Koleji'ne gitmişti. Levon'un hangi okulda okuduğunu bilmiyoruz ama kesin olarak Türkçe ve/veya Ermenice eğitim veren bir okul değildi. Fransızca, İngilizce, Almanca ve Arapça yabancı dil bilgisi vardı.

Birinci Dünya Savaşı sırasında bir gün tutuklandı. Tutukluyken muhafızlardan biri Arapça olarak bir Arap ismini bağırdığını ve adamın gitmekte özgür olduğunu duyunca dikkatle dinledi. Kimse cevap vermedi. Böylece Levon fırsatı değerlendirp kendisi o adammış gibi yaptı. Daha sonra sık nar ağaçlarının arasında saklanıp kendisini arayan olmadığından emin olmak için iki gün daha bekledi.

Bu olay Fransızca dâhil birkaç yabancı dildeki maharetinin hayatını son kurtarışı olmayacaktı.
Kişisel belgeleri sayesinde Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Levon’un Kilikya ve Arapça konuşulan bölgelerde “french protégé” (Fransız himayesinde) damgalı evraklarla seyahat ettiğini biliyoruz.

1921'de yuva kurma arzusu Levon'u İstnabul'a getirdi. İş kurdu ve Çaycı (?) Han'a kaydoldu.
Ama 1923'te İstanbul'da Kemalist rejimin kurulmasından önce Türkiye'den ayrılmaya karar verdi ve Marsilya gemisine bindi.

Levon Der Mıgırdiçyan'ın İstanbul'daki Fransız maslahatgüzarı tarafından hazırlanmış geçiş belgesi. Levon burada özel koruma altında Ermeni bir işadamı olarak tanımlanmış.

1. Levon Der Mıgırdiçyan'ın Katolik Ermeni Patrikhanesi tarafından düzenlenmiş vaftiz kâğıdı, İstanbul 1922.
2. Paris Ermeni Kilisesi tarafından düzenlenmiş iyi hal kâğıdı, piskopos imzalı. Paris 1927.

Paris'te Fransız Adalet Bakanlığı tarafından Elmas, Levon, Koharig ve Ağavni Der Mıgırdiçyan için hazırlanmış iyi hal kâğıtları, 1928.

Paris'te Fransız Adalet Bakanlığı tarafından Mihran Sarafyan için hazırlanmış iyi hal kâğıtları.

Ama 1923'te İstanbul'da Kemalist rejimin kurulmasından önce Türkiye'den ayrılmaya karar verdi ve Marsilya gemisine bindi.

Levon Marsilya'da gümrükte çalıştı ve Fransız Renault şirketinde iş buldu. Bir buçuk yıl sonra birikimleri Paris'e taşınıp Rue du Cherche-Midi 48'de bir tuhafiye dükkânı açmasına olanak sağladı. Levon bir aile kurmaya hazır olduğunu hissetti.

Ağavni Tıngıryan'la Paris'te evlendi.

Levon Der Mıgırdiçyan'ın 1923'te Pire limanından Marsilya'ya gelirkenki sağlık belgesi.

Levon Der Mıgırdiçyan'ın Renault şirketinde 3 Mayıs 1923'ten 30 Kasım 1925'e iş sertifikası.

Bu mektubu Toulouse'ta yaşayan Sarkis Havasyan, Elmas Kürkçüyan'a (Levon'un annesi) biri Halep'te diğeri (Arşak) Fransa'da yaşayan iki erkek kardeşi hakkında haber vermek için yazmış.

Levon Der-Mıgırdiçyan'a ait Ermenice yazılmış çeşitli iş mektupları.

1928'da Paris’te geçen altı yılın sonunda yeni bir dünya savaşı çıkacağı önsezisiyle Der Mıgırdiçyanlar ilk çocukları Anahid'in iyiliği için Fransa'yı terk edip Buenos Aires'te, Buenos Aires limanı yanında genellikle Avrupalı göçmenlerin yaşadığı gecekondu mahallesi La Boca'ya yerleştiler.
1930'da Arjantin zengin ve hızla gelişen bir ülke olarak biliniyordu. Bu durum ülkeyi göçmenler için rağbet gören bir yer yapmıştı.

O günlerde sadece çok az kişi La Boca gibi bir gecekondu mahallesinde yaşamaya hazırdı ancak Der Mıgırdiçyanların başka şansı yoktu. Bir conventillo (yeni göçmenler için kıvrılmış demirden yapılan konut) içinde zor koşullarda yaşamak zorundaydılar. Levon taksi şoförlüğü yaparak para kazanmaya başladı. 1923'te ilk oğulları Hovhannes doğdu. Yedi yıl sonra en küçük oğulları Mıgırdiç doğduğunda sıkı çalışma ve azim sayesinde aile, Buenos Aires'in Claypole varoşunda büyük bahçeli bir eve taşınıp nihayet bir dükkân açabildi.

1.Juan (Hovhannes) Der Mıgırdiçyan’ın “La Boca” Ermeni okuluna ait karnesinin ön yüzü.
2.Juan ve Anahid okul kıyafetleriyle.

1. Juan Der Mıgırdiçyan, 1950 civarı2. Toros Kürkçüyan, Juan'ın vaftiz babası muhtemelen henüz Maraş’tayken.3. Toros Kürkçüyan, Ana ve Juan ile, Buenos Aires, 1934

Levon'un annesi Elmas Kürkçüyan'ın tarafından aile üyelerinin aktardığına göre, Elmas'ın Cordoba'ya göçüp muhtemelen bir Sarafyan'la evlenen (ikisinin de adı bilinmiyor) ve Lutvia, Aznif ve Mihran isimlerinde üç çocuğu olan bir kızkardeşi olduğunu söyleyebiliyoruz.

Ayrıca Armenuhi Kürkçüyan (daha sonra Hovsep Payaslıyan'la evlenir) ve Toros Kürkçüyan'ın Elmas'ın yeğenleri olduklarını da biliyoruz. Elmas’ın erkek kardeşlerinin çocuklarıydılar. Fransa’daki Arşak Kürkçüyan mı yoksa Halep'teki ismi bilinmeyen diğer kardeşinin mi çocukları olduklarını bilmiyoruz.

1.Anahid Der Mıgırdiçyan, daha sonra Balyozyan: Buenos Aires, 1947 civarı. Resimde solda babası Levon'un Türkiye'den getirdiği nargilesini görüyoruz.

2.Anahid Der Mıgırdiçyan, daha sonra Balyozyan: Buenos Aires, 1947 civarı

Anahid Eskişehirli Ermeni bir aileden Viktor Balyozyan'la evlenir. Cordoba iline taşınır.

Hovhannes, kilise korosunun saygın bir üyesidir ve 32 yaşında gelecekteki eşi Elena’yla burda tanışır. Elena Topçuyan bir öğretmendir ve Antepli sanatçı bir Ermeni aileden geliyordur. (Topçuyan ailesi hakkında daha fazla bilgi için Açık Dijital Arşiv Topçuyan Arşivi makalesine bakınız.)
Juan (Hovannes) ve Elena evlenmeden üç ay önce Levon bir kalp krizi geçirir ve Juan babasının işini devralır.

Elena ve Juan Der Mıgırdiçyan'ın Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Katedralindeki düğünlerinin fotoğrafları, 1963.

Elena ve Juan Der Mıgırdiçyan'ın Buenos Aires nüfus müdürlüğündeki evlilikleri, 1963. Sağdan sola: Mario Der Mıgırdiçyan, Elena Topçuyan, Juan Der Mıgırdiçyan, Ayda Topçuyan, Araksi Topçuyan, Carlos Balyozyan. Arka Sırada Avedis Topçuyan, Victor Balyozyan.

“İngiltere, Türkiye ve Musul”, Levon Der Mıgırdiçyan

Bu makale Levon tarafından çok büyük olasılıkla 1920’li tarihlerde, Türkiye’nin Musul petrolü nedeniyle sınır komşusu olan bu bölgeyle ilgilenmeye başladığı dönemlerde yazılmıştır. Makale “devam edecek” notuyla sonlanmakta ancak devamı elimizde değil. Belli ki LEvon bu yazısını bir Ermeni gazetesine göndermiş ancak yazı işleri makaleyi yerleri olmadığı için basamayacakları notuyla geri göndermiş. Bu makalede Levon, Mezopotamya bölgesindeki nüfusa ve burada yaşayan aşiretlere değinmektedir. Makalesinde Şammar aşiretinin lideriyle yaptığı görüşmeden bahsettiği için Levon’un şahsen bu bölgede bulunduğunu düşünmekteyiz.

Koharig Der Mıgırdiçyan

Koharig Der Mıgırdiçyan'ın resimleri. 1920/1923 civarı

Koharig Der Mıgırdiçyan 1901 doğumludur. Maraş'taki Amerikan Merkez Türkiye Kız Koleji'nde okumuştur. Çok bağımsız genç bir kadındır. Birinci Dünya Savaşı sonrasındaki çalkantılı dönemde annesiyle kalmak veya İstanbul'daki ağabeyine katılmak yerine Korfu'ya gider ve bir süre Yakın Doğu Yardım Heyeti’yle çalışarak vakit geçirir. Ayrıca İskenderiye, Mısır'da British Bradford Dyers Association için daktilocu ve ofis görevlisi olarak çalışır. Dahası Paris'e geldiğinde Crabtree and Sons Ltd. şirketi için sekreter olarak çalışır.

Koharig Gize'de, 1921.

Koharig Der Mıgırdiçyan için Mısır'da düzenlenen geçiş belgesi, 1925.

Koharig Korfu'da.

Koharig Paris'ten Levon'un ailesi ile birlikte ayrılıp Buenos Aires'e gitder. Orada Ermenice öğretmeni olarak çalışır ve varlıklı ailelerin çocuklarına İngilizce özel ders verir. La Boca'da Wesleyan Kilisesine ait Metodist Kilisesinde de çalışmıştır. Ayrıca Ermeni Kızıl Haçı'nın iyi tanınan bir üyesidir.

Öğrencileri onu çok sevmiştir. Maalesef 52 yaşında hastalanır ve kanserden ölür.

Koharig Der Mıgırdiçyan’ın “Hokegan Huyzer” (Ruhun Umutları) kitapçığının önsözü. Yazar, bu kitapçıkta Maraş yıllarından Korfu’ya (Yunanistan) ve Buenos Aires’e kadar uzanan, 1910 ile 1950 yılları arasında kaleme aldığı kendi yazılarını –çoğunlukla şiirlerini- derlemiş. Yazıların çoğunluğu Ermenice, son sayfalarda ise Ermenice harfli Türkçe şiirlere rastlanmakta. Koharig’in Türkçe yazmasının nedenini açıklama gereği duyduğunu ve olası eleştirileri engellemek amacıyla sayfa 48’de kendisini bir “gerekçe” yayınlamak zorunda hissettiğini düşünmekteyiz. Öyle ki Türkçe yazmasının sebebi Türkçe konuşan memleketlileriyle daha fazla iletişim halinde olmasıdır.

Diğer resimler

Bu bölümde aileyle doğrudan ilişkisi bulunmayan ancak arkadaş ve diğer tanıdıklara ait görselleri sergilemekteyiz.

RMS Aquitania, Cunard Denizcilik'e ait 1914-1950 arası hizmet gören bir İngiliz okyanus gemisiydi. 21 Nisan 1913'te suya indirildi ve ilk seferini 30 Mayıs 1914'te New York'a yaptı. (Kaynak:Wikipedia)

Kimlikleri bilinmeyen şahıslar.

Adrine Hazarabedyan’ın imzasını ve 1926 tarihini taşıyan bir kart.

Abla ve kardeş, Araksi ve Yeğya Kazancıyan. Urfa doğumlular ve Levon Mıgırdiçyan’ın tanıdıkları oldukları anlaşılıyor. 12 Ağustos 1922’de İstanbul’da çekilmiş bu fotoğrafı, hatıra olarak Levon’a göndermişler.

Kimlikleri bilinmeyen şahıslar.

Kimlikleri bilinmeyen şahıslar.