Mikail Aslan 2010 tarihinde “Petag: Dersim Ermeni Halk Şarkıları” adlı bir albüm yayınladı. Albüm girişinde sanatçı bu projenin nasıl başladığı konusunda bilgiler paylaşıyor. Öncelikle Dersim’deki Ermeni izleri hakkında konuşan sanatçı, harabe halinde bulunan kiliseleri, mezar taşlarını, aynı zamanda kökleri Ermenice olan köy adlarından bahsediyor. Tüm bunlar Dersim doğumlu Mikail Aslan’ın gündelik hayatının bir parçası olmuş, çocukluk yıllarından itibaren bu çevrede büyümüştür.
Ermeni izlerine ses vermek, onları yeniden canlandırmak Aslan’ın ideallerinden biri olmuş. Kendisi gibi müzisyen bir sanatçı için bu yeniden canlandırma; tabii ki memleketinde zamanında söylenmiş Ermenice şarkıları bulmak ve onlara yeni bir değer ve yeni bir hayat vermek olacaktı.
Bu projesini gerçekleştirmek üzere yola çıkan Aslan’ın yolculuğu yaklaşık döt yıl sürdü. Bu esnada Brüksel’de, 2005 tarihinde, yakın dostu olan Hovsep Hayreni ile önemli bir görüşme gerçekleştirir. Hayreni, Aslan’a Hampartzum Kasbaryan’ın bir çoğu notalı, Dersim Ermeni şarkıları barındıran “Çemişgezek ve Köyleri” (Ermenice, Boston, 1969) kitabını gösterir. Kasbaryan’ın kitabında bulunan notalar Arapgirli Avedis K. Mesuments’e ait. Aslan bu yüzden şarkıları Dersim Ermenilerinden toplayanın da Mesuments olduğu fikrine kapılır.
Aslan ilerde Dersim yöresinden bazı şarkı ve notaların olduğu, Mihran Tumacan’ın “Memleket şarkı ve sözleri” kitabını da elde eder (II. Cilt, Yerevan, 1983).
Dersim Ermeni şarkıları için diğer kaynaklar şunlar; Hovhannes Acemyan’ın henüz yayınlanmamış “Çemişgezek Şarkıları” adlı eseri (Boston, 1952), Haygazın K. Ğazaryants’ın “Çemişgezek Tarihi” kitabı (Beyrut, Hamazkayin Matbaası, Çemişgezek Hemşeri Derneği yayını, 1971).
Müzikal hammede elinin altında olduktan sonra, Aslan bu şarkıları derleme çalışmasına başlar. Bu aşamada Levent Güneş ve Cebrail Kalın kendisi ile işbirliği içine girer. Kolay bir çalışma değildi, çünkü şarkıları asıllarına uygun bir şekilde derlemek gerekmekteydi. Kanımızca, Mikail Aslan ve arkadaşlarının emeği epeyce fazla. Sanatçı Aslan’ın düşünce ve ruh dünyası bin bir telle kendi öz ortamına, yani Dersim’e bağlıydı. Aslan Dersim Alevisi, ve Alevilerin asırlar boyunca Ermenilerle bir arada yaşadığını tarihten biliyoruz. Bu nedenle Ermeni şarkıları ve müziği Mikael Aslan’a yabancı olamazdı. Dolayısıyla o bu şarkıları en güzel şekilde derleyebilecekti. Bunun en iyi kanıtı bu sayfayla dikkatinize sunduğumuz 12 şarkı. Her bir şarkı, Kürt, Zaza, Türk, Ermeni işbirliğinin Ermeni mirasının izlerini yeniden kurmak için aslında ne kadar önemli olduğunun da bir göstergesi.
Dört yıllık bu yolculuğun önemli duraklarından biri de Yerevan. Levent Güneş ve Mikail Aslan beraberlerinde seçilmiş ve derlenmiş bu şarkıları alıp Yerevan’a gider. Ermenistan’ın başkentinde onlar “Akunq” grubuyla işbirliği yapar ve İstanbul’da “Kalan Müzik” etiketiyle yayınlanacak 12 Dersim şarkısını beraber kaydederler.
Mikail Aslan albümünde şu kişilere de teşekkürlerini sunmuş; İlda Simonyan, Hasan Saltık (Kalan Müzik), Tigran Hekobyan, Osman Kavala, Saime Gündü, Metin Yıldırım (Barrios), Merdan Ziryab, Pakrat Estukyan.
1) Surp Garabed em kınatser [Surp Garabed’e gitmişim] [1]
Giriş; Levent Güneş, Mikail Aslan
Derleme; Levent Güneş, Mikail Aslan
Koro; Sarkis Bağdasaryan, Sarkis Alaverdyan, Arek Mikaelyan, Ani Hayrabedyan, Anna Tovmasyan, Sona Şatikyan, Hasmik Krikoryan, Mikail Aslan, Levent Güneş
Surp Garabed em kınatser | Surp Garabed’e gitmişim |
2) Gaf Gıdırdel [Gaf Kırmak]
Giriş; Levent Güneş
Derleme; Levent Güneş
Koro; Sarkis Alaverdyan, Arek Mikaelyan, Ani Hayrabedyan, Anna Tovmasyan, Sona Şatikyan, Hasmik Krikoryan, Levent Güneş
| Oğlan Tarafı: Tser ağçigı curn ea katser Sitilı hondeğ ea mortser Kız tarafı: Tser dığan ıl peadn ea katser Hodots gatsin hon ea mortser Oğlan Tarafı: Tser ağçigı Surp Khaç katser Daradz momı cebn ea mortser Kız tarafı: Tser dığan ıl ardın ea katser Tarnalu campan ea mortser Oğlan Tarafı: Tser ağçigı tıratsnin dunn ea Mer dığan garna gı danea Kız tarafı: Ep tser dığun ağçig dane Anonts campan tor mer dunn ea | Oğlan Tarafı: Kız tarafı: Oğlan Tarafı: Kız tarafı: Oğlan Tarafı: |
3) Pağnikı tsurd ea, gı mısim [Hamam Soğuk, üşürüm]
Ara ezgi; Levent Güneş
Derleme; Levent Güneş
Solo; Sona Şatikyan, Levent Güneş
Pağnikı, pağnikı tsurd ea, gı mısim aman Aman ğız, yaman ğız yandırdın beni Bardağı, bardağı bağug cur letsur, aman Ay ağçig, vay ağçig varetsir indzi aman | Hamam soğuktu da üşüdüm, aman Aman ğız, yaman ğız yandırdın beni Bardağa,bardağa soğuk su doldur, aman Aman kız, yaman kız yandırdın beni, aman |
4) Pağnets Turı [Hamam Kapısı]
Ara ezgi; Cebrail Kalın, Mikail Aslan
Derleme; Cebrail Kalın, Mikail Aslan
Solo; Arek Mikaelyan
Şarkı Garibin Şarkısı (Yerevan) ile devam eder.
| Pağnets Turı zargin sazı Dalvıdekıt hüsen mazıt Nervıdekıt kaşin nazıt Mer dan edev gur gur mori Khıngakvınin hon gı tari Megn el eğporıs gınmani | Hamam kapısında saz çaldılar |
Yerk Bantuxdi [Garibin Şarkısı]
Ari, bantukhd, taparagan, asdantagan, | Gel, gurbetçi, göçebe, avare, |
5) Bahçanerı xod gılli [Bahçelerde ot olur]
Ara ezgi; Levent Güneş
Derleme; Levent Güneş
Koro; Sarkis Alaverdyan, Arek Mikaelyan, Ani Hatrabedyan, Anna Tovmasyan, Sona Satikyan, Hasmik Krikoryan
Bahçanerı khod gılli, na, na, na, Tun parag es, boyıt ergan, na, na, na, Dzarin vıra nuş gılli, na, na, na, | Bahçelerde ot olur, na, na, na, Sen incesin, boyun uzun, na, na, na, Ağaçta badem olur, na, na, na, |
6) Hayde Mer Ekin [Haydi Bizim Bağa]
Ara ezgi; Cebrail Kalın
Derleme; Cebrail Kalın
Solo; Ani Hayrabedyan, Levent Güneş
Oğlan: Oğlan: Oğlan: | Oğlan: Oğlan: |
7) Nazluin Şerı [Nazlının Şeri]
Giriş; Mikail Aslan, Cebrail Kalın
Derleme; Cebrail Kalın
Solo; Lusine Nazaryan
Khındırvetsı gu ka keran Nazlun ges kışerun aşets Nazlun tunirı içetsutsin | [... gelir odun] |
Hovhannes Acemyan’ın yayımlanmamış bir eseri; “Çemizgezek Şarkıları”, Boston, 1952. Bu eserde, Dersim’de Ermeniler tarafından söylenen şarkıları derlemiştir.
Katsek perek çift mı dadrag Katsek perek çift mı bilbil Ur e asor harn u marı En nırvinun dzarn or dzağgi | Gidin bir çift kumru getirin |
10) Bülbüln e eger [Bülbül gelmiş]
Giriş; Levent Güneş
Derleme; Levent Güneş
Koro; Sarkis Alaverdyan, Arek Mikaelyan, Ani Hayrabedyan, Anna Tovmasyan, Sona Şatikyan, Hasmik Krikoryan
Bülbüln eger gançea karun ea karun, Nısder em mınagug, kışer ea kışer. | Bülbül gelmiş çığırır, bahardır bahar. Otururum yalınız, gecedir gece. |
11) Zeynon çurı katser e [Zeyno suya gitmiş]
Ara ezgi; Cebrail Kalın
Derleme; Cebrail Kalın
Solo; Lusine Nazaryan
Zeynon çurı katser ea Çoban mi eas deser ea | Zeyno suya gitmiş Çobanın biri bunu görmüş |
Dersim üç dağ içinde Ağamın dengi yoktur Ağama neler oldu Ağamın dengi yoktur |
|
- [1] Mihran Tumacan’a göre, şarkı Yerzınga yörsine aittir. (Mihran Tumacan, Memleket şarkı ve sözleri, II. Cilt, Yerevan, 1983, s. 428).
- [2] Birmani kelimesinin anlamı tam olarak belli değil burada. Dersim’den Erzincan’a giden yol üzerinde bu isimi bir geçit var. Aynı isimle bir de köy bulunmakta.
