Ekizyan Ailesi Arşivi – Erivan, Beyrut
Ekizyan ailesinin objeleri Malatya kökenli ve günümüzce Erivan ile Beyrut’a dağılmış durumda.
İnci küpeler (daha sonra tamir edilmiş) ve üç altın top (zincire daha sonra geçirilmiş) Eğisapet Gızgants Ekizyan’a (evlenmeden önceki soyadı Gazuryan) ait. Yeğisapet Malatya 1895 doğumlu. O da Soykırım’dan sağ kurtulanlardan. 1920’lerde ailece Sovyet Ermenistanı’na göçerler. Yeğisapet 9 Eylül 1990 tarihinde Erivan’da vefat eder.
Yeğisapet, inci küpelerini ve üç altın topu, 1980 yılından beri Beyrut’ta yaşamakta olan torunu Nara Ekizyan’a hediye eder.
Bu bakır objeler ve yukarıda haç da yine Yeğisapet’e ait ve bunları Malatya’dan Sovyet Ermenistanı’na götürmüş. Günümüzde Yeğisapetin’in oğlu Harutyun Ekizyan’ın (d. 1921) yanında Erivan’da bulunuyorlar. Harutyun bu haçı her zaman başucunda tutuyor.
Der Mikayelyan Ailesi - Yerevan
Der Mikayelyanların aile arşivi anı, fotoğraf ve çeşitli nesneler bakımından oldukça zengin. Ailenin bir tarafı (Der Mikayelyan) Arapgir, bir tarafı (Der Aprahamyan) Van kökenli. Her iki tarafın da mensupları daha 19. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu topraklarından çıkıp Mısır’a yerleşirler; 1940’lı ve 1960’lı tarihlerde ise içlerinden bazıları, zengin aile yadigârlarının bir kısmını da yanlarına alarak Sovyet Ermenistanı’na göç ederler. Bahsi geçen materyaller günümüzde Der Mikayelyanların Yerevan’daki evlerinde bulunmaktadır. Ayrıca Ermenistan devlet kurumlarında da çeşitli materyaller vardır. Aile hakkındaki biyografik notlar, 1948 yılında Kahire’den Yerevan’a taşınan Nubar Der Mikayelyan’a (1917-1997) ait.
Arapgir, 1915 civarı. Soldan sağa: Bedros (ayakta), Takuhi (oturmuş), Khosrovitukhd (ayakta, Takuhi’nin kızı), Sarkis. İki çocuk: Istepan (ayakta), Hagop (Takuhi’nin kucağında). (Kaynak: Der Mikayelyan aile arşivi, Yerevan)
Muhtemelen 1840’ta Van civarındaki Sığka köyünde doğmuş olan Manug Der Aprahamyan tarafından yapılmış bir baston. Manug, Van’da Maryam Tonerşinoğyan’la evlenir ancak 1879’da gurbete, Mısır’a gider. 1889 veya 1890’da Maryam da Van’dan çıkar ve kocasının yanına Kahire’ye gider. Bir kızları olur: Takuhi (ileride Der Mikayelyan). Manug çok yetenekli bir insandır; Mısır’da fırsat buldukça istinsah işiyle, kaligrafiyle uğraşır, ahşap veya metal üzerine oymacılık yapar. Yukarıdaki baston da Manug’un işlerinden biridir. Üst kısmı aslan kafası şeklinde oyulmuştur, onun biraz altında Gize’deki iki büyük piramit, Sfenks, bir dikilitaş ve bir firavun kafası oymaları görünmektedir.
1894’te Kahire’de hazırlanmış, çerçeveli bir Khırimyan Hayrig fotoğrafı. Bu fotoğraf, Khırimyan’ın 1892’de tüm Ermenilerin Katolikosu seçilmesi vesilesiyle hazırlanmıştır. Resmin etrafında Khırimyan hakkında övgü dolu yazılar okunabilir. Bu eser bütünüyle (çerçeveli resim ve etrafındaki yazılar) Manug Der Aprahamyan’a (1845 Van-1900 Kahire) aittir. (Kaynak: Keğam Der Mikayelyan koleksiyonu, Yerevan)
İstanbul, 1908. Der Mikayelyan ailesi. Bu fotoğraf, Keğam’ın erkek kardeşi Krikor ve ailesinin İstanbul ziyaretleri vesilesiyle çekilmiştir. Oturanlar, soldan sağa: Boğos Der Mikayelyan (Keğam’ın amcası), Satenik Der Mikayelyan (Keğam’ın kız kardeşi, ileride soyadı Pırudyan olur), Tışkhuhi (Keğam’ın annesi, evlenmeden önceki soyadı: Sağatelyan), Hayganitza (Keğam’ın erkek kardeşi Krikor’un karısı, evlenmeden önceki soyadı: Melikyan), Krikor (Keğam’ın erkek kardeşi). Ayaktakiler, soldan sağa: Nıvart (Keğam’ın kız kardeşi, ileride soyadı Odacıyan olur), Taniel (Keğam’ın erkek kardeşi), Rupen (Keğam’ın erkek kardeşi), Nazeni (Keğam’ın kız kardeşi). Ön sıradaki çocuklar Krikor ve Hayganitza’nın evlatlarıdır, soldan sağa: Manuşag, Dikranuhi, Dikran, Araksi.
1) Arapgir: İki kız kardeş, soldan sağa: Khosrovitukhd, Şuşanik.
2) Minas Der Mikayelyan (1838-1915)։ Arapgir’de doğmuştur ve Keğam Der Mikayelyan’ın amcasıdır.
İstanbul Üniversitesi Hukuk bölümü diploması. Rupen Der Mikayelyan’a (1893-1913) aittir. Rupen Arapgir’de doğmuştur. Baba adı Mıgırdiç, ana adı Tışkhuhi’dir (evlenmeden önceki soyadı: Sağatelyan). Büyükbabası peder Der Mikayel Boğosyan’dır. Rupen’in babası Arapgir’in meşhur dokumacılarındandır. 1895’te Arapgir’de Ermenilere karşı gerçekleştirilen saldırılarda Der Mikayelyan ailesi çok sayıda kayıp verir, üç katlı evleri (dokuma atölyesi de bu binadadır) ateşe verilir. Bu saldırılardan sonra Rupen’in ailesi Arapgir’den göçer ve İstanbul’a yerleşir. Rupen, İstanbul Üniversitesi Hukuk bölümü mezunudur. 1913’te, genç yaşta vefat eder.
Rupen’in ailesinin bir kısmı 1896’da Mısır’a gider. Rupen’in erkek kardeşleri Keğam (1880-1950) ve Krikor (1871-1927) Gamsaragan Biraderler’in Zagazig’teki tütün fabrikasında çalışırlar. İki kardeş, ilerleyen yıllarda aynı işletme adına Mısır’ın farklı şehirlerinde çeşitli görevlerde bulunurlar. Keğam, 1916’da Takuhi Der Aprahamyan’la evlenir. Dört çocukları olur: Nubar, Sirvart, Diran, Alis.
Keğam’ın oğlu Nubar (1948’te), ondan sonra dul eşi Takuhi (1962’de) ve kızları Alis (1963’te) ve Sirvart (1974’te) aileleriyle birlikte Sovyet Ermenistanı’na göç ederler. Bu diploma da halen Der Mikayelyanların Yerevan’daki aile arşivi içindedir.