Selan kız kardeşler, Nıvart, Zıvart ve Viktorya, 1915 öncesinde, Bardizag veya Konya’da çekilmiş bir fotoğraf.

Mona Selyan arşivi (bölüm 1) - Toronto

Mona Selyan’ın arşivi, Mona’nın ailesinin hem anne tarafına hem de baba tarafına ait zengin fotoğraf ve belge içermektedir. Ailesinin anne tarafı yani Yezegülyanlar aslen Bursalı, babasının ailesi Selyanlar ise Bardizag (günümüzde Bahçecik) kökenli. Bu sayfada, Mona’nın atalarının geçmişteki yaşantısını yansıtan ve Bursa ile Bardizag’daki Ermenilerin yaşamına genel bir bakış sunacak çok nadide fotoğraflar göreceksiniz.

Aktarılan tüm bilgiler ve materyalin tamamı, Yunanistan, Kokinis, Piraeus’ta 1931’de dünyaya gelmiş olan Mona Selyan’ın annesi Azad (Azaduhi) ile koordineli şekilde yazıya dökülmüştür.

Mona’nın annesi Azad Selyan’ın (evlenmeden önceki soyadı Yezegülyan) babası Yezegel (Yeznig) Yezegülyan 1885 Gelibolu doğumludur ve 1965’te Toronto’da vefat etmiştir. Azad’ın annesi, Mona’nın anneannesi Baydzar Lutfiyan Boyacıyan Bursa doğumlu ve 1941’de Yunanistan’da, kocası Konstantin (“Gostan Ağa”) Boyacıoğlu, Mona’nın büyükbabası ise Bursa’da, 11 Kasım 1918 tarihinde, Ateşkes Günü vefat etmiş. Gostan, ayakkabı tabanları için kalın deri üreten bir tabakçıdır.

Mari Boyacıyan’ın, Gadarine, Yevnike, Sofi ve Noyemi isimlerinde 4 kız kardeşi vardı. Mari ve kız kardeşi Sofi, İstanbul’daki Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nde 10 yıl hemşirelik yapmışlar.

Mari, Yezegel ile evlenip 1919 civarında Gelibolu’ya taşınmış. İlk çocukları yaşamamış ve ikinci çocukları, Garabed isimli oğulları 1920’de Gelibolu’da dünyaya gelmiş. Hayatta kalan diğer çocukları da Azad.
 
Yezegel Yezegülyan, demirciymiş, elleriyle gemi çapası ve zinciri yapıyormuş. Rum denizci müşterileri, onu İzmir’in yandığı ve Türklerin Gelibolu’ya doğru geldiği konusunda uyarmışlar. Rumlar, Ermenileri güvenli Yunan limanlarına götürmeyi teklif etmişler. Böylece, 1922’de, Yezegülyanlar kiliselerini boşaltmış ve neredeyse Gelibolu’daki Ermenilerin tamamı gibi altınları gömdükten sonra Yunanistan’da, Kefolanya’ya gitmişler ancak burada pek rahat edememişler. Buradan, Ermeniler için günlük işlerini daha rahat halledebilecekleri bir yer olan ve daha çok Türkçe konuşan Rumların yaşadığı Kokinia, Piraeus (Nikea, Attika) bölgesine geçmişler. Yezegülyan ailesi, Gelibolu’dan Yunanistan’a ve nihayetinde de Kanada’ya yerleşmiş. Ailenin üyeleri Kanada’da yaşamaya devam etmekte.

Azad Yezegülyan, 1953’te Kanada’ya göç etmiş (önce Montreal, ardından Toronto). Erkek kardeşi Garabed 1954’te ona katılmış. 1956’da ise annesi Mari ve babası Yezegel de Kanada’ya gelmişler.

1955’te, Azad Yezegülyan, Kanada’da doğmuş bir Ermeni olan ancak kökeni Bardizag’a dayanan Artur Minas Selyan ile Kanada’da evlenmiş. Artur’un babası Harutyun Selyan Bardizag doğumlu; Selyanlar 3 erkek ve 3 kız kardeşler: Harutyun, Yervant, Mıgırdiç, Nıvart, Zıvart ve Viktorya.

Fotoğrafta ok işareti ile gösterilmiş; arka sırada, camın hemen altında, sağdan ikinci yelekli çocuk.

Yukarıda yayınlanan fotoğraftan ayrıntı; Yezegel Yezegülyan en arka sırada, sağdan ikinci.

Oturanlar, soldan sağa: Baydzar Boyacıyan (evlenmeden önceki soyadı Lutfiyan), kızı Noyemi ve Baydzar’ın kocası Gostan Boyacıyan. Ayaktakiler, soldan sağa: Yevnike, Mari (Sona’nın anneannesi), Bedros, Gadarine ve Sofi Boyacıyan. Noyemi, Yevnike, Mari, Gadarine ve Sofi 5 kız kardeş ve Baydzar ve Gostan’ın çocukları. Bedros da onların kardeşi ancak Gostan’ın ilk evliliğinden olan oğlu.

1. Sağdaki adam Yezegel Yezegülyan, ortada duran çocuk Yezegel’in kız kardeşinin oğlu ve soldaki adam da Daniel Bezirciyan.

2. 1910; saoldan sağa: Noyemi Boyacıyan elinde bir sepet tutuyor, annesi Baydzar Boyacıyan (evlenmeden önceki soyadı Lutfiyan) onun yanında oturan, Baydzar’ın yanında oturan kadın muhtemelen kız kardeşi Anitsa, Anitsa’nın yanında duran ve elinde büyük  bir hulahop tutan çocuk ise büyük olasılıkla oğlu Astig.

Beş Boyacıyan kız kardeş, soldan sağa: Gadarine, Mari, Yevnike, Sofi ve Noyemi.

1. İstanbul?, 1920. Sağda duran adam Harutyun Yezegülyan, Yezegel Yezegülyan’ın kardeşi, Azad Selyan’ın amcası, solda duran kadın ise Harutyun’un karısı Zabel Yezegülyan ve Harutyun’un önünde duran da oğlu Garbis Yezegülyan (Garbis, ilk evliliğinden olan oğlu).

2. İstanbul, 1922; ayaktakiler, soldan sağa: Yevnike ve Noyemi Boyacıyan kardeşler, ortalarında oturan anneleri Baydzar Boyacıyan (evlenmeden önceki soyadı Lutfiyan), soldaki küçük çocuk Gadarine’nin (Yevnike ve Noyemi’nin diğer kız kardeşleri) oğlu, küçük yaşta ölen Harutyun.

Soldan sağa: Nıvart, Zıvart ve Viktorya; Mona Selyan’ın babası Artur Selyan’ın halaları. Selyanlar aslen Bardizaglılar ancak fotoğraf kız kardeşlerin evlenerek gelin gittikleri Konya’da da çekilmiş olabilir.

1. 1922; Gadarine Boyacıyan’In kocası (ismi bilinmiyor), iki çocuğuyla birlikte, sağdaki çocuk Harutyun (küçük yaşta ölen).

2. 1921; arka sıra, ayaktakiler, soldan sağa: Yevnike ve Noyemi kardeşler. Oturanlar, soldan sağa: Baydzar Boyacıyan (evlenmeden önceki soyadı Lutfiyan) ve damadı, kızı Gadarine’nin kocası, Baydzar’ın kucağındakiyse torunu Harutyun (Gadarine’nin oğlu).

3. 1921, Gadarine Boyacıyan’ın kocası (ismi bilinmiyor), kucağında oğulları Harutyun’la.

İki fotoğraf da (büyük olasılıkla) Gadarine Boyacıyan’ın oğlu Harutyun’a ait; ilk fotoğraf 1923’te, ikincisiyse 1921’de çekilmiş.

Ayaktaki Yevnike Boyacıyan, sağda geride oturan Baydzar Boyacıyan (evlenmeden önceki soyadı Lutfiyan), önde oturanlar soldan sağa: Mari ve Noyemi Boyacıyan.

İstanbul’daki Surp Pırgiç Ermeni Hastanesinin doktor ve hemşirelerine ait bir grup fotoğrafı; sağ başta ayakta duran Mari Boyacıyan (Azad Selyan’ın annesi), üçüncü Dr. Zaryan/Zarubyan?, altıncı Malkhasyan; ayaktakilerden, ikinci sırada soldan ikinci Payladzu Şımavonyan (aslen Bardizaglı).

1. Bursa (İstanbul?), 1918. Ortada oturan Sofi Boyacıyan, kız kardeşi Mari de bankın sağında oturuyor.

2. Bursa (İstanbul?), 1912. Sofive Mari Boyacıyan.

Mari Byacıyan, ayakta, arka sırada soldan üçüncü.

Mari Boyacıyan hemşire kıyafetiyle. O ve kız kardeşi Sofi, İstanbul’daki Surp Pırgiç Ermeni Hastanesinde hemşire olarak çalışmaktaydı.

Fotoğraf: Yervant Selyan.

Ayaktakiler, en arka sıra, soldan sağa: Sirvart Kubikyan Boğosyan, Zıvart Selyan Boduryan, Nıvart Selyan Kubikyan, ismi bilinmiyor, ismi bilinmiyor, ismi bilinmiyor, Siranuş Kubikyan, Kürkçüyan, ismi bilinmiyor.

Oturanlar, soldan sağa, üçüncü sıra: Dalita Kuyuyan? Selyan, Onnik Kubikyan, ismi bilinmiyor, Sarkis Kubikyan, Kürkçüyan, Minas Selyan.

Ayaktakiler, soldan sağa, ikinci sıra: Hripsime (Alis) Kubikyan (daha sonra Basmacıyan), Nubar Kubikyan, ismi bilinmiyor, Hasmik Kubikyan (daha sonra Şalcıyan), Garo Kürkçüyan, Takuhi Kubikyan (daha sonra Amirayan).

Oturanlar, soldan sağa, ilk sıra: Hagopos Kubikyan, Garabed Boduryan, ismi bilinmiyor, ismi bilinmiyor, Hazaros (Ğazaros?) Kubikyan.

Bardizag’dan Birleşik Devletler/Kanada’ya gönderilmiş bir dizi kartpostal

1. Bardizag’dan gönderilmiş kartpostal, tarih: 11/30 Haziran 1913

2. Bardizag’dan gönderilmiş kartpostal, tarih: 18/31 Mayıs 1913, yazarın Bardizag’da doğup Birleşik Devletler’e göç etmiş olan dayısına gönderilmiş (Harutyun, Mıgırdiç veya Yervant Selyan’a).

3. Bardizag ve İzmir’den gönderilmiş kartpostal, tarih: 24/7 Haziran 1910. Kartpostalın yazarı, oğullarına Bardizag’dan ayrılıp İzmir’e vardığını bildiriyor.

1. İzmir’den gönderilmiş kartpostal, tarih: 19/1 Ocak (?) 1906, yazarın kardeşine gönderilmiş. Yazıda şöyle diyor: “Sevgili kardeşim, bugün sizin Noel’iniz ancak muhtemelen bu kart bizim Noel’imizde elinize ulaşacak, o yüzden lütfen iyi dileklerimizi şimdiden kabul edin.” Kartpostaldaki fotoğraf İzmit’teki tren garına ait.

2. Büyük ihtimalle Bardizag’dan gönderilmiş başka bir kart, Ermenistan Ana harabeler üzerinde resmedilmiş.

1. Bardizag’dan gönderilmiş kartpostal, tarih: 19 Nisan 1912, yazarın (Vahram?) dayısı, Bardizag doğumlu M. (Mıgırdiç) Selyan’a gönderilmiş. Adres, Massachusetts, ABD.

2. İzmit’ten gönderilmiş kartpostal, tarih: 4/17 Ekim 1908, yazarı kartı gönderdiği kişiye “sevgili kardeşim” diye hitap etmiş. Boston, ABD’ye, Mıgırdiç Selyan’a gönderilmiş. Kartpostalın üzerindeki başlıkta, Ermenice, Osmanlıca ve Fransızca, “Özgürlük, Eşitlik, Adalet, Kardeşlik” yazıyor. Kartpostal, Çiçek Pazarı’ndaki K. Papazyan Matbaasında basılmış. Yazar, özgürlüğün zirvesine ulaşmak üzereyken, düşmanların Türkiye’nin parlak siyasi ufkunu bulandırmaya başladıklarını yazmış. Tarih dikkate alındığında, bu kartpostal muhtmelen meşrutiyetin kabulünden sonra gönderilmiş olmalı.

3. Bardizag’dan gönderilmiş kartpostal, tarih: 10 Eylül 1912. Bay M. (Mıgırdiç) Selyan’a, Massachusetts, ABD’ye gönderilmiş.

Yunanistan, 1935, Zavaryan Ermeni Anaokulunda. İlk sırada, soldan dördüncü kız çocuğu Azaduhi Selyan (evlenmeden önceki soyadı Yezegülyan).

Bir aile pikniği, ilk sırada oturanlar içinde soldan beşinci, elinde beyaz bir fincan tutan Viktorya Selyan, Mona Selyan’n büyük halası.