Korfu’daki yetimler ünlü aydın Teotik ile (oturan, ellerini kavuşturmuş).

Nunya Yeramyan Arşivi - Atina

Tarih: 17.03.2020, çeviren: Sevan Değirmenciyan

Bu hatıra nesneleri 30 Kasım 2019 tarihinde Atina’da gerçekleştirilen Huşamadayan atölyesinde toplandılar.
Bu sayfa Atina’da yayınlanan “Armenika” gazetesi ve Hamazkayin Derneği’nin katkılarıyla oluşturulmuştur.

Nunya’nın babası Krikor Yeramyan, annesi ise Meline Yeramyan (Vosganyan) İmzitli (Nikomidia). Krikor’un ataları ise Stepan ve Azniv. Krikor’un bir de Harutyun adında erkek kardeşi vardı. Krikor’un amcasının adı da Harutyun’du.

Meline’nin annesi Yeğisapet Vosganyan (Der-Nersesyan), babası ise İsrayel Vosganyan’dı. Üç evlatları vardı; Harutyun (1900), Nunya (1908) ve Meline (1916). Yeğisapet’in ise üç kardeşi vardı; Krikor, Onnik ve Nerses. Yeğisapet’in babası Hagop Der Nersesyan, annesi ise Yeranuhi idi (Ğazaryan).

Nunya’nın anne tarafı İzmit’te yaşardı. Büyük babası İsrayel Vosganyan tüccardı ve İzmit ve İzmir’de dükkanları vardı. İsrayel ve Yeğisapet’in evladları yüksek eğitim almışlardı. Onları oğlu İstanbul’da bulunan Alman yatılı okuluna gitmişti. Nunya İzmit’teki Ermeni okuluna gitmişti. Ermenice, Rumca, Türkçe ve Fransızca’yı gayet iyi biliyorlardı.

Kudüs, 1890’lı yıllar. Oturan; Nunya’nın anne tarafından büyük babası İsrayil Vosganyan. Ayaktaki adını bikmediğimiz genç ise arkadaşı. İki genç İzmit’ten Kudüs’e adak ziyaretine gitmiştir. Fotoğraf; Garabed Krikoryan.

Nunya’nın anne tarafından büyük babası olan Hagop Der-Nersesyan İzmit’te ekonomi alanında yüksek bir görevi olan devlet memuruydu. Görevinin tam ne olduğu meçhul olsa da, Hagop’un yanında farklı devlet mühürleri bulunmaktaydı. Bu mühürleri sayfamızda görebilirsiniz.

Soykırım yıllarında Vosganyan ve Der-Nersesyan aileleri tehcire tabii tutulur. Soykırım’dan kurtulanlar Vosganyan ailesinin bir dükkana ve eve sahip olduğu İzmir’e yerleşir. 1922’ye kadar burada kalırlar. İzmir felaketinden sonra aile mülteci olarak Midilli adasına yerleşir. Meline ve İsrayel’in aileleri, Meline’nin annesi Yeğisapet ve Yeğisapet’in kardeşleri Onnik ve Krikor da buradaydı.

Nerses Yeğisapet’in küçük kardeşi. Osmanlı Harbiye’sine gittiğini biliyoruz. Birinci Dünya Savaşı yıllarında bir madalya dahi almıştı. Aile üyeleri, silah arkadaşlarının hasetleri neticesinde bir ziyafet sırasında kendisini zehirlediklerini ve bu nedenle Nerses’in öldüğünü anlatır. Olay yaşandığı tarih takriben 1917 veya 1918 olmalı. Muhtemelen İstanbul’da meydana geldi.

Nunya’nın baba tarafı (Krikor Yeramyan) da 1915’te İzmit’ten tehcir edilir. Sürgün yıllarında Krikor annesi Azniv’i kaybeder. Amcası Harutyun Yeramyan, 1915’te İzmit’te darağacında asılır. Krikor, kardeşi Harutyun ve babası Stepan Soykırım’dan kurtulur ve daha sonra İstanbul’a yerleşir. Stepan burada vefat eder. İki kardeş yaşça küçük olduklarından, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İstanbul’da faaliyet gösteren Lord Mayor’s Vakfı okuluna kabul edilir. Milli kuvvetlerin İstanbul’a girmesinden önce, 1922’nin sonlarında veya 1923’ün başında, yetimhane Yunanistan’ın Korfu adasına taşınır. Fakat iki kardeş burada ayrılır; Krikor Korfu adasında kalırken, Harutyun Kıbrıs’ta yeni faaliyete başlayan Melkonyan Okulu’na yollanır. Bu okuldan mezun olduktan sonra, bir süre Kıbrıs’ta öğretmenlik yapar ve daha sonra Sovyet Ermenistanı’na göş eder. Burada evlenip iki çocuk babası olur. Çocuklarına annesi ve babasının adları olan Azniv ve Stepan isimlerini verir.

Midilli’ye yerleşen Vosganyan ailesine gelecek olursak; onlar göçmenlerin yaşamay zorunda oldukları zor bir hayatı yaşıyorlardı. İsrayel Vosganyan İzmir’deki dikkandan bazı malları buraya getirmeyi başarmıştı. Adada bir eşek satın alır ve seyyar satıcı olarak köyden köye gezer ve mallarını satmaya çalışır. Aile Middili’de daha önce Türk bir aileye ait olan ahşap bir eve yerleşmişti. Aynı evde bir çok  göçmen aile yaşıyordu. Her bir aileye bir oda tahsis edilmişti. Bir gün yangın meydaha gelir ve ev küle döner. Vosganyan ailesi kendi eşyalarından pek az şey kurtarabilir. Nunya’nın Ermenice N harfi şeklinde olan ve fotoğrafını bu sayfada görebileceğiniz göreceğiniz küpesi de bunlardan biriydi.

Madalyon. Bir yanında; Ermenice ile “Hayriye Cemiyeti, 1914”, diğer tarafında ise “Bando Ödülü”, O. D. Nersesyan yazıyor. Madalya Meline Yeramyan’ın (Vosganyan, Nunyan’ın annesi) dayısı olan Onnik Der-Nersesyan’a aitti. Onnik İzmit’teki Ermeni bandosuna üye idi.

Vosganyan ailesi 1930’lu yıllara kadar Midilli’de kalır. Meline’nin en büyük kardeşi Harutyun adayı ilk terk eden olur. Atina’ya gider. Kısa bir süre sonra ailenin diğer fertleri de Harutyun’un izinden gider.

Krikor Yeramyan, 1925’te yetimhane kapandıktan sonra dahi Korfu’da kalmaya devam eder. Kendisi ve arkadaşı Krikor Mkhikyan Armenak ve Aşkhen Ormanyan çifti tarafından evlat alınmışlardı ve onların çatısı altında yaşıyorlardı. Yetimhane yıllarında Krikor Yeramyan mobilyacılık zanaatını öğrenmişti. Dolayısıyla Korfu’da bir mobilya atölyesi açar. Sovyet Ermenistanı’na büyük göçün yaşandığı İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra, Krikor’da bu kervana katılmaya karar verir. Bu vesile ile, adını kaydettirmek için Atina’ya gider. Atina’daki Ermeni Kilisesi ruhani önderlik binasında orada katip olan Onnik Der-Nersesyan ile karşılaşır. Onnik Yeğisapet Vosganyan’ın (Der-Nersesyan) kardeşiydi ve iki aile memleketten birbirlerini tanırdı. Bu karşılaşmadan sonra Krikor’un planları değişir. Onnik’in kız kardeşinin kızı Meline Yeramyan ile 1948’de evlenir. Yeni evliler Korfu’ya gider. Nunya ve Azniv adını verdikleri iki çocukları da burada doğar.

Der-Nersesyan ve Vosganyan Aileleri

1a-b) Yeğisapet Vosganyan’a (Der-Nersesyan) ait bir Osmanlı altını.
2a-b) Yeğisapet Vosganyan’a (Der-Nersesyan) ait bir Osmanlı 10 parası.

Nunda Vosganyan’a ait küpeler ve yüzük. İsminin baş harfleri olan Ermenice N ve O harfleri birbirine geçmiş.

Korfu/Kerkira’daki Ermeni Yetimler: Krikor Yeramyan Albümünden

15 Şubat 1923, Korfu/Kerkira. Ermeni okulu öğrencileri, Aziz Vartan bayramı için hazırlanan tiyatro gösterisi vesilesiyle fotoğraf çekilmişler. Ayakta, son sıra, soldan 3. Krikor Yeramyan. Ortada oturan kişi okul öğretmenlerinden Kevork Garvarents.

1-3-5. Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni yetimler, İstanbul veya Korfu.
2. Krikor Mkhikyan, Korfu’daki Ermeni yetimlerden biri.
4. Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni yetimler.

1. Krikor Yeramyan
2. Krikor Yeramyan’ın Lord Mayor’s Fund Yetimhanesi öğrencilerinden olduğuna, marangozluk mesleğini öğrendiğine ve örnek bir izci olduğuna dair referans belgesi. Belge, Korfu Yetimhanesi müdürü Leslie D. Osborne tarafından, 30 Haziran 1925’de imzalanmış.

1. Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni bir yetim; N. Seyisyan. Fotoğraf Krikor Yeramyan’a Seyisyan tarafından hediye edilmiş. Tarihi 15 Kasım 1922, yer; İstanbul. Yani yetimhane İstanbul’dan Korfu’ya taşınmadan önce yazılmış.
2. Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni bir yetim; Vahram Parseğyan. Fotoğrafı Krikor Yeramyan’a hediye etmiş.
3. Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden ismi meçhul Ermeni bir yetim. Fotoğrafı Krikor Yeramyan’a hediye etmiş. Tarih; 14 Ekim 1922.

Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni yetimler, İstanbul veya Korfu.

Lord Mayor’s Vakfı yetimhanesinden Ermeni yetimler, İstanbul veya Korfu.

Lord Mayor's Fund Yetimhanesi izcileri Korfu veya İstanbul’da yapılan bir izci kamp sırasında ilk yardım için gerekli bilgiler ediniyorlar.

Nazi Almanya’sı tarafından Yunanistan’ın işgal yıllarında hazırlanan Krikor Yeramyan’ın kimlik kartı. Yunanca ve Almanca olarak hazırlanan belge “yabanci vatandaşlık” (yani Yunanlı olmayan) sahibi olanlara verilmiş. Korfu polisi tarafından hazırlanan belgenin tarihi 27 Aralık 1943.

Krikor Yeramyan’ın Yunanistan kimlik kartı, 1938.

Atina’da: Nunya Vosganyan Albümünden

1. 8 Temmuz 1937, Ermeni öğrenciler Zappeion binası önünde, Atina.
2. Yunanistan, 1940-1942. Mkhitarist, Rahip Hovsep Khantzyan, ayakta, sağdan üçüncü (beyaz sakallı, gözlüklü). Ayakta, soldan beşinci ise muhtemelen İtalyan bir asker.

1. 28 Mayıs 1936, 1918-1920 yılları arasında bağımsız olan Ermenistan ve Yunanistan bayrakları, Atina yakınlarında bulunan Kiurka köyünde. Meline Vosganyan (ilerde Yeramyan), kayanın üzerinde, en sağda. Yerde oturan ise Nunya Vosganyan.
2. Ermeni öğrenciler Aya Varvara kilisesi önünde, Kokinia veya Pire’de. Ayakta, en sağda, öğretmen Nunya Yeramyan.
3. 5 Mayıs 1937, Chalkida։Soldan ikinci; Mkhitarist, Rahip Hovsep Khantzyan. Sağda, en uçta, Nunya Vosganyan (saçlarında beyaz bir kurdela var).

Korfu Ermenilerine Ait Diğer Malzemeler

1. Boğos Dzarukyan’ın Atina Ermeni Kilisesi Önderliği Mütevelli Heyeti tarafından verilmiş nüfus cüzdanı (Fransızca ve Yunanca). Dzarukyan’ın 1875’de Kemah’da doğduğu, kahve tüccarı olduğu ve Korfu'da yaşadığı belirtiliyor. Belgenin tarihi ise 1 Ocak 1918.
2. Boğos Dzarukyan’a ait bir belge. Bu kişi Yeramyan ailesinin yakın bir dostuydu ve belge bu nedenle koleksiyonda bulunmakta. Belgenin altında Korfu’daki Rusya Konsolosluğunun imzası ve mühürü var. Fransızca olarak şöyle yazıyor: “Rusya Konsolosluğu Boğos Giragos Dzarukyan’ın Yerzınga’da (Pakariç Köyü) doğduğunu, 43 yaşında olduğunu, ülkesi Rus himayesine girdikten sonra Rus tabaasına geçtiğini tasdik eder. Korfu, 20 Mayıs 1928”.
3. Boğos Dzarukyan ailesinin Ermenistan Cumhuriyeti pasaportu. Pasaport 17 Kasım 1920’de bu ülkenin İstanbul temsilcisi tarafından verilmiş. Bu belge ile yetkili makamların bu aileye (Boğos Dzarukyan, eşi Vartuhi ve iki aylık çocukları) seyahat serbestisi verilmesini rica ediyor.

Boğos Dzarukyan ailesinin Ermenistan Cumhuriyeti pasaportu. Pasaport 17 Kasım 1920’de bu ülkenin İstanbul temsilcisi tarafından verilmiş. Bu belge ile yetkili makamların bu aileye (Boğos Dzarukyan, eşi Vartuhi ve iki aylık çocukları) seyahat serbestisi verilmesini rica ediyor.