Kalfayan yetimhanesinin geleneksel elişi atölyesi. Öğrenciler burada örgü ve çeşitli elişleri öğrenirlerdi. Aslen siyah beyaz olan bu fotoğraf, MyHeritage.com kullanılarak dijital olarak renklendirilmiş.
Kalfayan Kız Yetimhanesi - İstanbul
Yazar: Arlet İncidüzen, 27/06/25 (son değişiklik: 27/06/25) Bu sayfanın hazırlanmasında bize destek olan araştırmacı-yazar Arsen Yarman’a ve Kıdemli Peder Krikor Damadyan’a teşekkürlerimizi sunarız.
Kalfayan Rahibe Tarikatı geçmişine ait fotoğraflardan oluşan bu nadide arşivi bizimle Huşamadyan'ın destekçilerinden biri ve çok sayıda kitabın yazarı olan Arsen Yarman paylaştı.
Hasköy-Halıcıoğlu semtinde bulunan Kalfayan Kız Yetimane-Okulu’na ait bina ve Surp Asdvadzadzin Şapeli Haliç üzerinde inşa edilecek üçüncü köprü nedeniyle o bölgeden geçecek yol yüzünden Türkiye devleti tarafından istimlak edilir ve 1972’de yıkılır. Bu şartlar altında yetimhane-okul Üsküdar’a taşınır ki burada hâlâ yetim ve ihtiyaç sahibi Ermeni kızlarına sahip çıkma ve eğitim sunma görevini yerine getirmeyi sürdürmektedir.
Tarikata gelince, tarikat üyelerinin artık yeni okul binasında ikamet etme imkânları kalmaz. Bu nedenle Üsküdarlı Ermenilerin bağışlarıyla, rahibeler için Üsküdar’da, Surp Garabed Kilisesi yakınlarında üç katlı, müstakil bir ev satın alınır. Böylece bu kilise de tarikat için birincil bir ibadethane haline gelir.
Kalfayan Tarikatı ve S. Asdvadzadzin Şapeli’nin genel görünümü (günümüzde yıkılmış). Hasköy-Halıcıoğlu’dan bulunan bu büyük köşk, ünlü Eğinli sarraf Dakes Amira’ya aitti. Bu bina başrahibe Sırpuhi Kalfayan’ın çabaları ve Ermeni hayırseverlerin yardımlarıyla satın alınmış ve Kalfayan Kız Yetimhanesi burada tesis edilmiştir.
Başrahibe Arusyak Mıkhitaryan’ın rahibe takdis edilişinin 60. yıldönümü vesilesiyle hazırlanmış bir fotoğraf. Burada Kalfayan’ın Üsküdar, Altunizade mahallesinde bulunan geniş arazisindeki binalar görünmektedir. 1971 tarihinden itibaren kız yetimhanesi buraya naklolacaktır.
Hasköy-Halıcıoğlu’ndaki Kalfayan yetimhanesinin yeni binasının (günümüzde yıkılmış) inşaası sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 1947. Mimar Vosgiyan Bedoyan. Solda sağa, üçüncü şahıs rahibe Arusyak Mıkhitaryan.
Kalfayan’ın yetim kızlara örgü ve elişi öğretilen geleneksel atölyesi. Solda, fotoğrafın gerisinde rahibe Zarmuhi Mehrabyan görünmektedir.
Kalfayan yetimhanesinin geleneksel elişi atölyesi. Öğrenciler burada örgü ve çeşitli elişleri öğrenirlerdi. Sağda, geride rahibe Zarmuhi Mehrabyan görünmektedir.
Kalfayan öğrencilerine ait elişi sergisi. Soldan sağa: rahibe Arsuyak, başrahibe Mariam, rahibe Zarmuhi. Masanın önünde Türkçe olarak “Kalfayan Yetimhanesi” yazmaktadır.
Büyük olasılıkla Kalfayan yetimhanesi öğrencilerinin hazırladığı elişi çalışmaları, 1960.
Kalfayan Tarikatı ve Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’ne bağışnamış çifte köşkler günümüzde hâlâ Üsküdar’ın eski Ermeni mahallelerinden olan İcadiye’de bulunmakta ve bu kurumlara akar getirmektedirler.
1949, Kalfayan Tarikatı ile Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’ne bağışlanmış çifte köşkün merdivenlerinde kimlikleri bilinmeyen şahıslar.
Kalfayan vakfının Hasköy-Halıcıoğlu semtindeki yeni binasının inşası. Mimar Vosgiyan Bedoyan’dır, 1947. Soldan sağa, siyah giyinmiş olan rahibeler: Arusyak Mıkhitaryan, Mariam Köseyan ve Zarmuhi Mehrabyan. Diğerlerinin kimliği bilinmiyor.
Oturan: başrahibe Krisdine Papazyan (1902-1919), 22 Mayıs 1907. Ayakta duran genç kadının kimliği bilinmiyor. Fotoğraf: Apollon, İstanbul.
Oturan: başrahibe Krisdine Papazyan (1902-1919), 22 Mayıs 1907. Ayakta duran genç kadının kimliği bilinmiyor. Fotoğraf: Apollon, İstanbul.
1919 veya 1923. Rahibe kızkardeşler Ağavni ve Mariam Köseyan. Her ikisi de ileride Kalfayan Tarikatı’nın başrahibesi olacaklardır.
Halıcıoğlu S. Asdvadzadzin Şapeli’nin girişi. Soldan sağa: kimliği bilinmeyen bir şahıs ve bir çocuk, rahibe Zarmuhi Mehrabyan, rahibe Nevrig, başrahibe Ağavni, rahibe Arusyak Mıkhitaryan, başrahibe Ağavni’nin arkasında rahibe Mariam.
Başrahibe Ağavni Köseyan ile rahibe Zarmuhi Mehrabyan, 29 Nisan 1947, Antilyas’taki (Lübnan) Kilikya Ermeni Katolikosluğu ziyareti hatırası.
Sağda: rahibe Zarmuhi Mehrabyan. Soldaki kadının kimliği bilinmiyor. 23 Ocak 1935.
Ayakta, soldan sağa: rahibe Zarmuhi Mehrabyan, rahibe Arusyak Mıkhitaryan, kimliği bilinmeyen bir kadın. Oturan, Mariam Köseyan (ileride başrahibe).
Kalfayan Kız Yetimhanesi, yetimlere odaklanan bir kurum olmuştur. Başlangıçta amacı rahibe yetiştirmek değildir. Başrahibe Sırpuhi Kalfayan döneminden beri halkına hizmet etme arzusu taşıyan kişiler tarikata kabul edilmiş ve rahibe takdis edilerek Kalfayan çatısı altında yetimlere kol kanat germişlerdir. Bu yeni rahibeler doğal olarak zamanla ruhani tecrübeler kazanmış, muganni vb dini unvanlar da almış ve kilise içinde de ilerlemişlerdir.
Kalfayan Okulu bugün hâlâ İstanbul veya Türkiye'nin diğer şehirlerinden gelen Ermeni kızlarına yatılı eğitim vermekte, onları Ermeni kimliği ve kültürüyle yoğrulmuş bir ortamda yetiştirmektedir.
Burada önce bu zengin arşivin Arsen Yarman’ın eline nasıl geçtiğinden kısaca bahsetmeye değer. Aslında bu fotoğraflar Kalfayan Tarikatı’nın son başrahibesi Hripsime Sasunyan tarafından muhafaza edilmiştir. 2006 yılında, Sasunyan’ın vefatından sonra Arsen Yarman onun evindeki eşyaların boşaltıldığını duyunca hemen o adrese gider ve bu fotoğrafları görerek yok olmaktan kurtarır. Daha sonrasında ise bu fotoğrafların dijital kopyalarını alarak, orijinal fotoğrafları Kalfayan Yetimhanesi Yönetim Kurulu’na teslim eder. Başrahibe Hripsime Sasunyan’ın evinde bu fotoğrafları bulduğu gün Yarman ayrıca rahibenin eşyaları arasında tanınmış ressam Hovhannes Ayvazovski’ye ait bir yağlıboya olduğunu da fark eder. Bu tablo, tespit edilebildiği kadarıyla bilinen en küçük Ayvazoski tablosu olma özelliğine sahiptir. Tablo bizzat Ayvazoski tarafından Kalfayan Tarikatı’na hediye edilmiştir. Yarman bu eseri ise Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin müzesine teslim etmiştir ve tablo günümüzde bu müzede sergilenmektedir.
Temmuz 1961. Sağda: Eçmiadzin Katolikosu I. Vasken (1908-1994). Aynı tarihte gerçekleştirdiği İstanbul ziyareti vesilesiyle Kalfayan’ı da ziyaret etmiştir. Fotoğrafın ortasında, biraz saklı bir şekilde Başrahibe Mariam Köseyan, onun önünde ise elinde hediye tutan Yetvart Bengliyan görünmektedir.
Çok büyük olasılıkla Kalfayan Tarikatı’na yeni kabul edilen bir rahibenin takdis edilmesi veya rahibelerden birine ruhani rütbe verilmesi sırasında Beyoğlu Surp Yerortutyun Kilisesi’nde çekilmiş bir fotoğraf. Başlıklı ve tören kıyafetli din adamı Partik Şınorhk Kalusdyan’dır (1913-1990). Başrahibe Mariam’ın gerisinde diyakos Mihran Gülyan (ileride Kıdemli Peder Sarkis, Kanada’da vefat eder), dizleri üzerinde çökmüş din adamları üstrahip Khaçadur Saraçyan (solda), üstrahip Bısag Hatabyan (sağda). Üstrahip Khaçadur’un arkasınsa diyakos Garbis Semerciyan.
Soldan sağa: rahibe Arusyak Mıkhitaryan, başrahibe Mariam Köseyan ve Katolikos I. Vasken (Balcıyan).
Kalfayan öğrencileri Şişli Ermeni Mezarlığı’nda Kalfayan Tarikatı’nın kurucusu Başrahibe Sırpuhi Kalfayan ile diğer rahibelerin kabrini ziyaret ederken. Resmin sol başında Hampartzum Dadyan, sağ başında ise Pakarad Semerciyan görünmektedir.
Çok büyük olasılıkla Kalfayan Tarikatı’na yeni kabul edilen bir rahibenin takdis edilmesi veya rahibelerden birine ruhani rütbe verilmesi sırasında Beyoğlu Surp Yerortutyun Kilisesi’nde çekilmiş bir fotoğraf. Soldan sağa: rahibe Arsuyak Mıkhitaryan, Başrahibe Mariam Köseyan (oturan), diyakos Mihran Gülyan (ileride kıdemli peder Sarkis, Kanada’da vefat etmiştir), oturan Patrik Şınorhk Kalusdyan, üstrahip Bısag Hatabyan.
Çok büyük olasılıkla Kalfayan Tarikatı’na yeni kabul edilen bir rahibenin takdis edilmesi veya rahibelerden birine ruhani rütbe verilmesi sırasında Beyoğlu Surp Yerortutyun Kilisesi’nde çekilmiş bir fotoğraf. Sağda, rahibeleri takdis eden Partik Şınorhk Kalusdyan’dır (1913-1990).
1) Rahibe Arusyak Mıkhitaryan (solda) ile rahibe Hrıpsime Sasunyan (sağda) Dakes Amira’nın köşkünün bahçesinde bulunan çeşmenin önünde. Çeşmenin üzerinde Ermenice bir kitabe bulunmaktaydı: “Susamışlara çeşme, Zerafetle mütevazı Kirleri temizler Gür çağlar buradan Ki bir beyzade olan Dakes yaptırdı Ermeni milletinden” Kitabe üzerinde Ermeni takvimiyle 1225 yılı yazılıdır ve buna 551 eklendiğinde Miladi takvimle 1776 yılına karşılık gelir. Hasköy-Halıcıoğlu’ndaki Kalfayan Yetimhanesi binası aslen Eğinli sarraf Dakes Amira’nın köşküydü. Yetimhane yerleşkesinin yıkılmasından sonra bu Ermenice kitabanin akıbeti de belirsiz kalmıştır. 2) Rahibe Ağavni Köseyan, yetimhanesnin bahçesinde başrahibe Krisdine Papazyan’ın mezar başında.
Rahine Nevrig M. Hovhannesyan (oturan) ile Kalfayan öğrencileri.
1969. Soldan sağa: Viyana Mıkhitaryan Tarikatı mensuplarından üstrahip Krikoris Manyan (ileride Viyana Mıkhitaryan Manastırı başrahibi), rahibe Arusyak Mıkhitaryan, rahibe Hıripsime Sasunyan, Vartavar Aslanyan, Elmas Aslanyan, diğer iki kişinin kimlikleri bilinmiyor.
Rahibe kız kardeşler Ağavni ve Mariam Köseyan, 1912.
Ortada oturan başrahibe Ağavni Köseyan, arka sıra soldan sağa: rahibe Nevrig Pasmanyan, rahibe Zarmuhi Mehrabyan, kimliği bilinmeyen biri, rahibe Mariam Köseyan (ileride başrahibe), rahibe Arusyak Mıkhitaryan (ileride başrahibe).
Soldan sağa: rahibe Arusyak Mıkhitaryan, N. M. Hovhannesyan, Başrahibe Ağavni Köseyan, rahibe Mariam Köseyan, rahibe Zarmuhi Mehrabyan.
Kalfayan Kız Yetimhanesi Geçmişine Kısa Bir Bakış (1866-2025)
Bu kurum, 1840’larda rahibe takdis edilip kendini Tanrı’ya adayarak dünyevi hayattan çekilen Sırpuhi Kalfayan (d. 1822) tarafından kurulmuştur.
Rahibe Sırpuhi Kalfayan 1865’te İstanbul’da yaşanan kolera salgını sırasında, yaşları 2 ile 10 arasında değişen ve yetim kalmış 17 kız çocuğunu kendi evinde barındırmaya başlar. Bu şekilde yetimhane-okulun da temeli atılmış olur. Ertesi yıl, 1866’da başpiskopos Nerses Varjabedyan (ileride patrik, 1874-1885) yetim kızlara sahip çıkmak ve meslek edindirmeyi amaçladığını açıklayan bir şahadetname kaleme alınca, bu girişim resmi bir kimlik kazanır. Şahadetname Patrik II. Boğos Taktakyan’a (1863-1869) sunulur ve aynı gün (3 Eylül 1866) patrikhane tarafından tasdiklenir.
Başrahibe Sırpuhi Kalfayan bu yetimleri oyalamak ve aynı zamanda onlara geçimlerini sağlayacak bir meslek edindirmek amacıyla ailesinin Hasköy’deki evinde bir atölye kurar ve kızlar burada iğne oyası, dival ve çeşitli el işleri öğrenmeye başlarlar. Bu elişleri İstanbul, Kapalıçarşı’da satılır. Bu atölye, yetim kızlardan en yeteneklilerinin ileride Kapalıçarşı’nın en becerikli sırma, altın tel işlemele ustaları haline gelmelerine vesile olur. Rahibe Sırpuhi’nin bu girişimi zamanla toplumda duyulur ve varlıklı Ermeni kadınları ona destek olmaya başlarlar.
Kalfayan öğrencileri bir tören vesilesiyle katıldıkları resmi geçit töreninde.
Başrahibe Sırpuhi Kalfayan hümanist yapısının yanı sıra iş bitirici bir insandır. Vakfı için Galata’da bir dükkân satın alır ve buradan elde ettiği gelirle hayırsever işler yapmayı sürdürür. 1870 ilkbaharında yetim Ermeni kızları Başrahibe Sırpuhi Kalfayan’la birlikte Sultan Abdülaziz’i Kâğıthane’deki konutunda ziyaret ederler. Sultan yetimler için vakfa 50 Osmanlı altını bağışlar. Buna ek olarak da o günden itibaren kurumun günlük 7.5 okkalık (9.6 kg) et ve 15 okkalık (19.2 kg) ekmek ihtiyacı devlet tarafından karşılanmaya başlar. Bu yardım 1923 yılına kadar devam eder.
Başrahibe Sırpuhi tarafından kurulan tarikat henüz resmen onaylanmamıştır. Bu pürüzün giderilmesinde Başpiskopos Nerses Varjabedyan ve Istepan Paşa Aslanyan büyük rol oynar. Başrahibe Sırpuhi’nin imzasıyla bir tüzük kaleme alınır, İstanbul patrikhanesi tarafından tasdiklenir ve Eçmiadzin Katolikosu IV. Kevork Hayrabedyan’ın fermanıyla da tarikat resmen tanınmış olur. Başrahibe Sırpuhi’nin 1871 tarihinde Eçmiadzin’i ziyaret ettiği ve müron (kutsal kilise yağı) kutsama ayinlerine katıldığını belirtmek yerinde olacaktır.
Yetimlerin elişlerinin satışı, hayırseverlerin ve sultanlık sarayının bağışlarından elde edilen gelire rağmen Kalfayan Yetimhanesi sürekli ekonomik sıkıntılarını aşmak için mücadele içinde olur. 1883’te Sırpuhi Kalfayan yine Osmanlı sarayını ziyaret eder ve bu sefer Sultan Abdülhamid’le görüşür. Sultana yetim kızlar tarafınan dokunmuş bir halı hediye eder ve bunun karşılığında Sultan 300 Osmanlı altını bağışta bulunur. Bu bağış sayesinde yetimhanne Silahdar’da 120 Osmanlı altını değerinde bir dükkân satın alır. Bu dükkândan elde edilen kira geliri yetimhanenin ihtiyaçları için kullanılır. Yetimhanenin et ve ekmeğinin saray tarafından karşılanması Sultan Abdülhamid sayesinde daha da düzenli hale gelir.
Kalfayan Tarikatı mensupları rahibe Ağavni Köseyan ve Mariam Köseyan. Her ikisi de ileride tarikatın başrahibesi olacaklardır. 9 Ekim 1927. Fotoğrafın arkısına, Ermenice olarak, “25. yıl vesilesiyle” yazılmış. Muhtemelen kız kardeşlerin rahibe takdis edilmelerinin 25. yılı kastedilmektedir.
Başrahibe Mariam Köseyan’ın not pusulası. Bay Dzuligyan’a gönderilmiş.
Rahibe Zarmuhi Mehrabyan
Rahibe Ağavni Köseyan (ileride başrahibe).
Rahibe Mariam Köseyan
Kalfayan misyonu rahibeleri, soldan sağa: rahibe Nevrig M. Hovhannesyan, rahibe Mariam Köseyan ve rahibe Arusyak Mıkhitaryan. Sağdan sola: peder Teotoros Fıçıcıyan ve eşi Araksi Fıçıcıyan. Diğer kişşilerin kimlikleri bilinmiyor. Fotoğraf Kalfayan Tarikatı’nın Üsküdar’daki yazlığında kahve içerlerken çekilmiş. Kalfayan vakfı 1971 yılında merkez binasını ve S. Asdvadzadzin Şapeli’ni kaybedince, yetimhane ve okul Üsküdar’daki bu yazlığa taşınacaktı.
Başrahibe Sırpuhi tam 24 yıl bu kuruma hizmet eder. Ölüm döşeğindeyken, Patrik Khoren Aşıkyan’dan vakfı içinde bir şapel inşa etme müsaadesi ister. 1889’daki ölümünden sonra, Kalfayan yetimhane-okulunun idaresini Sırpuhi’nin yardımcıları Başrahibe Yeranuhi Hovhannesyan (1889-1902) ve daha sonra da Başrahibe Krisdine Papazyan (1902-1919) üstlenir. Başrahibe Sırpuhi Kalfayan inşasına öncülük ettiği Surp Asdvadzadzin Şapeli’ne defnedilir.
Başrahibe Krisdine Papazyan’ın idaresi sırasında Arapgirli iki rahibe, Ağavni ve Mariam Köseyan kız kardeşler ona yardımcı atanırlar. Başepiskopos Mağakya Ormanyan patrik seçilince, patriklik dönemi (1896-1908) boyunca Kalfayan Tarikatı’nın faaliyetleriyle yakından ilgilenir ve bir şekilde onlara destek olmaya çalışır.
Reteos Tateosyan, Kalfayan Yetimhane-Okulu’nda başından beri öğretmenlik görevini üstlenir. 1908’de Hımayag Şişmanyan onu takip eder. 1919 yılında Başrahibe Krisdine vefat edince, onun görevini Başrahibe Ağavni Köseyan (1919-1955) üstlenir.
Rahibe Arusyak Mıkhitaryan Hasköy-Halıcıoğlu’nda bulunan Kalfayan Yetimhanesi yatakhanesinin girişinde.
Hasköy-Halıcıoğlu mahallesinde bulunan Kalfayan Yetimhane-Okulu (günümüzde yıkılmış) ve öğrenciler. 1904’te zaten neredeyse 150 yıllık olan bu ahşap bina mimar Istepan Hamamcıyan tarafından yenilenmiş ve üzerine bir kat daha ilave edilmiştir.
Kalfayan yerleşkesi içinde bulunan S. Asdvadzadzin Şapeli.
Kalfayan Yetimhanesi’nin Halıcıoğlu’ndaki S. Asdvadzadzin Şapeli kapısı önünde, Temmuz 1953. Fotoğrafın merkezinde başrahibe Ağavni, sağda ise rahibe Zarmuhi görünmektedir. Solda tarafta kimliği bilinmeyen adamın arkasında ise ileride Hıripsime ismiyle rahibe takdis edilip, Kalfayan Tarikatı’nın son başrahibesi olacak Araksi Sasunyan görünmektedir.
Kalfayan öğrencileri toplu fotoğrafı, 1937 civarı.
Patrik Şınorhk Kalusdyan (1913-1990) Kalfayan Yetimhanesi öğrencilerinin seslendirdiği ilahilerle S. Asdvadzadzin Şapeli’ne giderken. (Kaynak: Rober Haddeciyan, Şınorhk Ark. Kalusdyan: Badriark Hayots Turkiyo, Geankı yev Kordzı, İstanbul, 1987, s. 78)
1930-1931 eğitim yılı Kalfayan Okulu 6. Sınıf öğrencileri, 1 Ocak 1931. Fotoğrafın merkezinde oturan rahibe Zarmuhi Mehrabyan. 1930-1931 yılı mezunları: Asdğig Hamamcıyan, Ağavni Kuyumcuyan, Azniv Simonyan, Yeğisapet Hamsiyan, Hamaspür Boyacıyan, Mari Gümüşyan, Sirarpi Nalçacıyan, Siranuş Çorbacıyan, Zepür Mazlumyan. (Kaynak: Haryuramya Hişadagaran Kalfayan Dan, 1866-1966, Der. Hagop Çinar, Berc Erziyan, İstanbul, 1966, s. 144)
Fotoğrafın arkasında, Ermenice olarak, “Habeşitan İmparatoru Menelik’in torunu Mari Bağdasaryan’la birlikte çekilmiş” yazmaktadır. Resimdekilerin hepsi de Kalfayan’ın okul uniformasını giymektedir. Fotoğraf: Apollon, İstanbul.
Fotoğrafın arkasında, Ermenice olarak, “Habeşitan İmparatoru Menelik’in torunu Mari Bağdasaryan’la birlikte çekilmiş” yazmaktadır. Resimdekilerin hepsi de Kalfayan’ın okul uniformasını giymektedir. Fotoğraf: Apollon, İstanbul.
Rahibe Zarmuhi Mehrabyan.
Rahibe Arusyak Mıkhitaryan
Rahibe Nevrig M. Hovhannesyan. Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak, “Sevgili kız kardeşim Vartuhim, bu fotoğrafı saf sevgi ve unutulmama nişanesi olarak gönderiyorum. N. M. Hovhannesyan, 2 Haziran 1907” yazmaktadır. Rahibe Nevrig 1906 yılında başrahibelik rütbesi almıştır. Tarihte rahibe Nevrig’in soyadı kimi yerde Pasmanyan şeklinde geçmektedir.
Rahibe Nevrig M. Hovhannesyan. Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak, “Sevgili kız kardeşim Vartuhim, bu fotoğrafı saf sevgi ve unutulmama nişanesi olarak gönderiyorum. N. M. Hovhannesyan, 2 Haziran 1907” yazmaktadır. Rahibe Nevrig 1906 yılında başrahibelik rütbesi almıştır. Tarihte rahibe Nevrig’in soyadı kimi yerde Pasmanyan şeklinde geçmektedir.
Rahibe Arusyak Mıkhitaryan. Bu kart 25 Kasım 1919 tarihinde Vartuhi Kherbegyan’a gönderilmiş. Fotoğraf: ՝ Sebah & Joaillier, İstanbul.
Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak, “Bayan Fulig Rupenyan’a, İstanbul. Sevgili kız kardeşim Fulyane, yeni hayata dair bu resmimi sana saf dostluk nişanesi olarak gönderiyorum. Kız kardeşin takdis edildi: Z. D. Yesliseyan (?)” yazmaktadır. Bu genç kız rahibe Zarmuhi Mehrabyan’a çok benzemektedir ancak açıkça yazılı olan soyadı kendisine ait değildir.
Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak, “Bayan Fulig Rupenyan’a, İstanbul. Sevgili kız kardeşim Fulyane, yeni hayata dair bu resmimi sana saf dostluk nişanesi olarak gönderiyorum. Kız kardeşin takdis edildi: Z. D. Yesliseyan (?)” yazmaktadır. Bu genç kız rahibe Zarmuhi Mehrabyan’a çok benzemektedir ancak açıkça yazılı olan soyadı kendisine ait değildir.
Kalfayan öğrencileri. Ortada rahibe Arusyak.
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, hayatta kalan çok sayıda yetim vakıf himayesine alınır, öyle ki çocukların sayısı 90’na ulaşır. 1923’te himaye altına alınan kızların sayısı 95-100 kadardır. Yine 1923’te vakfın binalarında köklü bir tadilat yapılır. 1920’lerde yeni Cumhuriyet yasaları gereği Kalfayan Rahibe Tarikatı vakfı resmen yetimhane-ilkokul olarak tanınır ve okulun müdürlüğünü Hımayag Uğurluyan üstlenir. Ağavni Köseyan ardından vakfın başına Başrahibe Mariam Köseyan (1955-1970) geçer, ondan sonra başrahibeliği Arusyak Mıkhitaryan (1971-1982), Hıripsime Sasunyan (1984-2007) ve 2007’den sonra rahibe Kayane Dulkadiryan yürütür.
1970’lerde Kalfayan Yetimhanesi’nin Hasköy-Halıcıoğlu’ndaki yerleşkesinin ve S. Asdvadzadzin Şapeli’nin yol yapımı nedeniyle yıkıldığından bahsetmiştik. Başrahibe Sırpuhi Kalfayan’ın şapelin yanında bulunan kabri, Şişli Ermeni Mezarlığı’na nakledilir. Kalfayan Okulu 1971 tarihinde Üsküdar, Altunizade’de bulunan ve o tarihe kadar yetimler için yazlık olarak kullanılan mülküne taşınır. Bu yeni mekân eğitim öğretim için pek yeterli değildir. Yatakhane amacıyla kullanılmak üzere yakınlarda bir bina kiralanır. 1979’da Üsküdar’da yeni binalar inşa edilir ve yeni bir yatakhane ve yemekhane yapılır.
Kalfayan Yetimhanesi öğrencileri tarikatın şapelinin bahçesinde, Ekim 1936.
Bir grup Kalfayanlı öğrenci. En sağdaki rahibe Arusyak Mıkhitaryan, onun yanındaki rahibe N. M. Hovhannesyan, 11 Temmuz 1934.
Kalfayanlı yetimhanesi öğrencileri öğretmenleriyle (kimliği bilinmiyor) birlikte. 25 Mayıs 1927.
21 Haziran 1929։ Kalfayan Yetimhanesi 6. sınıf mezunları için düzenlenmiş çay masası. Sofranın başında oturan rahibe Ağavni Köseyan, onun yanındaki rahibe Mariam Köseyan (her ikisi de ileride başrahibe). Fotoğraf rahibe Zarmuhi Mehrabyan tarafından çekilmiş. 1928-1929 eğitim yılı mezunları: Armine Kuyumcuyan, Anahid Sarafyan, Hayguhi Demiryan, Meline Nahabedyan, Şake Çamçigyan, Sirvart Alacacıyan, Dalita Ekmekçiyan. (Kaynak: Haryuramya Hişadagaran Kalfayan Dan, 1866-1966, Der. Hagop Çinar, Berc Erziyan, İstanbul, 1966, s. 143-144)
Halıcıoğlu Kalfayan Tarikatı S. Asdvadzadzin Şapeli (günümüzde yıkılmış).
Kalfayanlı öğrenciler yetimahenin bahçesinde. Ortada, hocanın solundaki rahibe Mariam Köseya sağındaki ise Arusyak Mıkhitaryan.
Kalfayanlı öğrenciler. Oturanlardan, soldan ikinci rahibe Mariam Köseyan (ileride başrahibe). Onun yanında oturan adam muhtemelen okulun öğretmenlerinden biri.
Hasköy-Halıcıoğlu’ndaki Kalfayan yetimhanesinin yeni binasının (günümüzde yıkılmış) inşaası sırasında çekilmiş bir fotoğraf, 1947. Fotoğrafta Başrahibe Ağavni Köseyan, rahibe Arusyak Mıkhitaryan, Bayan Çırakyan, mimar Vosgiyan Bedoyan görünüyor. Fotoğrafın arka planında Haliç’i görmek mümkün.
Rahibe Zarmuhi Mehrabyan ve rahibe Arusyak Mıkhitaryan fotoğrafta seçiliyor. Fotoğrafın en sağında oturan adam Hımayag Uğurluyan (ileride peder Dırtad). Kalfayan yetimhanesi öğrencileri, rahibeler ve öğretmenlerine ait bir grup fotoğrafı.
Öğrenciler, Hasköy-Halıcıoğlu’ndaki Kalfayan yerleşkesinin bahçesinde, 1947. Fotoğrafın arka planında ise Haliç manzarası görünüyor.
Muhtemelen Kalfayan Yetimhanesi bağışçıları ve destekçileriyle birlikte çekilmiş toplu bir fotoğraf. Ayaktakilerden sol baştaki rahibe Arusyak. Oturanlardan sol baştaki rahibe Mariam, üçüncü ise başrahibe Ağavni.
11 Mayıs 1944. Bu resimde rahibe kız kardeşler Mariam Köseyan ile Ağavni Köseyan fark ediliyor. Ayini düzenleyen peder Der Aram Basmacıyan, onun yanındaki küçük muganni Krikor Hapelyan (ileride diyakos ve Beyoğlu kilisesinin muganni korosu Asdğig’in şefi). Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak “1 Mayıs 1944 hatırası” yazılıdır.
Tarikat mensubu rahibeler Halıcıoğlu’dan Kalfayan konutunun bahçesinde. Soldan sağa: rahibe Arusyak, rahibe Nevrig, rahibe Zarmuhi, rahibe Mariam, kimliği bilinmeyen bir kadın, başrahibe Ağavni. Rahibe Nevrig’in 1952 yılında vefat ettiği dikkate alındığında fotoğrafın bu tarihten önce çekildiği varsayılabilir.
1947. Muhtemelen Halıcıoğlu Kalfayan Tarikatı bahçesinden Haliç’e doğru bir fotoğraf. Fotoğrafın ortasındaki rahibe Arusyak Mıkhitaryan.
Bir grup Kalfayanlı öğrenci başrahibe Krisdine Papazyan’ın Hasköy’deki mezarı etrafında. Sağdan ikinci rahibe Arusyak Mıkhitaryan, 26 Şubat 1926.
Sol baştaki rahibe Zarmuhi Mehrabyan, sağ baştaki ise rahibe Arusyak Mıkhitaryan. Diğerlerinin kimlikleri bilinmiyor.
Ön sıra, oturanlar, soldan sağa: rahibe Ağavni Köseyan, kimliği bilinmeyen bir şahıs, Patrik I. Mesrop Naroyan (1927-1944), rahibe Mariam Köseyan, kimliği bilinmeyen bir rahibe, rahibe N. M. Hovhannesyan. Patirk Mesrop belirli bir süre Kalfayan Yetimhanesi’nde ders vermiştir. Ayakta duranların kimliği bilinmiyor.
S. Asdvadzadzin Şapeli’nin bahçesi. Soldan sağa: Kimliği bilinmeyen bir şahıs, rahibe Arusyak Mehrabyan, rahibe Mariam Köseyan, rahibe Zarmuhi Mehrabyan, başrahibe Ağavni Köseyan.
Kalfayan Tarikatı’nın Hasköy-Halıcıoğlu’nda bulunan S. Asdvadzadzin Şapeli’nin kapısı önünde çekilmiş bir grup fotoğrafı. Ön sıra, ortada oturan rahibe Mariam Köseyan. İkinci sıra, ayakta, sağ baştaki rahibe Ağavni Köseyan.
Kalfayan öğrencileri (kimlikleri bilinmiyor).
1997’de Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı zorunlu ilkokul eğitimini 8 yıla çıkarır. Kalfayan Okulu’nda sekiz yıllık bir eğitim verilmemektedir, böylece 1999-2000 öğretim yılında Kalfayan ile Üsküdar’ın tarihi eğitim kurumlarından Semerciyan Cemaran ve Nersesyan-Yermonyan okulları birleşme kararı alır. Üsküdarlı Ermeniler, Kalfayan Yetimhanesi’nin öneminin ve değerinin farkında olduklarından, tüm maddi ve manevi güçlerini Kalfayan üzerinde birleştirebilmek için Semerciyan Cemaran ve Nersesyan-Yermonyan okullarını kapatmayı tercih etmişlerdir. Günümüzde Kalfayan Okulu’nun yatakhanesi vakfın Üsküdar’daki tarihi arazisinde (eski yazlık) bulunmaktadır. Kalfayan öğrencileri her gün eğitim görmek üzere Üsküdar, Selamsız mahallesinde, Surp Garabed Kilisesi’nin arka sokağında bulunan Semerciyan Cemaran okulu binasında getirilmektedirler.
2012 yılında Milli Eğitim Bakanlığı 8 yıl kesintisiz ilkokul eğitimi zorunluluğunu ortadan kaldırmış olsa da Kalfayan Okulu hâlâ Semerciyan Cemaran binasında anaokulu, ilkokul ve ortaokul olarak kendi misyonunu sürdürmektedir. Kalfayan Okulu günümüzde 9 sınıfta toplam 57 karma öğrenciye eğitim vermektedir. Okulun masrafları vakfın kira gelirleri ve ağırlıklı olarak Türkiye Ermenilerinin yaptıkları bağışlarla karşılanmaktadır. Kalfayan Okulu instagram sayfasına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz: www.instagram.com/kalfayanokulu=
Patrikhane’ye bağlı yardım kuruluşlarından olup Hasköy'de bulunan Meryem Ana adlı inas yetimhanesinde eğitim alan kız çocukların ihtiyaçları için her biri on kuruş olmak üzere toplam bin liralık piyango bileti hazırlanması hakkında Ermeni Patriği İstanbullu Hovhannes XII. Arşaruni’nin (1911-1913) imza ve mührüyle Adliye ve Mezahip Nezareti’ne hitaben yazılan izin talebi, 13 Rebiülahir 1330/1 Nisan 1912. (Envanter no: BOA. ŞD. 2811/21)
Hasköy Meryem Ana Yetimhanesi Müdürü Rahibe Abranuhi'nin [Yeranuhi Hovhannesyan] Padişah'tan [II. Abdülhamid, 1876-1909] yardım talebi, 16 Şaban 1310/5 Mart 1893. (Envanter no: BOA.Y.MTV. 75/117)
Ermeni Patriği “Serepiskopos Zaven” [Bağdatlı I. Zaven Der Yeğyayan(1913-1915) (1919-1922)] imza ve mührüyle Patrikhane’ye bağlı yardım kurumlarından olup Hasköy'de bulunan Meryem Ana adlı inas [kız] yetimhanesinde eğitim alan çocukların ihtiyaçları ve yetimhanenin borçları için bin liralık piyango bileti hazırlanması hakkında Adliye ve Mezahip Nezareti’ne hitaben yazılan izin talebi, 3 Safer 1332/1 Ocak 1914. (Envanter no: BOA.BEO. 4249/318668)
3 Aralık 1987. Soldan sağa: rahibe Hripsime Sasunyan, üstrahip Mesrop Mutafyan (ileride Türkiye Ermenileri patriği), Hayguhi Hüsümyan (ayakta), başpiskopos Dirayr Mardigyan (Romanya ve Bulgaristan ruhani lideri), ayakta duran diğer iki şahsın kimliği bilinmemektedir.
Rahibe Hripsime Sasunyan, Patrik Mesrop Mutafyan’la birlikte İstanbul Ermeni Patrikhanesi’nde.
Kalfayan Okulu’nun günümüzde faaliyet gösterdiği, Üsküdar, Selamsız semtindeki eski Semerciyan Cemaran okulu binası.
Üsküdar, Altunizade mahallesinde bulunan Kalfayan Yetimhane-Okulu’nın geniş bahçesi içindeki yatakhane binası. Kalfayanlı rahibeler Halıcıoğlu’ndaki mülkleri yıkıldıktan sonra 1972 tarihinde buraya taşınmak zorunda kalmışlardır.
Kaynaklar
Krikor Markaryan, Gensakrutyun Sırpuhi Mayrabedi Nışan-Kalfayan, N. G. Berberyan Matbaası, İstanbul, 1920.
Kalfayan Ağçıgants vorpanots-Khasküğ, vetsamsıya hamaradıvutyun (1914-1919), G. Keşişyan oğlu matbaası, İstanbul, 1920.
Vatsunamyag (1866-1926) Kalfayan Ağçıgants vorpanotsi-Khasküğ, H. M. Setyan Matbaası, İstanbul.
Kalfayan Ağçıgants Vorpanots (1866-1934), Khasküğ-Halıcıoğlu, H. M. Setyan Matbaası, İstanbul, 1935.
