Վիտէօդարան - Յուշամատեան

Այս էջով ներկայացուած բոլոր տեսերիզները Յուշամատեանի արտադրութիւններ են։ Անոնք պատրաստուած են մեր խումբին կողմէ եւ մեր հաւաքած նիւթերով։

Աւանդութիւն/բարքեր

«Մեր նախնիներուն ժամանցի խաղերը» | Յղացք եւ խմբագրում՝ Կարին Կէօքճեան։ Ձեզմէ անոնք, որոնք իրենց մանկութեան խաղցած են հայկակասն խաղեր, շատ հաւանաբար ծանօթ են «Ծիւ ծիւ մատնոցիկ», «Ճոր Ճոր», «Կրակ կայ», «Հոս աւազան մը կայ» խաղերէն մէկն ու մէկին։ Խորքին մէջ ասոնք շատ հին խաղեր են, որոնք մեզի հասած են մեր նախնիներէն եւ մինչեւ այսօր ալ կարգ մը ընտանիքներու մէջ կամ հազուագիւտ դպրոցներու մէջ կը խաղցուին Պէյրութէն Լոս Անճելըս, Պերլինէն Պուէնոս Այրէս, Երեւանէն Պոլիս, Փարիզէն Գահիրէ եւ այլուր։
«Թահինով հացը. Տարչինով կամ առանց տարչինի» | Յղացք եւ խմբագրում՝ Կարին Կէօքճեան։ 12 վայրկեաննոց այս տեսերիզը յատկացուած է թահինով հացին։ Գացած ենք Լիբանան, ապա Հոլանտա թահինով հացին պատրաստութիւնը եւ անոր պատմութիւնը ուսումնասիրելու համար։
«Թոնիր խաղ» (խաղ մը) | Յղացք եւ խմբագրում՝ Կարին Կէօքճեան։ Ինչպէ՞ս խաղալ «Թոնիրով խաղ»ը։ Ներկայացում եւ ցուցմունքներ։
«Ճիւ ճիւ մատնոցիկ» (խաղ մը) | Յղացք եւ խմբագրում՝ Կարին Կէօքճեան։ Ինչպէ՞ս խաղալ «ճիւ ճիւ մատնոցիկ»ը։ Ներկայացում եւ ցուցմունքներ։
«Կրակ կա՞յ» (խաղ մը) | Յղացք եւ խմբագրում՝ Կարին Կէօքճեան։ Ինչպէ՞ս խաղալ «Կրակ կա՞յ»ը։ Ներկայացում եւ ցուցմունքներ։

Բարբառներ

«Մեր անունները» | Յղացք եւ խմբագրում՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։ Այս տեսերիզը «Մեր անունները» պատմուածքին ընթերցումն է՝ Մկրտիչ Մարկոսեանի «Մեր այդ կողմերը» գիրքէն առնուած։ Սիլվինան յաջողած է հին պատկերներու գործածութեամբ եւ գեղարուեստական նրբութիւններու միջոցաւ կամուրջ մը ստեղծել մէկ կողմէ 1940-ական եւ 1950-ական թուականներու Մարկոսեանի ապրած եւ տեսած Տիարպեքիրին եւ միւս կողմէ նախա-Ցեղասպանութեան ժամանակաշրջանի՝ աւելի հին եւ հարուստ Տիարպեքիրի հայկական կեանքին միջեւ։ Պատմուածքը ընթերցողն է յայտնի դերասանուհի Արսինէ Խանճեանը։
«Հէճընցիք թիւմ աղօ են» (Հաճըն) | Յղացք եւ խմբագրում՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։ Մօտաւորապէս 11 վայրկեան տեւող ֆիլմ մըն է, որ յատկացուած է Հաճընի բարբառին եւ հաճընցիներու զանազան սովորութիւններուն։ Անիկա բազում հետազօտութիւններու արդիւնքն է եւ աշխարհի տարածքին տարտղնուած նիւթերու՝ մէկտեղում մը։ Հոս կ՚երեւին մարդիկ, որոնք կ՚ապրին Լիբանան կամ Արժանթին։ Կը տեսնենք լուսանկարներ, որոնք մեզի ղրկուած են Լիբանանէն, Միացեալ Նահանգներէն, Արժանթինէն կամ Ֆրանսայէն։ Կ՚ունկնդրենք երաժշտութիւն, որ մեզի հասած է Նիւ Ճըրսիէն, Պուէնոս Այրէսէն կամ Պերլինէն։ Բոլորին հասարակաց յայտարարը Հաճընն է, Հաճընի բարբառը կամ Հաճընի աւանդութիւններն ու տեղական մշակոյթը։
«Տեխպով որս» (Մուսա Լեռ) | Յղացք, գրութիւն, նկարահանում՝ Հովիկ Ադամեան | Խմբագրութիւն, նկարազարդում՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։ Այս տեսերիզը Մուսա Լեռի մէջ «տեխպ»ի պատրաստութեան մասին է: Մուսա Լեռի բարբառով «տեխպ»ը սպստանն է, այսինքն «տեխպենի»ին (ցորցենի, սպստանի, շան ստինք, Cordia myxa, թրքերէն՝ sebesten) պտուղն է։ Որսի աւանդական այս ձեւը պահպանուած է նաեւ Մուսա Լեռէն Այնճար (Լիբանան) գաղթած հայերուն քով։ Տեսերիզին դերակատարներուն լեզուն Մուսա Լեռի բարբառն է։
Հաճընի բարբառով ֆիլմ – Պուէնոս Այրէս։ Պուէնոս Այրէսի «Հաճըն Տուն»ին շուրջ խմբուած հաճընցի հայրենակիցներ նախաձեռնութիւնը կ՚առնեն պատրաստելու տեսերիզ մը, որուն լեզուն Հաճընի բարբառն է։ Ֆիլմը կը պատրաստուի 2005-ին եւ նուիրուած է «Հաճըն Տուն»ի հիմնադրութեան 50-րդ տարեդարձին։ Ֆլիմը ունի անգլերէն եւ սպաներէն ենթագիրներ։
Խարբերդի բարբառով զրոյց | Ս. Աստուածածինի տօնը մեծ շուքով կը տօնուի Խարբերդի դաշտին մէջ։ Այդ օրը հազարաւոր ուխտաւորներ կ՚ուղղուին Ս. Նշան վանքը, որ կը գտնուի Ծովք/Կէոլճիւք լիճին մէջ։ Երեք օրերու վրայ տօնական մթնոլորտ մը կը տիրէ այստեղ։ Յուշամատեանը պատրաստած է կարճատեւ animation մը, ուր երկու խարբերդցիներ իրենց տեղական բարբառով զրոյց մը կ՚ունենան այս տօնին առիթով՝ տօնակատարութեան նոյն վայրին մէջ։
Խարբերդի բարբառով զրոյց | Խարբերդի շուկան։ Այս տեսերիզին մէջ լսուող զրուցակիցներէն՝ Մխօն, կը խօսի Խարբերդի դաշտի հայերէնը։ Փորձած ենք այս լեզուն հարազատօրէն վերարտադրել։ Յղացք եւ խմբագրում՝ Ժիւլէթ Ինիկօ, Իլէնիա Վակնըր, Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։ Զրուցողներ՝ Միքայէլ Կօշկարեան եւ Վահէ Թաշճեան։

Շարժանկար

«Ձիով պտոյտ Վանի հոգեւոր բնաշխարհին մէջ»։ Կարճ տեսերիզին մէջ պիտի տեսնէք Վանէն բազմաթիւ հին լուսանկարներ, որոնք մաս կը կազմեն Պետօ Եղիայեանի (Լոնտոն) եւ Վենետիկի Սուրբ Ղազար կղզիի Մխիթարեան միաբանութեան հաւաքածոներուն։ Իսկ ֆիլմին մէջ լսուող երգը Հայրիկ Մուրատեանի ձայնն է, որ կ՚երգէ Սասնայ Ծռեր դիւցազնավէպէն ներշնչուած Վանէն երգ մը։ Յղացում եւ հրատարակութեան պատրաստութիւն՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։
Վանի վերաբերող տեսերիզ։ Ֆիլմին ամբողջ տեւողութեան ձայնային երանգներ ստեղծողը վանեցի Կրեկորի Քաջբերունին է։ Յղացում, եւ հրատարակման պատրաստութիւն՝ Օլկա Կոլիքովա եւ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան։
"Ourfa: A Scent of Memory"։ Այս տեսերիզը նուիրուած է Ուրֆային եւ այնտեղի երբեմնի հայկական հարուստ կեանքին։ Ներկայացուող բոլոր հին լուսանկարները Ուրֆայէն են, լսուող հայերէն երգը նոյնպէս մաս կը կազմէ Ուրֆայի երգացանկին։ Պատրաստուած է Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանի եւ Քարին Լէօն Հեննեպէրկի կողմէ։ Ուտով նուագ եւ երգ՝ Յարութ Չուալ-Երթանեան (Յարութ Պարթանեան)։
Մարաշի դպրոցներ - Տեսերիզ։ Ապագայ ուսուցչուհիներ պատրաստող Մարաշի այս հաստատութեան մէջ սորվող աշակերտուհիներու առօրեայ կեանքէն պահիկ մը։ Այս հայուհիները կու գային Մարաշէն եւ դրացի քաղաքներէն եւ գիւղերէն։ Փորձած ենք անոնց միջեւ խօսակցութիւն մը ստեղծել…
Տեսերիզ՝ պատրաստուած Թումօյի (Երեւան) աշակերտներուն կողմէ Յուշամատեանի խումբին կողմէ կազմակերպուած արհեստանոցի մը ընթացքին, Յուլիս 2013-ին։ Տեսերիզը կը վերաբերի Խարբերդի դաշտին մէջ գտնուող Բարջանճ/Բերջենճ գիւղի հայկական կեանքին։
"Object that tell stories"։ Տեսերիզ՝ պատրաստուած Թումօյի (Երեւան) աշակերտներուն կողմէ Յուշամատեանի խումբին կողմէ կազմակերպուած արհեստանոցի մը ընթացքին, Յուլիս 2013-ին։
«Հայերը Տերսիմի մէջ»։ Այս ֆիլմը աւելի շատ վաւերագրական բնոյթ ունի եւ մեծ մասամբ հիմնուած է Տերսիմի ժողովրդագրութեան մասին եւ մեր կայքէջին մէջ հրատարակուած Ճորճ Աղճայեանի յօդուածին տեղեկութիւններուն վրայ։ Անոր տեւողութիւնը մօտաւորապէս 10 վայրկեան է. քարտէսի վրայ կը գտնէք հայաբնակ գիւղերուն, ինչպէս նաեւ եկեղեցիներուն եւ վանքերուն վայրերը, իսկ այս բոլորին զուգահեռ ալ կարճ դրուագներ կան Տերսիմի հայկական կեանքէն առնուած։ Ֆիլմը պատրաստեց Մուսա Հանգրուանի Ճիմեն։

Պարեր

Խորգոմ/Վան | Փափուռի
Տիարպեքիր/Տիգրանակերտ | Շուշան եւ Հալայ
Քեսապ | Պարեր
Ալաշկերտ | Թամզարա
Բալու | Թամզարա
Մալաթիա | Թամզարա
Խարբերդ | Թամզարա
Երզնկա | Պարտէզը մեր (թամզարա պար մը)
Արաբկիր | Թամզարա
Երզնկա | Յուշիկ-մուշիկ
Խարբերդ | Ծանր պար (Հոռում հաւասի)
Սեբաստիա | Կովտունցի պար

Բանաւոր պատմութիւն

Հաճընցիներու հետ հարցազրոյցներ - Լիբանան։ Զրուցակից՝ Զապէլ Սարաֆեան-Մութաֆեան, Զալքա թաղամաս։ Յուշամատեանի համար հարցազրոյցները վարեց Նորա Սարաֆեան-Թաշճեան։ Նկարահանողն է՝ Էթիէն Սէօքիւնեան։
Հաճընցիներու հետ հարցազրոյցներ - Լիբանան։ Զրուցակից՝ Անդրանիկ Տագէսեան, Ամանոս թաղամաս։ Յուշամատեանի համար հարցազրոյցները վարեց Նորա Սարաֆեան-Թաշճեան։ Նկարահանողն է՝ Էթիէն Սէօքիւնեան։
Հաճընցիներու հետ հարցազրոյցներ - Լիբանան։ Զրուցակից՝ Մաքրուհի Թաթուլեան-Խաչատուրեան, Խալիլ Պատաուի թաղամաս։ Յուշամատեանի համար հարցազրոյցները վարեց Նորա Սարաֆեան-Թաշճեան։ Նկարահանողն է՝ Էթիէն Սէօքիւնեան։
Ճաշի պատրաստութիւն | Աւանդութիւն եւ պատումներ։ Հարցազրոյց Շաքէ Գասպարեան-Պաղտասարեանի հետ, Պէյրութ։ Հարցազրոյցը վարեց՝ Կարին Կէօքճեան, նկարահանող՝ Էթիէն Սէօքիւնեան։
Աշխատանոց՝ Հաճընի բանաւոր պատմութիւն նիւթով | Պուէնոս Այրէս, «Հաճըն Տուն»։ Հոս, հաճընցիներու շառաւիղներ մեր գործընկերուհի՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանի պատմած են իրենց ծնողներէն կամ մեծ ծնողներէն յուշեր, զանազան կատակ պատմութիւններ, աւանդութիւններ, սովորութիւններ։
Objet that tell stories | Vienna (German UT)

Վաւերագրական տեսերիզներ

Կարճ տեսերիզ մը, որ հիմնուած է վանեցի Շահինեան ընտանիքին ֆիլմային արխիւին վրայ։ Տեսնուող հատուածները նկարահանուած են 1940-ական թուականներուն Պրոնքսի (Նիւ Եորք) մէջ, ուր կ՚ապրէր Շահինեան ընտանիքը։ Շահինեանները նշանաւոր էին իրենց տան մէջ կազմակերպուող խնճոյքներով եւ կերուխումով, որոնց ընթացքին կը հնչէին Վանի երգերն ու կը պարէին Վանի պարերը։ Տեսերիզը պատրաստեց Կարին Կէօքճեանը։
Տիարպեքիրեան աւանդական հայկական հարսանիքի մը վերականգնումը։ Սոյն videoն նկարահանուած է Քամիշլիի մէջ (Սուրիա) 1984 թուականին Տիգրանակերտի տոհմիկ օրուան առիթով։ Դերակատարներ կը բեմականացնեն ու կը վերականգնեն Տիարպեքիրեան հայկական հարսանիք մը պարերով, երգերով եւ այլազան սովորութիւններ կիրառելով։ Եգիչը Բաբգէն Սիմոնեանն է, իսկ ձեռնարկը կազմակերպուած է Քամիշլիի Համազգային միութեան կողմէ։ Աղբիւր՝ YouTube - Hovsep Sarkis.
Բալուէն Փրավիտընս՝ ժառանգութեան մը վերապրումը (Բալուցիներու դաշտահանդէս մը)։ Հատուած՝ Միսաք Պէրպէրեանի "40 Years of Memories: 1932-1972" ֆիլմէն։ Նկարահանուած 1930ականներուն եւ ներկայիս պատրաստուած Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանի կողմէ։ Կ՝երեւին բալուցիներ՝ Փրավիտընսի մէջ (Ռոտ Այլընտ, Միացեալ Նահանգներ) դաշտահանդէսի մը ժամանակ։ Ֆիլմը կը պատկանի Ճորճ Աղճայեանի հաւաքածոյին։
Բալուէն Փրավիտընս՝ ժառանգութեան մը վերապրումը (Բալուական հարսանիք մը)։ Նկարահանուած 1960ական թուականներուն եւ ներկայիս պատրաստուած Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանի կողմէ։ Բալուի աւանդութեամբ կատարուած հարսանիք մը, որուն ներկայ են Տէր Մանուէլեան եւ Աղճայեան ընտանիքները Փրավիտընսի մէջ (Ռոտ Այլընտ, Միացեալ Նահանգներ)։ Ֆիլմը կը պատկանի Ճորճ Աղճայեանի հաւաքածոյին։
Բալուէն Փրավիտընս՝ ժառանգութեան մը վերապրումը (Ընտանեկան հաւաք մը)։ Նկարահանուած 1950ական թուականներուն եւ ներկայիս պատրաստուած Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանի կողմէ։ Կիրակոս Տէր Մանուէլեանի ընտանիքին մէկ հաւաքը՝ Փրավիտընսի մէջ (Ռոտ Այլընտ, Միացեալ Նահանգներ)։ Կիրակոս Բալուի Սաքրաթ գիւղի ծնունդ է։ Հաւաքին ներկայ են Մարսիլիա ապրող բալուցի իր ազգականները։ Ֆիլմը կը պատկանի Ճորճ Աղճայեանի հաւաքածոյին։

Ոչ շօշափելի ժառանգութիւն

«Սարուխանի երգիծական աշխարհէն. պատկերի վերածուած ասացուածքներ» (Ա մաս)։ Պիտի տեսնէք Սարուխանի գիրքէն առնուած ծաղրանկարներ, որոնք Յուշամատեանի կողմէ պատշաճեցուած են այս տեսերիզին։ Կը ներկայացնենք նաեւ ծաղրանկարիչ Ալեքսանտր Սարուխանի (1898-1977) կենսագրականը, բազմաթիւ պատկերներու ընկերակցութեամբ։ Տեսերիզը պատրաստուած է Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանին կողմէ։
«Սարուխանի երգիծական աշխարհէն. պատկերի վերածուած ասացուածքներ» (Բ մաս)։ Հոս պիտի տեսնէք Սարուխանի գիրքէն առնուած ծաղրանկարներ, որոնք Յուշամատեանի կողմէ պատշաճեցուած են այս տեսերիզին։ Տեսերիզը պատրաստուած է Սիլվինա Տէր Մկրտիչեանին կողմէ։

Մեր արհեստանոցները

Յուշամատեանը Աթէնքի մէջ – 1, 2, 3 Ապրիլ 2022 | Արհեստանոց։ Տեսերիզին մէջ (հայերէն եւ յունարէն) բացատրութիւններ կը տրուին աշխատանոցին մասին։
Յուշամատեանը Սելանիկի մէջ - Աշխատանոց՝ 13 եւ 14 Նոյեմբեր 2021 | Տեսերիզին մէջ (հայերէն եւ յունարէն) բացատրութիւններ կը տրուին աշխատանոցին մասին։
Յուշամատեան Աթէնքի մէջ
Յուշամատեան Աթէնքի մէջ
"Memory Without a Place" - Ցուցահանդէս | "Historical Heritage and Memory in the Digital Age" - Արհեստանոց | Պերլին, 27 Մարտ - 2 Մայիս, 2013
5 վայրկեան տեւողութեամբ տեսերիզ Յուշամատեան ծրագիրին մասին։ Յղացք՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան, Վահէ Թաշճեան, սենարիօ՝ Սիլվինա Տէր Մկրտիչեան/Խօսէ Լուիս Ռուպիօ, շարժող պատկերներ՝ Օլկա Կոլիքովա, նկարազարդում՝ Խուան Մանուէլ Մօրէնօ Սանչէզ։