Rahip Harutyun Sarkisyan’ın anlatımıyla Aradzani (Murat Nehri, Doğu Fırat) balıkları
Bu listenin tam olmaması muhtemeldir. Aratzani (Murat nehri) kıyısında bulunan Tıkhre (şimdiki adıyla Keklikdere) köyünde doğmuş ve büyümüş olan Rahip Harutyun Sarkisyan (Alevor) bu listeyi vatanından çok uzaklarda yaşarken, hatırladığı kadarıyla hazırlamış. Aratzani nehrinde sıklıkla balıkçılık yaptığından dolayı, bu balık türlerine fazlasıyla hakim. Belirtilen balık isimleri, Ermeniler tarafından adlandırılmıştır. Dahası, muhtemelen bu isimler Palu yöresine özeldir.
[Translate to Türkisch:]
Tortos
Bu balık, omuriliği ve kol kemikleri dışında eti kılçıksız bir balıktır. Çok lezzetli ve yağlı bir balıktır, fakat hazmı o kadar kolay değildir. Testere şeklinde darbeleri tehlikeli olabilecek yüzgeçleri vardır. Rengi, özellikle sırt kısmı, siyaha yakındır. Karın kısmı ise kahverengidir. Başı yassıdır. Sarkık dudaklara ve uzun bıyıklara sahiptir. En büyük tostos bir kilodan biraz fazla gelebilir [1].
Sandrig
Yassı ve kılçıklı bir balıktır. Küçük bir balıktır ve Aradzani nehrinde oldukça fazladır. En büyük sandrik 300 gramdan fazla gelmez.
Moz
Aradzani’nin en nadir balığı olarak kabul edilir. Yapısal olarak güzel ve ayrıca etli, az kılçıklı, lezzetli ve hazmı kolay bir balıktır. Balıkçıların en çok aradığı balıktır. Dudakları çenesinden sarkar. Popüler bir balık olduğundan, her bir boyu özel bir isme sahiptir. En küçük boy mokok, onun iki katı boyuna sahip olan zırdık, biraz daha büyüğü baldır ve en büyüğü radam ismini alır. Sonuncusu çok nadir avlanır. Ağırlığı tahminen 19-20 kilo arasıdır. Baldır 7den 9 kiloya kadar gelebilir. Bu balıklar nehirde bir bölgeyi sevdiklerinde, orada yüzlercesine rastlanabilir. Sarkisyan Tırkhe köyünden balıkçıların bir keresinde 45 tane baldır türünden moz avladıklarını ve onları dört eşek üzerine koyup nasıl köye taşıdıklarını anlatır [2].
1) Fırat’ta denizcilik ( Kaynak: Hugo Grothe, Geographische Charakterbilder, Leipzig, 1909)
2) Aradzani / Doğu Fırat / Palu yakınındaki Murat Nehri (Fotoğraf: Hrayr Paze Khacheryan)
Khad
Sırt kısmında eşit uzunlukta çizgiler vardır, karın kısmı ise sarıdır. Muhtemelen ismi khadudik (benekli) kelimesinin kısaltmasıdır. Aradzani’de oldukça fazla bulunur. Boyu küçüktür, eti kılçıklıdır, fakat lezzetlidir. Khad balığı yaklaşık yarım kilo ağırlığındadır.
Çor Angaç (Aganç)
Aradzani nehrinde oldukça boldur. Kılçıklı ve tatsız bir balık olduğundan, balıkçılar tarafından pek ilgi görmez. Diğer balıklardan farklı olarak, kulaklarının kuruluğundan ve acılığından dolayı bu balığın kafası yenmez.
Tır
Oldukça etli ve ağırdır. Bu özelliklerinden dolayı, çok yavaş hareket eden bir balıktır. İsmi, köylünün günlük diline de geçmiştir. Yavaş ve ağır atını, katırını, mandasını, öküzünü veya eşeğini tır olarak adlandırır. Rengi beyaza yakındır. Bu balığın büyük bir türünün ağırlığı 20 kiloya ulaşabilir.
1) Hromgla (Rumkale) yakınından Fırat nehri (Kaynak: Victor Chapot, La frontière de l’Euphrate de Pompée à la conquête arabe, Paris, 1907)
2) Aşkale’den doğuya Fırat (Kaynak: Eberhard-Joachim Graf von Westarp, Unter Halbmond und Sonne, ca 1913, Berlin)
Şırbut (veya Şabbot)
Bu balığın rengi de beyaza yakındır. Bel kalınlığı fark edilmez, bedeni başından kuyruğuna kadar aynı kalınlıktadır. Çoğunlukla zor avlanan bir balıktır. Baş darbeleriyle ağları yırtıp dışarı çıkabilir [3]. Etinin lezzeti mozun lezzetine yakındır.
Otsatsuk
Palu’da bu balığı avlama geleneği yoktur. Bu sebeple Sarkisyan bu balık hakkında fazla bilgi veremeyeceğini belirtir [4].
