Musa Dağı | Diyalekt | Dıbıklı Avcılık

Musa Dağı Lehçesi

Ermenice

Türkçe

Տըպըխը պտէուղ մ'ի, սընծակի պէս խիւշիւր բէուն մ'ի

Տըպըխը պտուղ մըն է, սինձի պէս խոշոր բան մըն է:

Dıbık bir meyvedir, alıç gibi koca bir şeydir.

Կ'առնայրըն բիրըննէն, կը հանայրըն զհայնտը, կը փռփեցնէին բերաննին քիջ մը,

Բերաննին կ՚առնէին, կը ծամէին, կը հանէին հունտը, կը փրփրեցնէին իրենց բերանին մէջ քիչ մը։

Ağızlarına alıp çiğner, ağızlarında biraz köpürtürlerdi.

Բիրաննին կը հանին տէյղ մը կը դնինզի

Բերանէն կը հանէին տեղ մը կը դնէին։

Ağızlarından çıkarıp bir kenara koyarlardı.

Կը դնին, այնտէյղ մէյնծ ամուն մը կու, անիր մէյջ կը դնէյնծի,

Կը դնեն, այնտեղ մեծ աման մը կայ, անոր մէջ կը դնեն։

Koyarlar, büyük bir kap olur, onun içine koyarlar.

Ձիռու կը խառընկէյնծի, ատ խիւշիր սիխիրն ա հատէյր ին, կը բիրին, ղիյմա քեպապը պէս, կը բիրին կ'անցնեն զի վրան, ատ իղու տըպըխ:

Ձեռքով կը խառնեն, խոշոր սիխերն ալ պատրաստ են. կը բերեն, ղիյմա քեպապի պէս կ՚անցընեն վրան: Ահաւասիկ եղաւ տըպըխ:

Elleriyle karıştırıp, büyük çıtalar da hazır olur, getirip kıyma kebabı gibi üzerine geçirirler. İşte dıbık hazır.

Առտու կանուխ հայր կ'ուրթուն, մէթ պըր ըննու տահա, պըր լարին, թռչուննէն դառ չարթնցուծ պըր լարէյնծի:

Առտու կանուխ երբ կ՚երթան, մութ պէտք է ըլլայ, պիտի լարեն: Նախքան թռչուններուն արթննալը պէտք է լարել:

Sabah erken, hava aydınlanmadan gidip germeleri gerekir. Kuşlar uyanmadan önce gerilmesi lazım.

Արթնան նէ կը փախին, չեն գար մարդ կը տեսնեն, կանուխ կ'ուրթուն կը լարէյնծի, իրենք կը պահուըտին, թռչունը՝ եկող թռչունը կը փակի: եկող թռչունը կը փակի: Աստուած ի՜մ:

Եթէ արթննան՝ կը փախչին, մարդ կը տեսնեն եւ չեն գար. [անոր համար] կանուխ կ՚երթան եւ կը լարեն, իրենք կը պահուըտին: Եկող թռչունը կը փակի, եկող թռչունը կը փակի... Աստուած իմ…

Uyanırlar kaçarlar, insan görünce durmazlar, [bu yüzden] erkenden gidip gererler. Gelen kuş yapışır, gelen kuş yapışır… Aman Tanrım...

Musa Dağı Lehçesi

Ermenice

Türkçe

Ըսսու տեխպինոյի, տեխպն ա ըսսէուն ի

Ա՛յս տեխպենի է, տեխպն ալ այս է:

Bu dekhb [dıbık] ağacı, bu da meyvesi.

Թը կը կարիս մուտկըցընէյսզի, ըստէյղ պուլամատա կու

Եթէ կրնաս մօտեցնել [camera-ն], հոս շատ կայ:

Yaklaştırabilirsen [kamerayı], burada çok var.

Տըխպը Ծօուռ օս ի

Տեխպի ծառը այս է:

Dıbığın ucu bu.

Աս կը քաղընք

Այս կը քաղենք,

Bunu toplarız,

Մըրշէմ կը փռենյքզը արէյվ, իղլիլին սոնղ,

քիչ մը կը փռենք [տեխպը] արեւին տակ, հասուննալէն ետք,

[dıbığı] biraz güneşe sereriz, olgunlaştıktan sonra,

եանի էուր մը արեյւ կը փռեյնքզի

այսինքն օր մը արեւին տակ կը փռենք,

լէյղ թըղ զատւա ուրա միջին

որպէսզի պաղլեղը բաժնուի միջուկէն:

ki özü çekirdekten ayrılsın.

սոնղ զաս, չուճըխնէն, կանճէյր, օնըր պըր շինէյզի

Յետոյ, փոքրերը, երիտասարդները, անոնք որոնք պիտի պատրաստեն,

Sonra, küçükleri, hamları, kullanılacak olanları,

հուտ-հուտ կ'առնին, մէյջ կը գլին, սոնղ լա՜կա՜նէն մէյջ կը թուքնոն զատ:

հատ-հատ կ՚առնեն, միջուկը կը հանեն, եւ ամանին մէջ կը թքեն [միջուկը]:

tek-tek alır, içlerini çıkarır ve bir kaba tükürürler.

դըրըզ թուքնիլ կը թուքնաունզի

Թքելու պէս կը թքեն [տեխպին միջուկը]

Tükürür gibi [dıbığın içini] doldurulur.

կը ըրըքւայ մըրշեմ ադտէյղ, սոնղ միղր կը դնէն մէյջ:

Կը լեցուի քիչ մը այդտեղ, վերջը մեղր կը դնեն մէջը:

Kap biraz dolduktan sonra içine bal konur.

չէուփ մը կունայ, ա՛ն չէուփ միղր կը դնեն, սոնղ աղվէյր մը կը խառընկէյնզի

Չափ մը ունի, ա՛յդ չափով մեղր կը դնեն, յետոյ, աղուոր մը կը խառնեն: 

Ölçüsü vardır, ölçüye göre bal konup güzelce karıştırılır.

Խառընկիլին սոնղ կը փըքքըրի ատ մըրշէյմ

Խառնելէն ետք քիչ մը կ՚ուռի,

Karıştıktan sonra biraz kabarır.

Սոնղ աուր, զատ աուր, կը փալլին. հէնտն ա իրվան կը կինու

Յետոյ, «ուռ»ը, այդ ուռը, կը թաթխեն [տեխպին մէջ]. հունտերն ալ [ուռին] վրան կը մնան:

Sonra “ur” bunun [dıbığın] içine batırılır, çekirdekleri de üzerinde [urun] kalır.

անիր սոնղ հայնտ կը զատին ըրմէյն

անկէ յետոյ հունտերը կը բաժնեն անկէ [ուռէն]

Sonra çekirdekleri urdan ayırırlar.

դրզաս պըր ինէյսզի, անք էր քէյֆ կը ֆռացնէյզի. դըրըզ ագ, չէ կ'ասին էր, «հելեզօն», դըրըզ «հելեզօն» կ'ըննու եանի:

Այսպէս պիտի ընես, եւ ինք [ուռը] իր վրայէն կը թռցնէ [հունտերը]: Պարուրաձեւ կ՚ըլլայ այսինքն:  

Böyle yapacaksın, üzerinden çekirdekleri atar. Burgu şeklini alır yani.

կ'իշիս նատուր իղու, ուրէն իրվան նատուր տէխպ կէու պիտանու քանզ ան կը շինիս, սոնղ կը չիրցնէյսզի, կը լա՜րէյսզի:

կը նայիս որքան եղաւ, ուռին վրայ որքան տեխպ պէտք է, այդ չափով կը շինես, յետոյ կը չորցնես, եւ կը լարես զայն:

Ne kadar oldu bakarsın, urun üzerinde ne kadar dıbık lazımsa, o kadar yaparsın, sonra kurutursun ve gerersin.

եանի չիրնէօյլ... շարգը ֆըրթանուն, հանգ-վից ուր հիրաք ի, կը չիրցնէյզի

Այսինքն չորնալը... Արեւելքէն փչող հովը, հինգ-վեց օր հերիք է, կը չորցնէ զայն:

Kurumasıysa… doğudan esen rüzgârda beş-altı gün yeter, kurutur.

սոնղ կը լարէյսզի. Գրգըւուն պըր բռնիս, միղուըքուվ պըր բռնիս, սըմուն, թըսխարա պըր բռնիս, չայըր կ'էուզիս, եանի վախթէն կուրա,

Յետոյ, կը լարես զայն. կրնաս որսալ գրգուան, մեղուահաւ, կեռնեխ, թուխ սարեակ, ի՜նչ որ կ՚ուզես, այսինքն եղանակին համեմատ։

Sonra, bunu gerip örümcek kuşu, arıkuşu, öter ardıç, karatavuk, ne istersen avlarsın, yani mevsimine göre.

կը սապինի ատ, պուրըյազէն չբռնիր

Հա, պուրըյազ [հով մը] որ ըլլայ, [տեխպը] օճառի պէս կ՚ըլլայ [կը թոյլնայ],

Poyraz eserse, [dıbık] sabun gibi olur, gevşer.

պուրյուզ իղու, տէյխպ չբռնիր, դըրըզ սապին կ'ըննու, կը սիֆա:

Երբ պուրըյազ կայ, տեխպը չի բռներ, օճառի պէս կ՚ըլլայ, [որսը վրայէն] կը սահի:

Dıbığın etkisi azalır, sabun gibi olur, [av üzerinden] kayar.

Musa Dağı Lehçesi

Ermenice

Türkçe

Ըմմը ամմըն ձգ դավըր մը ագ կ'ունայ, ագ, օրէնք:

Բայց ամէն թռչուն իր որսալու օրէնքը ունի:

Ama her kuşu avlama biçimi vardır.

Միղվըքէուվ մութըրըզէն իրվան ըրկը ճղա կը դնայրընք դըսսու չաթալա, տէյխպ կը դնիս իրվան, կ'իլվա քարմանվա միղրըքէուվ, պազ միղվըքէով մը բռնուայի մըկ տխպէն, ալայր կ'իջնեն հուն գալան: Ան ձան կը հանի, չուց համու մաքինէ ձան կու հանի, անչաք մաքինա չունայրընք

Մեղուահաւը օրինակ, թրաքթորով հերկուած տեղ մը, գուղձերուն վրայ երկու ճիւղիկ կը դնէինք, անոնց վրայ ալ տեխպ կը դնէինք: Մեղուահաւը կը թռչէր, կը դառնար, եւ եթէ մէկ մեղուահաւ բռնուէր տեխպին վրայ, բոլորը կը սկսէին իջնել հոն: Անիկա [բռնուող մեղուահաւը] ձայն կը հանէ, ինչպէս որ հիմա գործիքները ձայն կը հանեն. այն ատեն գործիք չունէինք:

Arıkuşu, örneğin, traktörler kazılmış bir yere, toprağın üzerine iki dal koyar, onların üzerine de dıbık sürerdik. Arıkuşu döner durur ve şayet bir arıkuşu yakalamayı başarırsan diğerleri de peşinden konmaya başlarlardı. [Yakalanan arıkuşu] ses çıkarır, nasıl şimdi aletlerle çıkarıyorlar, o zaman böyle şeyler yoktu.

Մէ միղվըքէուվ անք զէր ընկըրվէուն կը կինչի: Ըրկը մըկ ըրք մըկ կը կախվա ամըն տխպէ իրվան: Թրզատ գիտայն:

[Բռնուած] մէկ մեղուահաւը իր ընկերները կը կանչէ: Երկու-երեք հատ կը կախուի ամէն մէկ տեխպին վրայ: Այսպէ՛ս, գետինը:

[Yakalanan] arıkuşu arkadaşlarını çağırır. Her bir dıbığın üzerine iki-üç tanesi yapışır. Böylece yere.

Շռախվօուր, ծօուռ կու բռնուայ: Ան շռախվօրէն ագն ա բունձր ծօուռ պըր դնես, կու գու ծօուռ կու նստայ:

Ներկարար/շրախվարը ծառին վրայ կը բռնուի: Այդ շրախվարին տեխպն ալ բարձր ծառին վրայ պիտի դնես. կու գայ, ծառին վրայ կը նստի:

Gökkuzgun ağacın üzerinde yakalanır. Onun dıbığını ağacın yüksek dallarına koyarsın, gelir ağacın üzerine konar.

Իժկըտվիցու թէյվ դըսսու, թիվէն զօուրք բռնից, խալիսիցու գալան, անք չու կարի, կը կախվայ:

Շարժեցա՞ւ թեւը այսպէս, թեւին ծայրը բռնուեցա՞ւ. վերջացաւ այլեւս. չի կրնար [փախչիլ], կը կախուի:

Kanadı böyle oynadı mı? Kanadının ucu yakalandı mı? Artık tamam, kaçamaz, yapışır.

Պըլպայլ. պլպուլէն ագ կաննըմակ կը դնին զտայպ, պըր ուգու սըֆթա անտէյղ նստայ, սօնկ պըր իջնա ի ծօուռ:

Ոսկեսարեակը. ոսկեսարեակին տեխպը կայնած կը դնեն: Պիտի գայ, նախ հոն նստի, յետոյ իջնէ դէպի ծառը:

Sarıasma kuşu: Sarıasma dıbığını dik koyarlar. Gelir, üzerine konar sonra ağaca doğru iner.

Պըլպայլ, գրգըվօուն, կակօուչ. կակօուչ ջրէն զօրք կը նստայ, ջրէն զօրք պըր դնիս ճղէմ դըսսու, կը սֆթայ, հուն կը նստայ, սոնղ կ'իջնայ ի վար: հուն կը բռնուայ զաթըն: 

Ոսկեսարեակը, գրգուանը, քարաբնակը. քարաբնակը ջրեզերքը կը նստի: Ջրեզերքը պիտի դնես ճիւղիկ մը այսպէս, նախ կը նստի, յետոյ կ'իջնէ դէպի վար: Հոն կը բռնուի արդէն:

Sarıasma kuşu, örümcek kuşu, kuyrukkakan: Kuyrukkakan su kenarında olur. Su kenarına konacağı bir dal yerleştirirsin, önce ona konar, sonra aşağı iner. Orada da yakalanır.

Անինց տայխպ, տըքէ զօրք կ'ըննու, ճղէն: Միկալ տայխպ, զիրքին մրշէմ պակուս պըր ըննու, ուրա ճղէն իրվան հար կը դնիս չփակայ ի ճէուղ:

Անոնց համար պատրաստուած տեխպը մինչեւ ծայր կ'ըլլայ: Միւսներունը, «ուռ»ին ծայրէն քիչ մը վար պէտք է քսուած ըլլայ, որպէսզի երբ «ուռ»ը ծառին ճիւղին վրայ դնես, չփակի ճիւղին:

Bunlar için hazırlanan dıbık ucuna kadar sürülür. Diğerlerinin “ur”unun ucundan biraz boş yer bırakılır ki “ur”u ağacın üzerine koyduğunda dallara yapışmasın.