Çilingiryan Koleksiyonu – Atina

Almanya’dan Bir Kaşık: Krikor Çilingiryan’ın Cerrah’tan Durğuti-Atina’ya Hikayesi

Çeviren: Sevan Değirmenciyan, 25/03/23 (son değişiklik: 25/03/23)
Bu sayfa Atina'nın “Armenika” dergisi ile iş birliği yapılarak hazırlanmıştır.

Bursa dolaylarında bir köy olan Cerrah’da 1897 tarihinde doğdu. Annesi Mannig Çilingiryan (Şişmanyan), babası ise Giragos Çilingiryan’dı. Krikor Cerrah’ta evlenmişti. Adını bilmediğimiz eşi 1914 yılı civarında doğum sırasında vefat eder. Mannig adında bir kızları vardı. Krikor’un anne babası ve iki kız kardeşi katledilir. Soykırım zamanında mı, yoksa Türk ordusunun tüm Anadolu’yu yeniden ele geçirdiği 1922 tarihinde mi öldürülmüş olduklarını bilmiyoruz.

Krikor ve Mannig Ermeni ve Rum mülteci akını ile beraber 1922 yılında Yunanistan’a varır. Krikor’un diğer kız kardeşi Maryam ve eşi Şımavon da onlarlaydı. Hepsi de Atina’nın Durğuti mahallesine yerleşir. Krikor yol inşaatında çalışan bir işçi olur. İşi nedeniyle Yunanistan’ın kuzeyinde bulunan Veria şehrine sıkça gidip geliyordu. Orada Srpuhi ile yeniden evlenir. Sarkis ve Apostol adını verdikleri iki çocukları olur.

Bilmediğimiz nedenlerden dolayı ailesini terkeder ve nihayi olarak Durğuti mahallesine yeniden yerleşir. 1936 tarihinde, üçüncü kez olarak İzmit şehrinden gelmiş ve Siros Adası’nda bulunan Amerikan Tetimhanesinde kalmış (1923-1928) bir yetim olan Yeğisapet Tuğlacıyan ile evlenir. Yeğisapet’in anne ve babası Tovmas ve Srpuhi Soykırım zamanı katledilmişlerdi.

Yeğisapet ve Krikor 1937 yılında ilk çocuklarını Giragos’u kucaklarına alır. 1940 yılında II. Dünya Savaşı sırasında kıtlıktan dolayı Durğuti’teki evlerinde soğuk ve açlıktan ölecek olan, Kostantinos adını verdikleri ikinci çocukları doğar.

Krikor, 9 Ağustos 1944’te Alman ve Yunan işbirlikçileri Atina’nın Durğuti/Fiks mahallesini kuşatıp, cezalandırma operasyonu (bloko) yürüttükleri sırada tutuklanır. Bir çokları gibi Krikor da Haydari hapishanesine götürülür. Oradan 16 Ağustos’ta zorla çalıştırılmak üzere Almanya’ya tehcir edilir. Almanya’da tam olarak nerede kaldığını bilmiyoruz. Aile arasında uzun bir çuval bulduğunu, alt kısmını delip başından ayaklarına geçirdiğini ve kıyafet olarak kullandığını anlatırdı şıkça. Bu baskı yıllarından sağ çıkar. Her gün kullandığı ve üzerine svastika işareti bulunan kaşığını da yanına alıp Atina’ya döner.

Almanya’da esarette bulunduğu yıllar boyunca Krikor’un eşi Yeğisapet kalp hastalığından dolayı yataktadır. Evin tüm yükünü küçük Giragos sırtlamıştı.

Soldan sağa; Krikor, Giragos ve Yeğisapet.
Mıgırdiç Mıgırdiçyan (Anayis Mıgırdiçyan’ın babası), Yeğisapet Çilingiryan ve Krikor Çilingiryan, Atina Durğuti mahallesinde.

1946-47 yıllarında gerçekleşen iç göç sırasında Krikor’un kız kardeşi Maryam ailesi ile beraber Sovyet Ermenistanı’na gider. Krikor’ın Veria’da yaşayan eski eşi Srpuhi ve çocukları da Sovyet Ermenistanı’na göç ederler. Almanya Yunanistan’ı işgal ettiğinde, Sarkis ve Apostol Nazi karşıtı direnişe katılır. Sovyet Ermenistanı’na göç ettikten sonra, Stalin rejimi Sarkis’i sürgün eder. Yıllar sonra sağlığını kaybetmiş bir halde Ermenistan’a döner.

Krikor ve Yeğisapet 1979 yılında Atina’da hayata gözlerini yumarlar.

Giragos Çilingiryan Atina’da Anayis Mıgırdiçyan ile evlenir. Mayk ve Krikor adını verdikleri iki çocukları olur.

Atina’da yayın yapan “Armenika” gazetesinin editörü Mayk Çilingiryan Krikor Çilingiryan’ın torunu ve Giragos’un oğlu.

Krikor Çilingiryan hakkında bu bilgileri, Alman işgali döneminde Ermenilerin uğradığı insani ve maddi kayıplarla ilgili Yunanistan Ermenileri tarafından hazırlanan bir raporda buluyoruz. Durğut mahallesine dair bu isim listesi mahallenin din görevlisi Papaz Khoren Misakyan tarafından hazırlanmış. Raporun 1960’ların başında hazırlandığını düşünmekteyiz.