Bu sayfa Tahtacıyan ailesine (Tagtaşyan, Arjantin’e yerleştikleri zaman ailenin resmi adına dönüştü.) ithaf edilmiştir. Burada, şimdilerde Arjantin’de, Buenos Aires’te yaşayan Juan Carlos Tagtaşyan’ın mülkiyetinde bulunan arşiv parçalarını göreceksiniz.
Tahtacıyanların asıl menşei Antep. Juan Carlos Tagtaşyan’ın baba tarafından dedesi Hagop Tahtacıyan 1884’te Antep’te doğar ve 1976’da Buenos Aires’te ölür. Hagop’un iki kardeşi: Harutyun (1886, Antep– 1934, Buenos Aires) ile Ohannes (1900, Antep – 1960, Kordoba) ve üç kız kardeşi vardı: Anitsa (1877, Antep – 1952, Boston), Arusyag (1882, Antep – 1964, Beirut) ile Sira (1884, Antep – 1985, Cleveland).
Antep’te Tahtacıyan ailesinin beş kolu bulunmaktaydı. Kadın üyelerinin çoğu Antep’in Hayganuşyan okulundan mezun idiler. Bunlar: Menuş Tahtacıyan (1893 mezunu); Arusyag Tahtacıyan (1899 mezunu); Lusıntak Tahtacıyan (1902 mezunu); Satenig Tahtacıyan (1893 mezunu); Hıranuş Tahtacıyan (1908 mezunu); L. Tahtacıyan (1909 mezunu); Yeranig Tahtacıyan (1912 mezunu); Ovsanna Tahtacıyan (1914 mezunu) idi.
Arusyag Tahtacıyan (sonradan Araradyan, doğumu 1894) Juan Carlos'un dedesi Hagop'un kız kardeşiydi. Hayganuşyan okulundan mezun olduktan sonra, 1900 ila 1911 yılları arasında aynı kuruluşta tarih ve coğrafya öğretmenliği yaptı.
Antepli diğer Tahtacıyanlar arasında Ardaşes ile Garabed’in adlarını biliyoruz. Bunların ikisi de manisa bezi ticaretinin hayli ünlü simalarıdır. Ardaşes 1888’de mahallin Vartanyan okulundan mezun olur, Garabet ise 1870 ila 1880 yılları arasında, Antep’teki Surp Asdvadzadzin [Tanrı Anası Meryem] Ermeni Kilisesinin inşasını gözeten komisyonun bir üyesidir.
Hagop Tahtacıyan'ın babası Hanne Tahtacıyan (yaklaşık 1855 - yaklaşık 1905) aynı zamanda bir avukat ve mahallin önde gelenlerindendi.
Hagop Tahtacıyan/Tagtaşyan Montevideo’da 3 aylık bir ikamet ve New York’a uğradıktan sonra 24 Ocak 1910’da Buenos Aires’e varır. Başlangıçta niyeti halası Yeğşa/Yeğsa Tahtacıyan (1864 Antep - 1945 Boston) ve 1906 dolaylarında, sonradan Amerika Birleşik Devletlerinde soyadını Noryan diye değiştirecek olan Baron Bargudyan’la evlendikten sonra Boston’a göç eden ablası Anitsa Tahtacıyan’ı görmektir. Noryanlar Orta Doğu’dan mal ithal eden bir ticaret şirketi kurmuşlardı. Söz konusu mallar arasında büyük bir kısmı Antep ile civar bölgelerden gelen halılar, ayakkabılar, fıstık vs. yer almaktaydı.
Göçmen bürosu yetkilileri muhtemel sağlık problemleri nedeniyle Hagop Tahtacıyan’ın Birleşik Devletlere girmesine izin vermezler ve seyahat ettiği buharlı gemideki diğer yolcular ona o zamanlar büyük bir iktisadi gelişme yaşamakta olup çok elverişli bir göç siyaseti uygulayan Arjantin’e göç etmesini salık verirler. Böylece Hagop Tahtacıyan yolculuğuna Arjantin’e kadar devam eder.
Hagop, ayakkabıcılık işiyle uğraşmaya başladığı Buenos Aires’in Montserrat mahallesinde, 600 Chile Street’e yerleşmişti. Bu işi memleketinde zanaatkâr Rupen Boşgezenyan’dan öğrendiğini söyler. Hagop’un kardeşi Harutyun ayakkabı imalatı işinde kardeşiyle birlikte çalışmak için 1912’de Birleşik Devletler ’den Buenos Aires’e gelir. 1886’da doğan Harutyun Tahtacıyan/Tagtaşyan Antep’teki Nersesyan okulundan mezun olmuştu. Daha sonra tahsiline devam etmiş ve 1908’de, yine Antep’te bir misyoner okulu olan Merkezi Türkiye kolejini bitirmişti. İlerleyen yıllarda Harvard Üniversitesinde pedagoji okuduğu Birleşik Devletlere göç etmiş, ne var ki sağlık problemleri yüzünden tahsilini terk etmek zorunda kalmış ve böylece Arjantin’deki kardeşinin yanına gitmişti.
İşleri çok iyi gidiyordu. Hagop mesleğe iyice vakıftı, Harutyun ise muhasebe ve İngilizce biliyordu. İki kardeş Arjantin’deki Ermeni cemaatinin ilk ayakkabı imalathanelerinden birini açtılar.
Tagtaşyanlar Arjantin’deki ayakkabı sanayiinde önemli bir rol oynarlar. Espadril imalatını başlatan Hagop Tagtaşyan’dı; böylece aynı alanda iş yapan diğer Ermeni zanaatkârlara yeni bir ufuk açmış olur.
Tagtaşyanlar Hagop ve Harutyun’un enişteleri tarafından Amerika’da kurulan Noryan Ticaret Şirketiyle olan ticari ve ailevi ilişkileri sayesinde Birleşik Devletlerle de irtibatı elden bırakmazlar ve özellikle Rubber Company ile temas kurup girişimciliklerinin gelişmesinde bir diğer önemli adımı atmış olurlar: artık, o zamanlar mahalli pazarda hayli revaçta olan Ketz ve Champion marka ayakkabıların Arjantin Cumhuriyeti’ndeki mümessilleridirler.
Hagop ile Harutyun’un küçük kardeşleri Ohannes 1921’de Antep’ten gelir. Yolculuğu sırasında Paris’ten geçer. Buenos Aires’te yerleşik bulunan Tagtaşyan kardeşlerin sonradan nişanlıları ve eşleri olan hanımlar da onunla birlikte Paris’ten Arjantin’e gelirler. Ohannes, aile şirketinin üçüncü ortağı olur.
Kardeşlerin ayakkabı imal eden şirketleri 1929’a kadar 500 Entre Ríos Sokağı’nda faaliyet gösterir. Şirket aynı yıl Once mahallesindeki 565 Saavedra Sokağı’nda bir arsa edinip, ayakkabı satış ve tamirine ek olarak, o alanda çalışan diğer Ermeni tüccarlara, hatta ülke toplumunun geneline ayak tabanı tedarik eden toptan satış yerinin bulunduğu bir mağaza inşa eder. Bu toptan satış yerinin adresi aynı zamanda Ermeni Devrimci Federasyonu Taşnagtsutyun’un yayın organı "Armenia" gazetesinin 1931’de yayınlandıktan sonraki ilk yıllarında posta adresi yerine geçer. Harutyun gazetenin kurucularından biriydi. 1934’te 46 yaşında vefat eder.
Bu fotoğrafta, nişanlı hanımlar Roza Kalfayan ve Siranuş Parseğyan ile Tagtaşyan kardeşlerin ikisi (en küçük kardeş Ohannes ve kuzeni, Anitsa’nın oğlu Hagop) Eyfel Kulesinin önündeler. Topluluğun yolu, 1921’de Antep’ten Buenos Aires’e giderken Paris’ten geçer.
1. Hovhannes ve Azniv Tagtaşyanların düğün fotoğrafları, Buenos Aires, 1928.
2. Harutyun Tagtaşyan ve Siranuş Parseğyan'ın düğün fotoğrafları, Buenos Aires, 1922.
1. Hagop Tagtaşyan ve Roza Kalfayan'ın çocukları, Melkon (1929-2004), Ardaşes (1922-1981) ve Ovsanna (1925-2006).
2. Roza Kalfayan, Buenos Aires, 1921.
Ohannes Tagtaşyan 1930’da Kordoba şehrinin yakınlarına yerleşmeye karar verir. Şirket orada, ülkenin kuzeyindeki müşterilerine hizmet etmek amacıyla ilk şubesini açar.
Şirketin arkasındaki asıl yönetici beyin olan Harutyun Tahtacıyan’ın 1934 Nisan’ında beklenmeyen ölümü kardeşlerine ağır bir darbe vurur. Zamanla, Hagop’un çocukları Ardaşes (1922-1981) ve Melkon (1929-2004) 1981 yılına kadar faaliyetine devam eden şirkete katılırlar.
Tagtaşyan ailesinin torunları Arjantin’de, Buenos Aires’te yaşamaya devam ediyorlar.
Bu iki belge Buenos Aires’teki Milli Ermeni Birliği’nin kuruluşu ve ilk kez ilanıyla ilgili.
Birinci Dünya Harbinin son aylarından itibaren, aynı adı taşıyan birlikler, Müttefik Devletler tarafından işgal edilen Osmanlı İmparatorluğu bölgelerinde ve aynı zamanda diasporanın çeşitli cemaatlerinde uç vermeye başlarlar. Bu birlikler çeşitli Ermeni siyasi partilerini ve cemaat örgütlerini bünyelerinde barındırırlar.
6 Ekim 1918 tarihli birinci belge Buenos Aires’teki Milli Ermeni Birliği tarafından topluma yapılan bir çağrıyı göstermektedir. Harbin bittiğini ve Ermenilerin kendilerini bekleyen yeni mücadelelerle yüzleşebilmek için güçlerini seferber etmeleri gerektiğini söylemektedir. Gönüllü olarak kaydolmayı arzu edenlerin birliğe başvurmaları salık verilir.
8 Ekim 1918 tarihli ve Harutyun Tagtaşyan tarafından kaleme alınan ikinci belge Buenos Aires’teki Milli Ermeni Birliği’nin kurulduğunu resmi olarak ilan etmektedir. İdare heyetinde yer alanlar: Y. Khaçigyan, M. Ebeyan, K. Solgaryan, M. Movsesyan, N. Khulmunyan ve R. Nalbantyan. Birlik aynı zamanda şu üyelerden oluşan bir propaganda komitesini de hayata geçirir: Kh. Arslanyan, J. Diksanyan, H. Mosgofyan, A. Köşgeryan, B. Hovagimyan, P. Nalçacıyan, H. Kâtibyan, M. Medzaduryan, H. Tagtaşyan, H. Nersesyan.
Tagtaşyan kardeşler Ermeni göçmenler arasında kazandıkları ün sayesinde, Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde üslenmiş bulunan Ermenistan Cumhuriyeti’nin Güney Amerika temsilcisi Mr. Etienne Brazil’in sivil temsilcileri olurlar. Kardeşler, 1919’dan beridir Buenos Aires’e gelen belgesiz Ermeni sığınmacılara Ermenistan Cumhuriyeti’ne ait resmi boş pasaportlar tedarik etmekle görevliydiler.
Keza Harutyun, 1915 Ağustos’unda, birkaç ay önce başlamış olan Ermeni Soykırımının kurbanlarına el uzatmak amacıyla, “Socorros Pro Armenia” (Ermenistan İçin Yardım) diye adlandırılan bir yardım kampanyası örgütler. Resimde Harutyun tarafından tutulan muhasebe defteri ve alındıların çetelesi görülüyor.
