Güzelimyan ailesi Antepli. Bu sayfada, aile üyelerinden Vahe Güzelimyan tarafından bizimle paylaşılan ve çok sayıda fotoğraf ile belge barındıran aile arşivini sizlere sunuyoruz.
Aile mensuplarından Nerses Güzelimyan’ın 1938’de kaleme aldığı 7 sayfalık biyografi sayesinde kendisinin ve ailesinin geçmişi hakkında ayrıntılı bilgiler edinme şansına sahip olduk. Burada aktarılan mikro aile tarihi büyük oranda Nerses’in anılarına dayanmaktadır. Ayrıca Nerses’in torunu Vahe Güzelimyan da ilave bilgiler ve belgelerle katkısını sunmuştur.
Nerses Güzelimyan, 1882’de Antep’te doğmuş. Annesi Yester (1863-1938, evlenmeden önce Levonyan), babası Harutyun/Artin (1860-1934). Erkek kardeşlerinin isimleri Luder ve Khaçer; kız kardeşlerinin isimleri ise Flora, Yeranuhi, Gülenya ve Mihranuş. Nerses, doğduktan hemen sonra halası Lusya Oğluyan (evlenmeden önce Güzelimyan) tarafından evlat edinilir. Halası halk arasında daha çok Güzelimyan Lusya şeklinde bilinmektedir.
Lusya’nın çocuğu yoktur, bu nedenle de Nerses’in anne ve babası, yeni doğan bebeklerini Oğluyan ailesine verir. Nerses’in evlatlık babası Krikor Göy Oğluyan, zanaatı nedeniyle Bıçakçı Krikor soyadıyla da anılmaktadır. Bu nedenle Krikor’un soyadı Bıçakçı olur ancak ileride göreceğimiz üzere sadece kısa bir süreliğine.
Oturanlar, soldan sağa: Harutyun Güzelimyan (Nerses’in biyolojik babası), Yeranuhi Güzelimyan (d. 1899, Nerses’in kız kardeşi), Yester (evlenmeden önce Levonyan, Nerses’in biyolojik annesi), Lusya Oğluyan (evlenmeden önce Güzelimyan, Nerses’in evlatlık annesi), Mihranuş Güzelimyan (d. 1895, Nerses’in kız kardeşi), Krikor Göy Oğluyan (Nerses’in evlatlık babası).
Ayaktakiler, soldan sağa: Gülenya Güzelimyan (d. 1890, Nerses’in kız kardeşi), Khaçer Güzelimyan (d. 1885, Nerses’in erkek kardeşi), Flora Güzelimyan (d. 1887, Nerses’in kız kardeşi), Nerses Güzelimyan, Luder Güzelimyan (d. 1892, Nerses’in erkek kardeşi).
Nerses’in gelecekteki karısı Gülenya İşkhanyan 1891, Antep doğumludur. İşkhanyan ailesi Antep’te iplik boyamayla uğraşmaktadır. Gülenya’nın annesi Güllu İşkhanyan (evlenmeden önce İşkhanyan), babası ise Kevork İşkhanyan’dır. Gülenya’nın büyük annesi Horom Maryam İşkhanyan (evlenmeden önce Karamanugyan), büyük babası ise Kupeli Sahakyan’dır. Kupeli daha sonra Müslüman olur ve Horom Maryam da İşkhan İşkhanyan’la evlenir. Gülenya, Antep’teki Protestan kız okuluna gider ve 1904’te mezun olur. Öğrenimine 1908’de mezun olduğu Amerikan Kız Koleji’nde devam eder.
Nerses Güzelimyan ilköğrenimini “Heyig” mahallesindeki Protestan kilisesinin okuluna alır. 1896’da Amerikalı misyonerlerin “Merkez Türkiye Koleji”ne gitmeye başlar. 1902’de buradan mezun olur. 1895’deki katliamlar neticesinde Antep’te, yetim kalan çocukların barındırıldığı yetimhaneler açılmıştır. Nerses’in evlatlık ailesi 1896’dan itibaren şehrin “Mardin” mahallesindeki yetimhanede çalışmaya başlar. Kendilerine kız-erkek toplam 70 yetim emanet edilmiştir. Ailece bu kurumda yaşamaya başlarlar. Yetimlerin günlük bakım işlerinde Nerses de anne ve babasına yardım etmeye başlar ve yetimler tarafından “Nerses Kardaş” olarak adlandırılır.
Nerses Güzelimyan’ın hayatının farklı dönemlerine ait dört vesikalık fotoğrafı. İlk fotoğraf 1906 tarihli, fotoğrafı Beyrut’ta Sarrafyan Biraderler çekmiş. İkinci fotoğrafta Nerses, Birinci Dünya Savaşı döneminde Osmanlı ordusu subay kıyafetleriyle görülmekte.
Nerses, Antepli Ermeni Protestanların dini yaşantısına çok bağlıdır ve “Heyig” mahallesindeki kilisenin sadık üyelerindendir. Bu kilisede, Pazar günleri din dersleri de vermiştir. 1902 ile 1905 yılları arasında “Kayacık” ve “Heyig” mahallelerindeki Protestan kiliselerine ait ilkokullarda öğretmenlik yapmıştır. Öğretmenlikten kazandığı parayı biriktirmeyi başararak 1905’te cebinde 45 Osmanlı altınıyla Beyrut’a gitmiş ve buradaki Amerikan Üniversitesinde bir yıl eczacılık eğitimi almıştır.
Nerses, Beyrut’tan, 1904’ten beri Mısır’a yerleşmiş olan biyolojik ailesinin yanına geçmeyi amaçlamaktadır. Ancak Nerses, anılarında o yıllarda özellikle Ermeniler için yurtdışına çıkma izni için sert resmi yasaklar olduğundan bahsetmektedir. Ne var ki aynı zamanda bilhassa deniz yoluyla kaçak geçiş yolları da bulunmuştur. Böylece Nerses, Lübnan’dan Baltacı Muhammed’in gemisine binerek kaçak yollarla Mısır’a varır ve Kahire’de yaşamakta olan ailesinin yanına ulaşır. Burada yerel bir eczanede 13 ay yardımcılık yapar. Ardından yine kaçak yollarla Beyrut’a döner ve yarım kalan eczacılık eğitimine devam eder. 1908’de üniversite diplomasını alır ve Mısır’a yerleşir. Üniversite yıllarında “Güzelimyan” soyadını alır. Osmanlı kimliğinde ve üniversite diplomasında bu soyadı kaydedilmiştir.
Kahire’deki The New Anglo-American Pharmacy eczanesinde eczacı görevini üstlenir ve altı yıl burada kalır. 1910’da biyolojik annesi Yester’le birlikte (evlatlık annesi Lusya aynı yıl içinde vefat etmiştir) Antep’e gider ve Gülenya İşkhanyan’la evlenir. Nerses ile Gülenya’nın ilk çocukları 1911’de, Nerses’in evlatlık annesinin anısına Lusya ismini verdikleri kızları dünyaya gelir. 1914’te aile Halep’e taşınır. Nerses burada, Harutyun İşkhanyan’la birlikte bir eczane açar. İşkhanyan’ın eczanedeki hissesi dörtte bir oranındadır. Nerses’in anılarından, İşkhanyan ailesinin (Gülenya’nın ailesi) de Antep’ten Mısır’a göç etmiş oldukları kanısına varmaktayız. Aynı yıl, ailenin ikinci çocuğu Vahram dünyaya gelir.
Lakin Birinci Dünya Savaşı patlak verir. Nerses, Osmanlı ordusunda askere alınır. 1917’de ailenin üçüncü çocuğu George dünyaya gelir. Nerses, eczacı olduğu için mülazimi evvel (teğmen) olur ve Kilikya, Amanos [Nur] Dağları bölgesinde, yaklaşık iki yıl İslahiye yakınlarındaki Tahtaköprü mevkiinde ve bir yıl kadar da Osmaniye’de Mamura askeri hastanesinde görev yapar.
Ardından Hayfa’daki (Filistin) Osmanlı askeri hastanesinde görevlendirilir. Burada görev yaptığı dönemde Filistin Britanya güçleri tarafından ele geçirilir. Birçokları gibi Nerses de askeri esir olur ancak İngilizceye hakim olduğundan Britanya askeri güçleri onu hemen Osmanlı hastanesinin sorumlusu yaparlar. Hastanede 1200 kadar hasta veya yaralı Osmanlı askeri, 20 kadar da subay bulunmaktadır.
Hastanede esir olarak yaklaşık üç ay hizmet ettikten sonra, Britanya idaresi hizmetlerini olumlu görerek Nerses’i azat eder. Seyahati için kendisine ücretsiz bir bilet de verilmesi üzerine Nerses Halep’e gidip ailesiyle kavuşur. Burada batmakta olan eczaneyi yeniden canlandırır ancak Eylül 1920’de buradan Birleşik Devletler’e göçme fikriyle tekrar Mısır’a geçerler. Ne var ki bu planları gerçekleşmez ve Güzelimyan ailesi Mısır’da yaşamlarını sürdürür. Nerses ile Gülenya’nın diğer çocukları da burada dünyaya gelirler: Anahid ve Rozin. Nerses’in biyolojik anne ve babası, Yester ve Harutyun Kahire’de vefat ederler.
Aile 1955’te Kanada’ya göç eder; Nerses (1962) ve Gülenya (1973) burada ölürler. Kızları Lusya (1911-2002), 1935’te çok sayıda eser sahibi olan yazar Püzant Yeğyayan’la (1899-1995) evlenir. Vahram (1914-1974) Lüsi Ekmekçiyan’la (1930-1974) evlenir. George (1917-2010) Elizabeth Ottilie Vollrath’la (1937-1972) evlenir. Anahid (1923-2012) Suren Noradunkyan’la (1920-2003) evlenir. Rozin (1926-2007) Ollie Vaartaja’yla (1917-1984) evlenir.
Nerses Güzelimyan, Osmanlı ordusu subay kıyafetleri ve kılıcıyla. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Nerses askere alınır; eczacı olduğu için mülazimi evvel (teğmen) olur ve Kilikya Amanos [Nur] Dağları bölgesindeki hastanede, savaş bittikten sonra ise Hayfa’daki askeri hastanede görev yapar.
Halep, 1917 veya 1918. Nerses Güzelimyan Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusundayken ailesi Halep’te yaşamaktaydı. Bu fotoğrafta Nerses subay kıyafetleriyle görülüyor. Muhtemelen fotoğraf ailesini ve yeni doğan oğlu George’u görmeye geldiği sırada çekilmiş.
Soldan sağa: Mihranuş Güzelimyan (Nerses’in kız kardeşi), Gülenya Güzelimyan (evlenmeden önce İşkhanyan, Nerses’in karısı), Vahram Güzelimyan (Nerses ile Gülenya’nın ikinci çocukları), Lusya Güzelimyan (Nerses ile Gülenya’nın ilk çocukları), yeni doğan George Güzelimyan (d. 1917), Nerses Güzelimyan, Yeranuhi Güzelimyan (Nerses’in kız kardeşi, daha sonra Adur Levonyan’la evlenmiştir).
Nerses Güzelimyan’ın 1908 tarihli eczacı diploması. Nerses’in Beyrut’taki Amerikan Üniversitesinde eczacılık okuduğunu bilmekteyiz. Burada gördüğünüz diplomanın, aynı diplomanın geçerli sayılabilmesi için İstanbul’daki devlet üniversitesi tarafından tasdiklenmiş hali olduğunu düşünmekteyiz.
Nerses’in ismi, “Nerses Artin Güzelim Oğlu” şeklinde yazılmış. Diplomada İstanbul devlet üniversitesi tıp fakültesi [Mekteb-i Tıbbiye] başkanı olan Mazhar Paşa’nın imzası bulunmakta.
Yester Güzelimyan (ortada oturan, evlenmeden önce Levonyan) ve kızları Flora Güzelimyan (solda), Gülenya Güzelimyan (Yester’in arkasında), Mihranuş Güzelimyan. Fotoğraf, Kahire’de Venus fotoğrafçılık tarafından çekilmiş.
Halep, 1919 veya 1920. Soldan sağa: George Güzelimyan, Lusya Güzelimyan, Nerses Güzelimyan, Gülenya Güzelimyan (oturan), Vahram Güzelimyan. Fotoğrafçı “Derunyan Biraderler”, Halep.
Ayaktakiler, soldan sağa: George Güzelimyan, Vahram Güzelimyan, Protestan rahip (muhterem Hampartsumyan), Nazaret İşkhanyan, Mihran İşkhanyan, Nerses Güzelimyan, Emilya Sarkisyan- İşkhanyan, Laura İşkhanyan (Emilya'nın kucağındaki bebek). Oturanlar (bankta), soldan sağa, Gülenya Güzelimyan, Dr. Krikor Sarkisyan, Makruhi Sucuyan- İşkhanyan, Yester İşkhanyan. Yerde oturan çocuklar, soldan sağa, Sonya İşkhanyan, Anahid Güzelimyan, Rozin Güzelimyan, George İşkhanyan.
1) Güzelimyan ailesinin Kahire’de çekilmiş bir fotoğrafı. Oturanlar, soldan sağa: Nerses Güzelimyan, Rozin Güzelimyan (d. 1926), Gülenya Güzelimyan. Ayaktakiler, soldan sağa: Lusya Güzelimyan, Anahid Güzelimyan (d. 1923), George Güzelimyan (Anahid’in arkasında), Vahram Güzelimyan.
2) Güzelimyan ailesinin Kahire’de çekilmiş bir fotoğrafı. Oturanlar, soldan sağa: Vahram Güzelimyan, George Güzelimyan, Rozin Güzelimyan (George’un önünde duran), Anahid Güzelimyan (Rozin’in sağında), Gülenya Güzelimyan (kızlarının arkasında), Nerses Güzelimyan, Lusya Güzelimyan (oturan).
Gülenya İşkhanyan’ın (Nerses’in gelecekteki karısı) 1904 tarihli Antep’teki Protestan Kız Ortaokulu’ndan (Antep Protestant Kızlar İdadisi Mektebi) diploması. Diploma Ermenice harflerle Türkçe olarak düzenlenmiş, ilk sayfasında ise Ermeni tercümesi yazılmış.
Gülenya İşkhanyan’ın Antep’teki Amerikan Kız Koleji’nden 1908 tarihinde aldığı diploma. Diploma Ermenice harflerle Türkçe olarak düzenlenmiş, ikinci sayfasında ise Ermeni tercümesi yazılmış.
Güzelimyan ailesi, Kahire, 1920’ler. Birinci sıra, soldan sağa: Vahram Güzelimyan, Anahid Güzelimyan, George Güzelimyan. Ayaktakiler, soldan sağa: Gülenya Güzelimyan, Nerses Güzelimyan, Lusya Güzelimyan.
Güzelimyan ve İşkhanyan aileleri, Kahire, 1930. Fotoğraf, Harutyun/Artin ve Yester Güzelimyan’ın 50. evlilik yıldönümleri vesilesiyle çekilmiş.
En üst sıradakiler, soldan sağa: Herri Güzelimyan, George İşkhanyan, Zabel Haserciyan, Vahram Güzelimyan, Yervant İşkhanyan.
Ayaktakiler, ikinci sıra, soldan sağa: Levon Güzelimyan, Hripsime Güzelimyan (evlenmeden önce Levonyan), Lusi Güzelimyan (evlenmeden önce Levonyan), Luder Güzelimyan, Apraham İşkhanyan, Gülenya Güzelimyan, Albert Aroyan.
Sandalyede oturanlar, soldan sağa: Nıvart Levonyan (evlenmeden önce Güzelimyan), Gülenya Aroyan/Haserciyan (evlenmeden önce Güzelimyan), Khaçer Güzelimyan, Yester Güzelimyan (evlenmeden önce Levonyan), Yester’in kucağında var Harri Güzelimyan (1930'da doğmuş), Harutyun Güzelimyan, Flora İşkhanyan, Nerses Güzelimyan, Lusi Güzelimyan (evlenmeden önce Yeğyayan).
Yerde oturanlar, soldan sağa: Püzant Güzelimyan, Sirvart İşkhanyan, Rozin Güzelimyan, Aram Haserciyan, George Güzelimyan, Armine İşkhanyan, Anahid Güzelimyan.
Fotoğrafta bulunmayan akrabaların, fotoğrafın sağında ve solunda görülen aile fotoğrafları dikkat çekici. Sol baştaki fotoğraf Birleşik Devletler’de bulunan Mihranuş (Nerses’in kız kardeşi) Berecikyan’ın (evlenmeden önce Güzelimyan) ailesine ait. Sağ taraftaki resimde ise Yeranuhi (Nerses’in kız kardeşi) Levonyan’ın (evlenmeden önce Güzelimyan) ailesini görmekteyiz. Yeranuhi, Adur Levonyan’la evlenmişti ve Halep’te yaşamaktaydı. Çiftin çocukları Hırayr ve Arpine de resimde görülmektedir.
1) Ermeni Yardımseverler Genel Derneğinin [Hay Parekordzagan Inthanur Miyutyun] New York’taki merkezi tarafından, uzun yıllar boyunca dernek içindeki hizmetleri için Nerses Güzelimyan’a verilmiş teşekkür belgesi.
2) Kahire’deki Protestan kilisesi tarafından, 50 yıllık daimi hizmeti nedeniyle Nerses Güzelimyan’a verilmiş (1955 tarihli) teşekkür belgesi. Bu vesileyle Nerses’e Kıdemli Diyakoz rütbesi de verilmiş.
Nerses Güzelimyan’ın yazdığı “Kısaca Hayatım”, Kahire’de 26 Ocak 1938’de kaleme alınmış. Yazının tamamını pdf halinde okumak için resme tıklayınız.
Nerses’in torunu Vahe Güzelimyan’ın hazırladığı soyağacında, hepsi de Nerses’le DNA bağına sahip 5200’den fazla kişi listelenmiş durumda. Vahe, böylece Nerses’in emanetini koruyor. Bu soyağacına http://www.guzelimiantree.com adresinden ulaşabilirsiniz.