Bedros Alahaydoyan Arşivi 2 | Diyarbakır

Bu sayfada yayınlanan şarkıların ve dans müziklerinin tamamı müzikolog Bedros Alahaydoyan tarafından derlenmiş ve kaydedilmiştir.

Kendisi, 1980’lerden itibaren Ermenilerin yoğun olarak yaşadıkları şehirleri ziyaret etmiş, Soykırım’dan sağ çıkmış Ermenilerle görüşmüş ve onlardan kendi memleketlerinden, köylerinden hatırladıkları şarkıları ve anıları toplamıştır.

Bu şarkılarında düzenlemeleri, notaya dökülmeleri ve dijital hale getirilmelerini Dr. Dzovig Markaryan üstlenmiştir.

Diyarbakır'da Ermeni pikniği, 1910. (Kaynak: PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi, MA, John Kazancıyan'ın izniyle)

Seslendiren: Papken Simonyan | Kamışlı (Suriye) | 1984

Papken Simonyan – solist
Vazken Arakelyan – cümbüş
Garo Hovepyan – keman
Samo Garabedyan – davul
Yakup Garabedyan – tef ve “maya” söyleyen (ağıtlarda)
 
Tarih: 8 Aralık 1984  
Yer: Kamışlı (Suriye), Ermeni Beden Eğitimi Genel Birliği (HMEM)  merkezi.

Bu grup, düzenlenen Diyarbakır günü vesilesiyle Bayan Ovsanna Çalımyan’dan (Diyarbakırlı) öğrendikleri Diyarbakır şarkılarını seslendirmiştir. Bu toplantıda dinleyicilere kavurma yemeği de ikram edilmiştir.

1-Yavri, yavri / Hele hele hele ninnaye [Yavru, yavru / Hele hele hele ninnaye]
2-İnç eretsir tun eretsir [Ne yaptınsa sen yaptın]
3-Yar ılla... inç ağçig/akhkig e maşalla [Yar olsun... ne kızdır/güzeldir? maşallah]
4-Isor epetsink porig nanaye nanaye [Bugün dolma pişirdik nanaye nanaye]
5-Tzün e eger meğasni hay le le [Kar yağmış meğasni hay le le]
6-Akhgik ağçig tun ego ındzi modig [Güzel(?) kız sen yanıma gel]
7-Gadar khanan gokhadz maşin  [Gadar hanede basılmış meşin]
8-Amunı daran ındzi çıdaran ke amo [Herkesi götürdüler beni götürmediler ay emmi]
9-Duneru meç bızdi mızdi [Evlerde gizli saklı?]

Diyarbakır'da geleneksel bir Ermeni düğünü canlandırması
Bu video, 1984 yılında Diyarbakır mirasının kutlanması adına Kamışlı'da (Suriye) düzenlenen bir etkinlikte çekilmiştir. Videodaki insanlar, Diyarbakır düğünlerinin nasıl olduğunu göstermek adına şarkılar, danslar ve diğer âdetler eşliğinde bir düğün yemeğini sergiliyorlar. Şarkıcı Papken Simonyan ve etkinik Kamışlı Hamazkayin Birliği tarafından tertiplenmiş.
Kaynak: YouTube - Hovsep Sarkis

1- Yavri yavri / Hele hele hele ninnaye [Yavru, yavru / Hele hele hele ninnaye]

Yavri yavri kezi ara parov
Meçkiti parag carov

Akh yavri yavri kezi ara parov
Meçkiti parag carov

Yavri, yavri, elir is kağken
Çis ısis mınak parov

 
***

Es kışir Hampartzum e
Hele hele hele ninnaye
Ağçiglerun hartsum e
Hele yar hele yar ninnaye

Ego ındzi bak mi dur
Hele hele hele ninnaye
Eger aşkharh antsum e
Hele yar hele yar ninnaye

Nısdir tond
ırdune
Hele hele hele ninnaye
Erise garmırdun e
Hele yar hele yar ninnaye

Ego ındzi bak mi dur
Hele hele hele ninnaye
Eğnam hokuti dune
Hele yar hele yar ninnaye

Nısdir e badin koşan
Hele hele hele ninnaye
Araki gılle şuşen
Hele yar hele yar ninnaye

Ink
gılle ink gı khıme
Hele hele hele ninnaye
Çi havni kağki paşan
Hele yar hele yar ninnaye

Bağn inç e bağçan inç e
Hele hele hele ninnaye
Ağçi ko savdan inç e
Hele yar hele yar ninnaye

Pantsır dzar kağtsır bıduğ
Hele hele hele ninnaye
Çım hasnim faydan inç e
Hele yar hele yar ninnaye

Yes kızi ara parov
Hele hele hele ninnaye
Meçkiti parag carov
Hele yar hele yar ninnaye

Elir is kağken gertas
Hele hele hele ninnaye
Çıs ısis mınak parov
Hele yar hele yar ninnaye

Kadınların ve çocukların isimleri bilinmiyor, Diyarbakır, 1915 öncesi; fotoğrafçı bilinmiyor. Ermeni kadınlarının taktıkları inci taneli başörtüleri Diyarbakır'a özgüydü. (Kaynak: PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi,  Philadelphia, Pennsylvania'dan Boyacıyan ailesinin izniyle, Piskopos Papken Varjadebyan aracılığıyla)

2– İnç eretsir tun eretsir [Ne yaptınsa sen yaptın]

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray

Yurtsen gi kas entu tağun
Yurtsen gi kas entu tağun
Pats khapange mera bağun
Erisis khetir e meğun
Va vay le va vay le malıt veray

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray

Yurtsen gi kas veri vana
Yurtsen gi kas veri vana
Yes divana tun divana
Asdvadz mızi tor ti vana
Va vay le va vay le malıt veray

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray

Markhani ba
ğçi havuze
Markhani ba
ğçi havuze
Vize gakhman e yolduze
Açkıs desav sirdıs guze
Va vay le va vay le malıt veray

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray

Ür sen gi kas uşig uşig
Ür sen gi kas uşig uşig
Vodkit mıdav varti puşig
Bak mi idas inç anuşig
Va vay le va vay le malıt veray

İnç eretsir tun eretsir
İnç eretsir tun eretsir
Poşin e kılkhut tıretsir
Anerig dıkhmar peretsir
Va vay le va vay le malıt veray
Va vay le va vay le malıt veray

Sarkis ve Anna Kazancıyan ailesi, Diyarbakır, 1910. Fotoğraf: H. Tüfenkçiyan ve Ort. (Kaynak:  PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi, Watertown, MA, John Kazancıyan'ın izniyle)

3- Yar ılla... inç ağçig/akhkig e maşalla [Yar olsun... ne kızdır/güzeldir? maşallah]

Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç akhkig e maşalla
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla şekhin abdon mir m
ışag
Yar ılla kınats kağits manuşag
Yar ılla perits pırits leyn doşag
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla mir pılink u tzir pılink
Yar ılla kar-gogig u b
ılbılig
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla peretsink harsın u pesan
Yar ılla tıretsink sedri koşan
Yar ılla irank irants pıspısan
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla perek araki şuşen
Yar ılla udink khımink kef ınink
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla mir kağake çurs tor e
Yar ılla akhkig e mer pin tore
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla mir kağake meydan e
Yar ılla polur polur bedan e
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Yar ılla Ğazi koşke mir katsin
Yar ılla hars u pesan peretsin
Yar ılla tak u d
ıngag peretsin
Yar ılla arak kini khimtsutsin
Yar ılla dığa ağçig khağtsutsin
Yar ılla yar yar ılla yar ılla
Yar ılla inç ağçig e maşalla

Malhasyan ailesi, Diyarbakır, 1911. Bu fotoğraftakilerden sadece üç kişi Soykırım'da hayatta kalmıştır: ortada oturan delikanlı, Harutyun, sağdaki küçük kız Tuntaç "Florence" Malhasyan ve solda ayakta duran genç kadın Arek. (Kaynak:  PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi, Antranig Tarzyan/Terziyan izniyle)

4- Isor epetsink porig nanaye nanaye [Bugün dolma pişirdik nanaye nanaye]

Isor epetsink porig nanaye nanaye
Ellank katsink Dıborig nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
İnç ağçig e nanaye nanaye nanaye

Ilun khadzin mits pakhtsank nanaye nanaye
Mir çarokhnir hon mortsank nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
İnç ağçig e nanaye nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
İnç ağvor dığa e nanaye nanaye nanaye

Nana nana nanaye nanaye nanaye
Nana ağçig dığa e nanaye nanaye

Katsink khınamonts dune nanaye nanaye
Khınamin ıngav kune nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
Nana ağçig dığa e nanaye nanaye
İnç ağçig e nanaye nanaye nanaye

Arank harsi desture nanaye nanaye
Hasank kuçayi tore nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
İnç ağçig e nanaye nanaye nanaye
Nana ağçig dığa e nanaye nanaye

Godretsink tıtu nure nanaye nanaye
Khırovav pesi kure nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
İnç ağçig e nanaye nanaye nanaye
Nana ağçig dığa e nanaye nanaye

Peretsink harsın u pesan nanaye nanaye
Tıretsink sedri koşan nanaye nanaye
İrank irants pıspısan nanaye nanaye
Nana nana nanaye nanaye nanaye
Nana ağçig dığa e nanaye nanaye

Diyarbakır'dan bir görünüm. (Kaynak: Lamec Saad,  "Zestien Jaar als Quarantaine-Artsin Turkije", De Aarde en haar Volken, Haarlem, 1917)

5- Tzun e egir meğasni hay le le [Kar yağmış meğasni hay le le]

Tzun e egir meğasni hay le le
Ağçig eli değ hasni hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Tzun e egir lernerun hay le le
Khaz mi dabge derderun hay le le
Toğ bısage khorterun hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Çur e ıngir khoterun hay le le
Asdvadz bıye khorterun hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Çur e ıngir çağtsınir hay le le
Asdvadz
bıye ağçıgnir hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Çur e ıngir arvınir hay le le
Asdvadz arner barvınir hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Çukhdag gakav lernerun hay le le
Ezeb ağçig khorterun hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le
Hay le hay le hay le le hay le le

Prudyan ailesi, Diyarbakır, 1912 civarı. (Kaynak: PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi, Antranig Tarzyan/Terziyan izniyle)

6- Akhgik ağçig tun ego ındzi modig [Güzel(?) kız sen yanıma gel]

Akhkig ağçig yes zarguk im boyiti
Akhkig ağçig yes zarguk im boyiti
Şad havnir im parag meçkit khuyiti
Guzim askan dari mikam koviti
Akhkig ağçig
Akhkig ağçig tun ego ındzi modig
Akhkig ağçig tun ego ındzi modig
Arnim huditi mınam dzutsiti
Arnim huditi mınam dzutsiti
Akhkig ağçig

Midkit ıngadzis adine mazirıti kaşem
Midkit ıngadzis adine mazirıti kaşem
Dardet ıngir im halil am maşe
Dardet ıngir im halil am maşe
Miag ki saz gı zargim karis nakaş e
Miag ki saz gı zargim karis nakaş e
Or mi gi kam odat p
ıspıstsnim
Akhkig ağçig

Akhkig ağçig inç gaynir is ererun
Akhkig ağçig inç gaynir is ererun
Ego ındzi bak mi dur ğamzanerut koverun
Ego ındzi bak mi dur ğamzanerut koverun
İnç kaşir e mamit kızi perelun
İnç kaşir e mamit kızi perelun
Kışir kun çe kınir oranki orelun
Akhkig ağçig

Derikliyan ailesi, Diyarbakır, 1910 civarı. Elinde nargileyle oturan adam Garabed Derikliyan. En sağda, annesinin yanında ayakta duran çocuk Yervant Derikliyan. (Kaynak: PROJECT SAVE, Ermeni Fotoğraf Arşivi, Antranig Tarzyan/Terziyan izniyle)

7- Gadar khanan gokhadz maşin [Gadar hanede basılmış meşin]

Gadar khanan gokhadz maşin
Erzıhalı dıvits paşin
Yurtsen gi ker bakkal başin
Ağas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Baknim sirim dısnam ov is

Mir dun tzir dan modig modig
Mir dan geller enuş hodig
Mir dan geller enuş hodig
Tzir dan geller khisd khorodig
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is

Mir dun iger karsun garas
Tzir dun iger karsun garas
Karsun garsin kinin er khas
Osgi gumgum ardzıte tas
Osgi gumgum ardzıte tas
Amun tasin bak mın idas
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is

(Gendri) olırvo
ğe ov er
(Çitmenti) hed darav hov er
Harses i vid Bokhsa kale
Noren kale noren kale)
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is

Kurke hakir tive niğ e
Dzdz
ıvnire garak iğ e
Dzdzıvnire garak iğ e
Ezbınerun derdin tiğ e
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is

Kurke hakir tive al e
Dzdzıvnire portıkal e
Dzdzıvnire portıkal e
Ezbınerun derdin mal e
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Ağas tun khev is tun khev is
Paşas tun khev is tun khev is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is
Gılor mılor ego kovis
Bakim sirim dısnam ov is

8- Amunı daran ındzi çıdaran ke amo [Herkesi götürdüler beni götürmediler ay emmi]

Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo
Ellank pılink pants
ırtsınink ke amo
Ellank pılink
pantsırtsınink ke amo
Vıran tınink zankı tınink ke amo
Vıran tınink zankı tınink ke amo
Amunı daran yesi çıdaran ke amo
Amunı daran yesi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

Babus ıse
ındzi khabir toğ çarne
Nışanadzıs osgeriç e gı şine
Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

İnç akhkig e pants
ır furni hatsire
Aman gerir nışanadzı khevtsire
Amunı daran yesi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

Mir torı tsadz yesi çıdesan ke amo

Kağkıtsiin siradzı kavurma e
Çalğı zargin arak khımin fayda e
Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

Tzerk tzerki dur ego ertank mir pağnik
Kurban eğnam k
ızi peroğ mamuti
Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

Kızi perits mızi sebits palayin
Akh dur mızi pan dur mızi can
mızi
Akh dur mızi pan dur mızi can mezi heyran kızi
Amunı daran ındzi çıdaran ke amo
Mir torı tsadz ındzi çıdesan ke amo

Diyarbakır çarşısında elinde sazı ve içkisiyle dilenci bir müzisyen. (Kaynak: Ernest Chantre, "Van Beyroeth naar Tiflis", De Aarde en haar Volken, Haarlem, 1890)

9- Duneru meç bızdi mızdi [Evlerde gizli saklı?]

Duneru meç bızdi mızdi
Gılorvim da ıngnim dzutsti
Kani erigıti çegir e
Baknim khıntzorig eristsi
Kani erigti çegir e

Baknim ğamzali eristi

Duneru meç ergu kastal
Ağçig eli boyit tsıtsu
Siradznirit kızi guzin
İnç ağçig is şad akhkig is

Duneru meç gar anasun
Saat u ges mınats lusun
İrenk tur in mege bıssun
Şad akhkig is kağki ağçig

Duneru meçig anuşig
Ağçig ego uşig uşig
Indzi ağçig şad idoğ iga
Amunun meç tun anuşig

Duneru meç bızdi mızdi
Gılorvim da ıngnim dzutsti
Kani erigıti çegir e
Baknim khıntzorig eristi
Kani erigıti çegir e
Baknim ğamzali eristi