Vorperyan Arşivi - Erivan

Vorperyan aile arşivi, günümüzde Ermenistan’da yaşamakta olan Eliza Vorperyan tarafından elimize ulaştırıldı. Vorperyan aile arşivindeki materyallerin tarihleri 1800’lerin sonlarına kadar dayanmaktadır ve Eliza Vorperyan’ın aslen Malatyalı olan baba tarafına aittir. Soyadlarının kökünü oluşturan “vorp” kelimesi Ermenice “yetim” manasına gelmektedir ve Nışan Vorperyan’ın (Eliza Vorperyan’ın babası) yazdığı aile tarihinde aktardığına göre, ailenin soyadının kökeni, ailenin atası oldukları düşünülen üç erkek kardeşin aslında yetim olmalarıyla ilgilidir.  Vorperyan ailesinin üyeleri dünyanın çeşitli bölgelerine dağılmış durumdadır ve ağırlıklı olarak Ermenistan, Fransa, İngiltere, Etiyopya, Kanada, Mısır, ABD, Brezilya, Avusturya, Bulgaristan, Lübnan, Rusya ve Türkiye’de yaşamaktadırlar. Burada aktarılmış olan aile tarihi daha çok Nışan Vorperyan’ın (1934 Romans/Fransa-2016 Providence/ABD) yazdığı mikro aile tarihçesine ve Khosrov Vorperyan’ın (1900, Malatya-1973 Erivan/Ermenistan, Nışan Vorperyan’ın babası) elinde bulunan fotoğrafların arkasına el yazısıyla düştüğü, aile üyelerinin kimlikleri hakkındaki notlara dayanmaktadır.

Sini, 1900 ile 1910 yılları arasında Malatya’da yapılmış. Kalaylanmış bakır sininin çapı 95 cm ve derinliği 3 cm. Bu sini daha çok yemek sofrası görevi görmekteydi; aile üyeleri akşam yemeklerinde tahta bir ayaklık üzerine oturtulan bu tepsinin etrafında toplanırdı.

Soyağacını oyma fikri ilk olarak Senekerim Garabed Voperyan’dan (Eliza Vorperyan’ın baba tarafından büyük büyükbabası) ve 19. yüzyılın son çeyreğinde dünyaya gelen Mıdırgiç Sarkis Vorperyan’dan çıkmış. Genellikle aile üyelerinin doğum ve ölüm kayıtlarını da tutmuşlar.

Sini, daima Senekerim Garabed Vorperyan’ın Malatya’daki evinde tutulmuş. Soykırım’ı takip eden yıllarda Senekerim’in karısı Yeğisapet (bekârlık soyadı Berberyan) ve çocukları ülkeyi terk edince, sini, Sağatel Khırayan ile evli olan büyük kızları İsguhi’nin (Eliza Vorperyan’ın baba tarafından büyükbabası Khosrov’un en büyük ablası) evine geçmiş. İsguhi’nin ölümünden (1930’lar) sonra, 1960’lara kadar Malatya’da yaşamayı sürdüren kızı Hanım siniyi muhafaza etmiş. Hanım, daha sonra bu siniyi Ermenistan’daki akrabalarına göndermiş.

Senekerim’in oğlu Khosrov Vorperyan (Nışan Vorperyan’ın babası ve Eliza Vorperyan’ın büyükbabası)1920’lerde, annesi Yeğisapet ve üç bekâr kız kardeşi, Nıvart, Vartuhi ve Hatun, ile Halep’e göçmeden önce sininin içine bir kanvas kumaş serip kömür tozuna batırdığı bir kaşığı kumaşa sürerek sini üzerindeki oymaların bir kopyasını çıkarmayı başarmış ve bu kumaşı parçasını yanına almış.

Khosrov Vorperyan Soykırım’dan canlı kurtulduğu için kimin öldüğünü ve kimin yaşadığını bilmektedir. Soykırım boyunca ortadan kaldırılanların ismine soyağacı üzerinde bir haç ekleyerek 1915 tarihini not düşmüştür.

20. yüzyılın başlarına da siniye 9 nesil işlenmiştir, geçtiğimiz yüzyılda dünyaya gelen 3 nesil de 1974 yılında eklenmiştir. Rahmetli Khosrov Vorperyan’ın arzusunu yerine getirmek için oğlu Nışan Vorperyan ve Etiyopya Ermenilerinden Vartkes Nalbantyan (annesi Eliza Vorperyan-Nalbantyan, Kevork Vorperyan’ın kızıdır), 120x120cm ölçülerinde yeni bir kanvas üzerine soyağacını yeniden çizerek, son 60 yılda aileye eklenen üç yeni neslin de isimlerini eklemişlerdir.  Günümüzde, bu soyağacı 300-350 yıllık bir tarihi kapsamaktadır.

Soyağacının mantığı şöyledir: doğan tüm çocukların isimleri yazılmıştır, ancak sadece erkek çocukların soy kayıtları devam ettirilmiştir, evli kızların kayıtları sürdürülmemiş olsa da ileriki tarihlerde birkaç istisna görülmektedir. Soyağacındaki 216 isim içinden 50 aile üyesi Soykırım’da hayatını kaybetmiştir (kurbanların tam listesini aşağıda bulabilirsiniz).

Malatya’nın üç meşhur ailesinin soyağaçları: Mumcuyan, Aslanyan ve Vorperyan aileleri.

Malatya’dan bir anasınıfı/okulu fotoğrafı. Zabel Mumcuyan, ilk sırada yerde oturanlar arasında, kafasının üzerinde Ermenice “զ” (z) harfi ve “1” yazıyor. Eliza Vorperyan’ın babasının teyzesi.

Fotoğraftaki kişilerin numaralara göre kim oldukları şöyle belirtilmiş:

1. 1. Nışan Vorperyan (Garabed Vorperyan’ın oğlu, Eliza Vorperyan’ın büyük büyükbabası Senekerim’in erkek kardeşi
2. 2. Nışan Vorperyan’ın karısı Varter Vorperyan
3. 3. İsguhi Vorperyan (Senekerim’in kızı, Eliza Vorperyan’ın babasının halası)
4. 4. Nışan Vorperyan’ın oğlu Manuel Vorperyan
5. 5. Nışan Vorperyan’ın oğlu Garabed Vorperyan
6. 6. Nışan Vorperyan’ın kızı Lusıntag Vorperyan

Fotoğraflarda bulunan ve tanıdığı aile üyeleri hakkındaki bilgilerin hepsini, hayatta kalanların nereye göç ettiklerini kaleme alan Nışan Vorperyan’ın bilgileri 1960’lara dayanmaktadır. Bu kişiler daha sonra başka yerlere geçmiş olabilirler.

Fotoğraftaki kişilerin numaralara göre kim oldukları şöyle belirtilmiş:

1. 1. Harutyun Lekerciyan [Lıkırcıyan?], daha sonra Fresno’ya gitti.
2. 2. Khosrov Sarafyan, Ador Ağa’nın oğlu, 1939’da vefat etti.
3. 3. Setrag Mumcuyan, Maro’nun kocası ve Harutyun’un oğlu, 1915’te Malatya’da öldü.
4. 4. Gabriel Ansarlıyan, 1915’te öldü.
5. 5. Khaçadur Bonapartyan, daha sonra Los Angeles’a gitti.
6. 6. Prof. Mıgırdiç Vorperyan, Sarkis Vorperyan’ın oğlu, 1915’te öldü.
7. 7. Prof. Samuel Khaçaduryan, daha sonra Mısır’a gitti.

Vorperyan ailesinin, soyağacında işaretlenen 1915 kurbanlarının listesi:

1. 1. Vorperyan Arto, Mıdırgiç Vorperyan’ın oğlu
2. 2. Vorperyan Sırpuhi, Arto Vorperyan’ın kızı
3. 3. Vorperyan Manişag, Arto Vorperyan’ın kızı
4. 4. Vorperyan Vartuhi, Arto Vorperyan’ın kızı
5. 5. Vorperyan Barkev, Arto Vorperian’ın oğlu (zürriyeti Mısır ve ABD’de yaşamıştır)
6. 6. Vorperyan Maryam, Vorperyan Bedros’un kızı
7. 7. Vorperyan Sarkis, Vorperyan Bedros’un oğlu
8. 8. Vorperyan Zartuhi, Sarkis Vorperyan’ın kızı
9. 9. Vorperyan Levon, Sarkis Vorperyan’ın oğlu
10. 10. Vorperyan Krikor, Bedros Vorperyan’ın oğlu
11. 11. Vorperyan Hovhannes, Krikor Vorperyan’ın oğlu
12. 12. Vorperyan Napoleon, Krikor Vorperyan’ın oğlu
13. 13. Vorperyan Yeğisapet, Krikor Vorperyan’ın kızı
14. 14. Vorperyan Misak, Krikor Vorperyan’ın oğlu (zürriyeti ABD’de yaşamaktadır)
15. 15. Vorperyan Khaçadur, Kevork Vorperyan’ın (Yanıkyan) oğlu
16. 16. Vorperyan Hagop, Kevork Vorperyan’ın (Yanıkyan) oğlu
17. 17. Vorperyan Senekerim, Sarkis Vorperyan’ın (Boncukluyan) oğlu
18. 18. Vorperyan Edvard, Senekerim Vorperyan’ın (Boncukluyan) oğlu
19. 19. Vorperyan Dikran, Senekerim Vorperyan’ın (Boncukluyan) oğlu (zürriyeti Irak, ABD ve Ermenistan’da yaşamakta)
20. 20. Vorperyan Mıgırdiç, Krikor Vorper’an oğlu
21. 21. Vorperyan ----------, Mıgırdiç Vorperyan’ın çocuğu
22. 22. Vorperyan ----------, Mıgırdiç Vorperyan’ın çocuğu
23. 23. Vorperyan Kevork, Garabed Vorperyan’ın oğlu (zürriyeti Suriye ve ABD’de yaşamakta)
24. 24. Vorperyan Yeğisapet, Maryam Vorperyan’ın kızı
25. 25. Vorperyan Silap, Yeğisapet Vorperyan’ın kızı
26. 26. Vorperyan Manuel, Yeğisapet Vorperyan’ın oğlu
27. 27. Vorperyan Maryam, Hagop Vorperyan’ın kızı
28. 28. Vorperyan Hovhannes, Hagop Vorperyan’ın oğlu
29. 29. Vorperyan Harutyun, Hagop Vorperyan’ın oğlu (zürriyeti Fransa’da yaşamakta)
30. 30. Vorperyan Hovhannes, Asadur Vorperyan’ın oğlu
31. 31. Vorperyan Nartuhi, Hovhannes Vorperyan’ın kızı
32. 32. Vorperyan Arşaluys, Hovhannes Vorperyan’ın kızı
33. 33. Vorperyan Asadur, Hovhannes Vorperyan’ın oğlu (zürriyeti Etiyopya ve ABD’de yaşamakta)
34. 34. Vorperyan Maryam, Asadur Vorperyan’ın kızı
35. 35. Vorperyan Anna, Maryam Vorperyan’ın kızı
36. 36. Vorperyan Keğam, Maryam Vorperyan’ın oğlu (zürriyeti Etiyopya, Kanada, İngiltere, Brezilya ve ABD’de yaşamakta)
37. 37. Vorperyan Mıgırdiç, Sarkis Vorperyan’ın oğlu
38. 38. Vorperyan Vahan, Mıgırdiç Vorperyan’ın oğlu
39. 39. Vorperyan Avedis, Sarkis Vorperyan’ın oğlu
40. 40. Vorperyan Armenuhi, Avedis Vorperyan’ın kızı
41. 41. Vorperyan Sahag, Avedis Vorperyan’ın oğlu
42. 42. Vorperyan Mesrop, Avedis Vorperyan’ın oğlu
43. 43. Vorperyan Margarit, Sarkis Vorperyan’ın kızı (zürriyeti ABD’de yaşamakta)
44. 44. Vorperyan Nışan, Garabed Vorperyan’ın oğlu
45. 45. Vorperyan Lusıntak, Nışan Vorperyan’ın kızı
46. 46. Vorperyan Manuel, Nışan Vorperyan’ın oğlu
47. 47. Vorperyan Garabed, Nışan Vorperyan’ın oğlu
48. 48. Vorperyan Senekerim, Garabed Vorperyan’ın oğlu
49. 49. Vorperyan Harutyun, Senekerim Vorperyan’ın oğlu
50. 50. Vorperan Vartanuş, Senekerim Vorperyan’ın kızı (zürriyeti Ermenistan, ABD, Türkiye, Rusya ve Bulgaristan’da yaşamakta)

Ayaktakiler, soldan sağa: Maro Mumcuyan (bekârlık soyado Arslanyan, Eliza Vorperyan’ın büyükannesinin annesi), Siranuş Mumcuyan (Eliza Vorperyan’ın babaannesi) ve beyaz elbiseli de Setrag Mumcuyan’ın kız kardeşi (adı bilinmiyor). Oturanlar, soldan sağa: Setrag Mumcuyan (Eliza Vorperyan’ın büyükannesinin babası) ve Setrag Mumcuyan’ın annesi. Önde ayakta duran çocuklar, soldan sağa: Beyaz kıyafetli küçük çocuk Sebuh Mumcuyan (Setrag’ın oğlu), küçük kız Zabel Mumcuyan (Setrag’ın kızı) ve siyah yelekli oğlan da Harutyun Mumcuyan (Setrag’ın oğlu).

Fotoğraftaki kişilerin numaralara göre kim oldukları şöyle belirtilmiş:

1. 1. Krikor Ağa Aslanyan
2. 2. Harutyun Efendi Aslanyan
3. 3. Mıgırdiç Aslanyan

Soldan sağa: Krikor Ağa Aslanyan’ın torunları Nartuhi, Mıgırdiç ve Khoren Aslanyan.

Malatya’daki Sahagyan-Getronagan Okulu’nun birinci sınıftan üçüncü sınıfa kadar olan öğrencileri. Fotoğraf 1912 tarihinde çekilmiş. En arka sırada, en solda ayakta duran ve kafasının üzerinde x işareti olan çocuk, Manuel Nışan Vorperyan.

Malatya, 1910’lar. Sarkis Boncukluyan (Senekerim Vorperyan’ın oğlu) ve Manuel Vorperyan (Nışan Vorperyan’ın oğlu). Ailenin Boncukluyan kolu Vorperyan soyadını da taşımaktadır ancak aileden bir kişi Kudüs’e Hacı olmaya gider. Döndüğünde üzerinde bulunan boncuklarla süslü kıyafet nedeniyle soyadları Boncukluyan olur.

Bu bölümdeki fotoğraflar Türkiye Cumhuriyeti dönemi aittir. Bunlar, İstanbul’a yerleşmiş olan aile üyelerinin ve içlerinden çok azı da Malatya’da yaşamaya devam edenlerin fotoğraflarıdır. 1930’ların sonlarından itibaren Malatya’daki aile üyeleri ile Ermenistan’daki kuzenleri arasında yazışmalar yapılmıştır.

İstanbul, 1926. Siranuş Vorperyan (Eliza Vorperyan’ın babaannesi) önde ortada oturan. Siranuş Setrak Vorperyan (bekârlık soyadı Mumcuyan) 1904 yılında Malatya’da doğmuş ve 1990’da Erivan, Ermenistan’da vefat etmiş.

1. 9 Temmuz 1930, İstanbul. Cuhar Mumcuyan (bekârlık ve evlilik soyadı da Mumcuyan), Garabed Mumcuyan’ın karısı ve İstanbul’da doğan oğlu Albert Mumcuyan. Aile daha sonra Amerika’ya göç etmiştir.

2. 13 Ekim 1926, İstanbul. İkinci sırada oturanlardan solda üçüncü Siranuş Vorperyan (Eliza Vorperyan’ın babaannesi).

1. İstanbul’daki Vorperyan ailesi üyeleri.

2. İstanbul’da bir piknik, beyaz gömlekli bayan, Siranuş Vorperyan (Eliza Vorperyan’ın babaannesi).

Siranuş Vorperyan (sağda ayakta) ve halası Nartuhi (sağda oturan), İstanbul.

1. Maryam Ansurluyan (Khosrov Vorperyan’ın teyzesinin kızı) ailesiyle birlikte, Malatya.

2. Malatya, 1932. İsguhi Armağan (1900-1935, bekârlık soyadı Vorperyan, Senekerim’in kızı ve Khosrov Vorperyan’ın ablası) ve ailesi. Kocası Hovsep Armağan (1884-1946) İsguhi’nin yanında oturmakta.

Kartpostal, Khosrov Vorperyan’a gönderilmiş:

1. Khosrov,
2. Çok özlediğim sevgili kardeşim, lütfen fotoğrafımızı kabul et ve böylece hasretini biraz dindir.
3. Hüzünlü enişten ve ablan
4. 11 Ocak 1932
5. Malatya

Meryem Ana bizi korusun…

1. Soldaki kız çocuğu Hanım. Khosrov Vorperyan’ın ablası İsguhi’nin kızı. Fotoğraf Malatya’da çekilmiş. Kartın arkasındaki yazıdan, kartpostalın Noel kartı olduğunu anlamaktayız.

2. Maryam Ansurluyan’ın (Khosrov Vorperyan’n teyzesinin kızı) Malatya’daki çocukları, isimleri bilinmiyor.

Her iki fotoğrafta da Hanım (Khosrov Vorperyan’ın ablası İsguhi’nin kızı) ve erkek kardeşi görünüyor, Malatya.

Soldan sağa: Manuel Vorperyan (Nışan’ın oğlu), Yeğisapet Vorperyan (Senekerim’in karısı, oturmuş) ve Hatun Vorperyan, kartın arkasında bizzat Khosrov tarafından yazıldığına göre Yeğisapet’in kucağındaki çocuk Khosrov’un kız kardeşinin oğlu.

1. Bu fotoğraftaki kişilerin kim oldukları bilinmiyor.

2. Khosrov Vorperyan'ın (Eliza Vorperyan'ın büyükbabası) kucağında büyük kızı İsguhi'nin kızı Hanım. Hanım, ailenin soyağacının işlendiği siniyi Ermenistan’a gönderen kişi. Ailesinin bir kısmı, amcası bile Ermenistan’a göç ederken, Hanım Malatya’da kaldı.