Mamigonyan ailesi, Erzincan, 1900 civarı. Solda, iki kardeş, Dziadzan “Gökkuşağı” Mamigonyan (1884 doğumlu) ve Hımayag “Harry” Mamigonyan (1878-1953), anneleri Sırpuhi’nin (Aladinyan) (1853-1925) iki yanında duruyorlar. Sağdakilerin kimliği bilinmiyor. Dziadzan ve Hımayag 1903’te ABD’ye göç etmişler; Sırpuhi de 1913’te onların yanına gelmiş.

Mamigonyan Arşivi, Massachusetts ve New Hampshire, ABD

Bu arşivi oluşturan materyaller Belmont, Massachusetts’te yaşayan Marc A. Mamigonyan tarafından bizimle paylaşıldı. Arşiv, kendisinin anne ve baba tarafından ailesine ait. Marc’ın baba tarafından büyük anne ve babası Erzincanlı Mamigonyan ailesi ve Kesirigli Aslanyan ailesinin mensubudur; anne tarafından büyük anne ve babası ise Harputlu Malyemezyan/Sarkisyan, Harputlu Taşçıyan ve Arapgirli Parunagyan/Parnagyan ailelerinin mensubudur.

Marc, yıllar boyunca sürdürdüğü araştırmalar sonucunda ulaştığı aile üyelerinin kendisiyle paylaştıkları fotoğraf, eşya ve bilgi için müteşekkir hissediyor. Aile hikâyesini oluşturmayı onlar sayesinde başarmış. Bu sayfada sergilenen materyaller, geçmişi 1870’lere kadar uzanan neredeyse 150 yıllık bir aile geçmişini yansıtmaktadır.

1. Margarit (Berberyan) Taşçıyan (1859 civarı-1927), Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükannesi, çocukları Maryam (solda, 1884 civarı-1956) ve Takuhi (sağda, 1887 civarı-1966), Harput, 1880’lerin sonu.

2. Erzincanlı Krikor Mamigonyan, Marc Mamigonyan’ın büyük büyükbabası.

Mamigonyan kolu

Mamigonyan ailesi, Erzincanlı. Ailenin, görsel hatırası bulunan en eski üyesi Marc’ın büyük büyükbabası Krikor Mamigonyan. Krikor, Sırpuhi Aladinyan’la evlenir. Sırpuhi’nin annesinin adı Ester, babasının adı Hovsep’tir. Krikor ile Sırpuhi’nin iki çocukları olur: Hımayag (1878-1953), Marc’ın büyükbabası ve Dziadzan (1884 doğumlu). Sürmenyan’ın Yerzınga [Erzincan] eserine göre “Mamigonyan, şehrin okullarında müdürlük yapmış ve Başpikopos Timsakyan tarafından Surp Nışan kilisesine atanmıştır. Ne var ki bu sorumluluklar sağlığını olumsuz etkiler. Din adamı olmak için tuttuğu oruç onu güçsüz düşürür ve zavallı adam ilk ayinini düzenledikten sonra 45 yaşında vefat eder. Krikor Kahana [papaz] Mamigonyan, Surp Nışan Kilisesinin bahçesine gömülür.

Aileinin sözlü anlatısına göre Hımayag da babası gibi papaz olacaktır ancak annesi, oğlunun da kocasıyla aynı kaderi paylaşmasından korkar. Hımayag, bunun yerine öğretmen olur ve kendisine ait çok sayıda ilahi öğretme defteri bulunmaktadır. Hımayag ve Dziadzan, 1 Ekim 1903’te Amerika’ya ulaşır ve Nashua’ya yerleşirler. Anneleri de 1913’te Amerika’da onlara katılır. Hımayag, Amerika’da geçirdiği 50 yıl boyunca Harry ismini kullanır. Harry, Nashua, Worcester ve Manchester’da yaşar.

Çeviri: “Yerel Ulusal Vilayet Komitesi, eğitim komisyonu, 27 Aralık 1878, Erzincan doğumlu Hımayag K. Mamigonyan’ın ahlak, davranış ve bilgi yeterliliğini onaylayıp, kendisine Ermeni okullarında Ermeni dili, tarih ve, matematik, müzik ve şan dersleri için yardımcı öğretmenlik belgesi vermeyi uygun görmüştür.”

Marc Mamigonyan’ın büyük anne ve babası, Johar ve Hımayag Mamigonyan’ın düğün fotoğrafı, Eylül 1920, muhtemelen  Worcester, MA.

Bu ilahi defteri Hımayag Mamigonyan tarafından hazırlanmış. Üzerinde 25 Ağustos 1897 tarihi var ve Erzincan’da kaleme alınmış. Burada, ilahiler Ermeni notalarıyla kaydedilmiş. Bu tip nota sistemince “Limoncuyan notası” denmektedir. Bu adlandırma, İstanbullu Ermeni müzisyen Baba Hampartzum Limoncuyan’ın adından gelmektedir. Limoncuyan, eski Ermeni nota sistemi üzerine daha çağdaş bir yöntem geliştirmiştir. Hımayag’ın özellikle kilise müziğinde kullanan bu nota sistemine hakim olduğu aşikârdır.

Yine Hımayag Mamigonyan’a ait bir ilahi defteri. Bu defter üzerinde, “12/25 Ekim 1902, Yeriza” yazmaktadır. Defterin başında ilahilere, dizelere ve ezgilere ait sütunlara bölünmüş bir liste yer almakta.
1- Sayı numarası:Sayfalarına göre konu dizisi,
2- Ses:İlahinin hangi sesten okunacağı,
3- İsim:
İlahinin hangi bölümden olduğunu, ne zaman (bazıları akşam ayini sırasında, bazıları sabah, yemekte veya akşam okunan).
4- İlahi Listesi başlangıcı:İlahi isimleri,
5- Söz ve Ezgi Listesi:İlahi olmayan dize ve metinlerin listesi, ayrı bir sütunda verilmiş.
6- Makam İsmi:dizelerin ve ezgilerin veya hicaz, hüzzam, uşak, Neva, Acem, Sabah, Rast gibi makamların isimleri yazılıdır.

Notalı ilahi defterinden bir başka sayfa. Şüphesiz, Hımayag Mamigonyan bu defterleri Erzincan’dan yanında Birleşik Devletler’e getirmiş. Tarihleri 1897 ile 1902 arasında değişen toplam 7 defter var. Bu defterler, Hımayag’ın kızı Polly Mamigonyan Hovsepyan tarafından Marc Mamigonyan’a verilmiş.

Hımayag Mamigonyan’a ait başka bir notalı ilahi defteri; bu defter 15 Ağustos 1897 tarihli.

Hımayag Mamigonyan’ın notalı ilahi defterlerinden sayfalar.

Huşamadyan  olarak ilahi defterleri hakkında çözümleri gerçekleştiren Movses Der Kevorkyan’a teşekkür ederiz.

Ermeni Kilisesine ait ilahi kitabı. Marc Mamigonyan'ın büyük büyükbabası Papaz Krikor Mamigonyan tarafından imzalanmış.

Hımayag Mamigonyan’ın, Erzincan’dan yanında ABD’ye getirdiği madeni eşyalar. 

Aslanyan kolu

Hımayag, 17 Nsan 1909 tarihinde Worcester’da Azbahar K. Arslanyan (1889-1918) ile evlenir. Ruth (1910-1959) ismini verdikleri bir kızları olur. Helen ismini kullanan Azbahar, 1918 tarihinde, doğum yaparken hayatını kaybeder; bebeği de ölü doğar. Hımayag, 20 Eylül 1920’de, Marc’ın büyükannesi Johar Aslanyan Mamigonyan’la (1895-1981), merhum karısının ailesinin evinde, Worcester’da evlenir. Nedeni bilinmemekle birlikte, Johar da Helen ismini kullanır.

Johat, Harput’a bağlı Kesirig’de dünyaya gelmiştir. Babası adı Sarkis, annesinin adı Kohar’dır (evlenmeden önceki soyadı Mercanyan). İki ağabeyi, Khaçadur ve Hagop ve iki ablası, Zümrüt ve Zartig, vardır. Hagop, Amerika’ya Ermeni Soykırımı’ndan önce göç etmiştir. Khaçadur ise anne ve babasıyla birlikte soykırımda öldürülür. Zümrüt, çocukları ve kocası Bedros Yağcıyan’la birlikte kaçmayı başarır. Önce Rusya’ya ve nihayetinde de Amerika’ya ulaşırlar. Zartig ile kocası Moses Baronyan, savaş ve soykırım sırasında Keserig’de kalırlar; daha sonra Halep’e ve oradan Beyrut’a geçerler.

1. Aslanyan gelinliğinden bir parça; Kohar (Mercanyan) Aslanyan’ın, Marc Mamigonyan’ın büyük büyükannesinin gelinliğine ait muare ipek bir kumaş parçası. Kohar, 1870’lerin sonlarında Kesirig’de Sarkis Aslanyan’la evlenmiştir. Marc’ın halası Polly Mamigonyan Hovsepyan, 1970’lerde aile üyeleri için bu parçaları çerçeveletmiştir.

2. Corcoryan kumaş örneği: Bu kumaş parçası, Marc Mamigonyan’ın rahmetli kuzenleri Zabel Corcoryan (1908-2000) ve İren (Corcoryan) Mazmanyan’ın (1910-2002) evinde bulunmuş. Marc’ın büyük büyükannesinin gelinliğinin kumaşının aynısı ancak daha az yıpranmış. Zabel ve İren’in annesi Takuhi (Taşçıyan) Harputluydu ve babaları Yeğyazar Corcoryan (1871-1939) da Kesirigliydi. İren’in kocası Oskar Mazmanyan (1908-2002) da Kesirigli olduğundan bu kumaşın Harput civarından gelmiş olması muhtemeldir.

Johar, savaştan önce Bıçakçıyan isimli biriyle evlidir; kocası soykırım sırasında kaybolur. Johar, 1915 yazında Kesirig’den tehcir edilir ve sonunda Der Zor’a ulaşır. 1916’da burada yaşanan katliamlardan sonra hayatta kalan az sayıdaki kişilerden biridir. Savaş bittikten sonra, Halep’te, dul olduğunu sandığı Krikor Mardirosyan’la evlenir. 1919’da oğlu Yervant doğar. Mardirosyan’ın soykırım sırasında öldüğü sanılan karısının hayatta olduğu ortaya çıkar. Johar, bunun üzerine Amerika’daki erkek kardeşiyle irtibat kurar ve oğlu Yervant’la birlikte 1920’de Amerika’ya gider. Yervant, tüberoz skleroz ve epilepsi hastasıdır ve 1952’de ölür. Johar’ın Hımayag’dan dört çocuğu olur: Aurora (1922-2016), Satenig (Polly, 1924-2014), Krikor (Carroll, 1926-1992) ve Kohar (Pearl, 1930-).

Yukarıdaki fotoğrafta bir grup erkek öğrenci görünmekte, Kesirig, 1910 civarı. Fotoğraf, Marc Mamigonyan’ın, Fresno’da yaşayan 2. göbekten kuzeni Garbis Muşigyan’a ait.

Bir grup öğrenci, Kesirig, 1910 civarı. Solda okla gösterilmiş olan kız Siran (Paşoyan), Garbis Muşigyan’ın babası Nışan Muşigyan’ın 2. karısı. Fotoğraf Garbis’e ait. Sağda okla gösterilmiş olan yaşça daha büyük görünen kız, Marc Mamigonyan’ın büyükannesi Johar olabilir.

Malyemezyan (Sarkisyan) kolu

Harputlu Giragos (Malyemezyan) Sarkisyan (1872-1935), Marc’ın memleketini bırakıp Amerika’ya gelen ilk atası. Sarkis ve Anna (Acemyan) Malyemezyan’ın oğulları Giragos, belki de ABD’ye 1885’ler gibi erken bir tarihte gelmiş olabilir. 1890’da Massachusetts’e yerleşerek soyadını Sarkisyan olarak değiştirir. 1890’ların sonlarında erkek kardeşi Hagop (o da Sarkisyan soyadını almıştır) ona katılır ve 1900 civarında Boston’un South End kısmında yaşamaya başlar, burada bir lokanta işletir. 1902’de Boston belediye meclisine girmeye çalışır ama seçilemez. 1902’de, Boston’da Maryam Taşçıyan’la evlenir. 1906’da, kayınbiraderi Yeğyazar Corcoryan ve akrabaları Kevork (Malyemezyan) Giragosyan’la birlikte Worcester’da Arevelyan Bulgur şirketini kurar. 1910’da, Giragos, Nerses M. Tomasyan ve Sarkis H. Atamyan tarafından kurulmuş olan  Ararat Grocery şirketiyle birleşirler. Anna (Malyemezyan) Sarkisyan, Birleşik Devletler’e 1923’te gelir; Sarkis Malyemezyan öldüğünde bu bilinmemektedir.

Malyemezyan ailesi, Harput, 1895 civarı. Soldan sağa: Johar (1894-1907), Anna (1858-1928), Hovsep (ayakta, 1884-1915), Hanım (oturan, 1890-1986), Sarkis, Hagop (1877 civarı-1968). Hanım’ın torunu, Marc Mamigonyan’ın kuzeni Richard Yerganyan’ın arşivinden bir fotoğraf.

Sursuryan tarafından, 1890-1901 civarında Harput’ta çekilmiş bir aile resmi. Sağda oturan adam, Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükbabası Sarkis Malyemezyan ve en sağdaki kadın da karısı, Anna (evlenmeden önceki soyadı Acemyan). Yaşayan en büyük çocukları Giragos (doğumu 1870 civarı) fotoğrafta yok çünkü çoktan ABD’ye göç etmiş. Küçük kardeşi Hagop (doğumu 1877 civarı, anne-babasının arkasında ayakta) da 1890’ların sonlarında ABD’ye gider, soyadını Sarkisyan olarak değiştirir ve Boston bölgesine yerleşir. Hovsep (doğumu 1884 civarı) babasının önünde oturuyor. Hovsep Mayıs 1915’te tutuklanır ve öldürülür. Hanım (doğumu 1890 civarı), anne ve babasının arasında oturmakta. Hanım da 1913’te ABD’ye gider ve Watertown’a yerleşir. Ailenin solunda duran kişinin kimliği bilinmiyor.

Fotoğraftaki yetişkin erkek, Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükbabası Sarkis Malyemezyan’ın kardeşi Krikor Malyemezyan. Ayakta duran üç kadın ise onun kızları: Ağavni, Maryam ve Arusyak. Küçük çocuk Suren Simonyan, Krikor’un kızı Zabel’in (fotoğrafta yok) oğlu. Fotoğraf 1902-1903 civarında, Harput’ta çekilmiş. (Kaynak: Marc’ın kuzeni, Krikor Malyemezyan’ın büyük torunu Manug S. Young arşivi)

1884 civarı Harput doğumlu Hovsep Malyemezyan, 1915 ilkbaharında tutuklanır ve öldürülür. Bu fotoğraf, 1913’te, Harput’ta, Sursuryan Biraderler tarafından çekilmiş. Muhtemelen, yola çıkmadan önce, 1913’te Harput’tan Amerika’ya giden kız kardeşi Hanım’a verilmiş. (Kaynak: Marc’ın kuzeni, Krikor Malyemezyan’ın büyük torunu Manug S. Young arşivi)

Harput, 1900 civarı, muhtemelen Harput Getronagan [Merkez] Okulu’nun öğrencileri ve öğretmenleri (Surp Hagop, Yukarı Mahalle). Arka sırada, sağdan ikinci: Soğomon Malyemezyan, daha sonra Soğomon Young (1888-1966).Marc Mamigonyan’ın kuzeni ve Manug S. Young’ın babası, NAASR kurucu başkanı. Solda oturan 2. adam, yazar ve eğitimci Tılgadentsi (Hovhannes Harutyunyan) olabilir. (Kaynak:Manug S. Young arşivi)

1. Hagop ve Hovsep Malyemezyan/Sarkisyan, Marc Mamigonyan’ın büyük büyükbabası Giragos Sarkisyan’ın  kardeşleri, Harput, 1913. Fotoğraf: Sursuryan Biraderler. Boş sandalye, orada bulunmayan kardeşleri Giragos için konmuş olabilir.

2. Gelinler ve görümceleri: Flora (Mısırlıyan) Sarkisyan, Hanım Malyemezyan/Sarkisyan ve Nartuhi (Tüfenkçiyan) Malyemezyan/Sarkisyan, Harput, 1913. Hagop Sarkisyan, Harput’a döndüğünde Flora’yla evlenir ve 1913’te Boston’a dönerken karısını ve kız kardeşi Hanım’ı da yanında götürür.

3. Anna (Acemyan) Malyemezyan/Sarkisyan, Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükannesi ve torunu Anjel Malyemezyan/Sarkisyan, Harput, 1913. Anna, 1858 civarında Harput’ta doğmuştur. 1923’te ABD’ye göç eder ve 1928’de Boston’da ölür. Anjel, Hovsep ve Nartuhi’nin (Tüfenkçiyan) en büyük çocuklarıdır. 1939’da Beyrut’ta ölür.

Malyemezyan/Sarkisyan ailesi üyeleri, Harput, 1913. Ayaktakiler, soldan sağa: Flora (Mırıslıyan) Sarkisyan (1895-1986), Hanım Malyemezyan/Sarkisyan (1890-1986), Nartuhi (Tüfenkçiyan) Malyemezyan/Sarkisyan (ö. 1972). Oturanlar: Hagop Sarkisyan (Flora’nın kocası), Anna (Acemyan) Sarkisyan, Hovsep Malyemezyan (Nartuhi’nin kocası). Önde oturanlar: Anjel Malyemezyan/Sarkisyan, Hovsep ile Nartuhi’nin kızları.

Hovsep Acemyan’ın cenazesi, 1905 civarı. Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyük büyükbabası, Hovsep Acemyan’ın cenaze fotoğrafı. Merhumun başucunda diz çökmüş olan kız çocuğu Anna (Acemyan) Malyemezyan. Tabutun ayakucundaki kız çocukları Anna’nın kızları Johar (açık renk saçlı) ve Hanım (koyu renk saçlı). Tabutun arkasında önünde fotoğraf bulunan şahıs Anna’nın oğlu Hovsep Malyemezyan. Fotoğraftaki muhtemelen Marc Mamigonyan’ın büyük büyükbabası olan erkek kardeş Giragos. (Kaynak: Richard Yerganyan (Hanım’ın torunu) arşivi.)

1. Giragos (Malyemezyan) Sarkisyan. Bu, Marc’ın büyük büyükbabasının, Boston’da  the Elmer Chickering stüdyosunda çekilmiş, bilinen en eski fotoğrafı, 1890 civarı.

2. Sarkisyan ailesi, 1908 civarı. Giragos ve Maryam Sarkisyan ve çocukları (soldan sağa): Siranuş (Marc Mamigonyan’ın büyükannesi), Sarkis ve Zabel. Fotoğraf: Markaryan Stüdyosu, Worcester, MA.

Sarkisyanlar, 1920’lerin sonu. Soldan sağa, ayaktakiler: Ann Sarkisyan, Sarkis Sarkisyan, babaları Hagop Sarkisyan; oturanlar, önde solda, anneleri Flora Sarkisyan ve Josef Sarkisyan. Sağda, ayakta, Sarkis Sarkisyan, Siranuş Sarkisyan, babaları Giragos Sarkisyan, Zabel Sarkisyan; oturanlar, önde, anne Maryam Sarkisyan. Ortada oturanlar, Anjel Sarkisyan, Giragos ve Hagop’un 1915’te Harput’ta öldürülen kardeşleri Hovsep Sarkisyan’ın kızı.

Taşçıyan kolu

Maryam Taşçıyan (1884-1956) Harput doğumlu ve Garabed M. Taşçıyan (1855-1912) ile Margarit’in (Berberyan) (1859-1927) kızıdır. Maryam 1897’de ebeveynleri ve kardeşleri Takuhi (1887-1966) ve Mihran (1894-1975) ile birlikte Amerika’ya göç eder. Massachusetts’e yerleşirler. Maryam, 1902’de Giragos Sarkisyan’la evlenir. Üç çocukları olur: Siranuş (1903-1991), Marc’ın büyükannesi, Zabel (1905-1994) ve Sarkis (1907-1995).

Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükbabası Harputlu Garabed M. Taşçıyan’ın Osmanlı pasaportu.

1. Margarit (Berberyan) Taşçıyan (1859 civarı-1927), Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükannesi, fotoğraf Worcester’da Markaryan Stüdyosunda çekilmiş, 1900’lerin başı. Margarit’in, babasının adı Ğugas Berberyan’dır; annesinin ismi bilinmiyor.

2. Maryam (Taşçıyan) Sarkisyan, 1900’lerin başı, Giragos Sarkisyan’la evlendiği dönem (1902).

Solda, sandalyede oturan Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükannesi, Margarit Taşçıyan. Kızları, Marc’ın büyük büyükannesi Maryam ve büyük büyük teyzesi Takuhi arkasında duruyorlar. Kardeşleri Mihran, solda yerde oturuyor. Fotoğraftaki diğer kişiler muhtemelen akrabaları ancak kimlikleri tespit edilemedi. Fotoğraf, 1900 civarında Watertown’da çekilmiş olabilir.

Parunagyan kolu

Marc’ın anne tarafından büyükbabasının babası, Ardaşes Parunagyan (1871-1929) ve annesi Maryam (Emanetyan) (1885-1973) Arapgir doğumludur. Ardaşes, Manug Parunagyan (doğumu 1840 civarı) ile Deste’nin (evlenmeden önceki soyadı Ejdaharyan) (doğumu 1852 civarı) oğludur. Ardaşes, 1892’de Amerika’ya göç eder ve 1904’te Philadelphia’da Maryam’la evlenip birkaç akrabalarının yaşadığı Lawrence’a taşınırlar. Marc’ın büyükbabası Aram (1905-1983) ve kardeşi Yeznig (1906-1996) burada dünyaya gelir. Aile 1912 civarında Boston’a taşınır. Sirvart (1917-1983) burada doğar.

Marc’ın anne tarafından büyükbaba ve büyükannesi Aram Parnagyan/Parunagyan ve Sirauş Sarkisyan Boston’da tanışır ve 1934’te burada evlenir ve Dover’e taşınırlar. Marc’ın annesi Evelyn (1937-) ve teyzesi Elaine (1940-) burada dünyaya gelir.

Parunagyan ailesi üyeleri, Arapgir, 1892 civarı. Arkadan  2. sırada soldan 3. kadın Marc Mamigonyan’ın büyük büyük büyükannesi Deste Parunagyan (evlenmeden önceki soyadı Ejdaharyan); Marc’ın büyükbabası Aram Parnagyan/Parunagyan’ın babaannesi.

Parunagyan ailesi, 1910 civarı. Oturanlar, Marc Mamigonyan’ın büyük büyükbabası Ardaşes Parunagyan; ayaktakiler, soldan sağa: Marc’ın büyükbabası Aram (daha sonra soyadını Parnagyan şeklinde kullanmıştır), büyük büyükannesi Maryam (Emanetyan) Parunagyan ve büyük dayısı Yeznig Parunagyan.