Aznif Terziyan (bekârlık soyadı Kirazyan) ve Giragos Terziyan

Terziyan/Zambakçıyan Arşivi - Selanik

Çeviren: Arlet İncidüzen, 13/12/2021 (son değişiklik: 13/12/2021).

Bu hatıra nesneleri 13 ve 14 Kasım 2021 tarihlerinde Selanik’te düzenlenen Huşamadyan atölyesinde elimize ulaştılar.

Bu sayfa Atina’da yayınlanan “Armenika” dergisi ve “Hamazkayin” Derneği Selanik şubesinin işbirliğiyle hazırlandı. Atölye, Alman EVZ (Bellek, Sorumluluk ve Gelecek) Vakfı tarafından desteklenmiştir.

Bu sayfada yayınlanan nesneler Edwin Zambakçıyan (Zambaktsian) ve karısı Mayda Zambakçıyan (bekârlık soyadı Terziyan) tarafından elimize ulaştırıldı. Bu nesneler daha çok Mayda’nın ailesi olan Terziyan ailesine aitler ancak kısa da olsa Edwin’in ailesi Zambakçıyanlar hakkında da bilgiler sunmaktadırlar.

Aslen Bigalı olan Terziyan ailesi daha sonra Tekirdağ’a yerleşmiş. Ailenin atalarının Hagop ve Anna Terziyan çifti oldukları biliniyor. Çiftin üç çocuğu, Giragos (1875-1926), Apraham ve Nunya, Biga’da dünyaya gelmiş. Giragos, Tekirdağ’da Aznif Kirazyan’la (1888-1968) evlenmiş ve dört çocukları olmuş: Hagop (1914-1996), Ağavni (1913-1995), Bedros (1922-1944) ve Zohrab (1920-1990). Dört çocukları da Tekirdağ’da dünyaya gelmiş. Aznif Tekirdağ yakınlarındaki Çorlu kasabasında doğmuş. Babası Bedros ve annesi Hripsime (bekârlık soyadı Dişliyan) 1915’te öldürülmüş. Kirazyan ailesinin soyağacını da bu sayfada bulabilirsiniz. Hripsime Dişliyan (1862-1947) Garabed ve Prapyon Dişliyan’ın kızıdır. Çiftin, Hripsime haricinde beş çocukları daha vardır: Anna, Kristine, Sarkis, Mikayel ve Arakel; tüm çocukları Çorlu’da dünyaya gelmişti.

1922’de Türk güçleri İzmir’i ele geçirince Tekirdağ’daki Rum ve Ermeni nüfus memleketini terk edip Yunanistan’a sığınmıştır. Terziyan ailesi Tekirdağ’dan Yunanistan sınırına yürüyerek ulaşmıştır. Başlarda Yunanistan’ın kuzeyindeki Aleksandrupoli (Osmanlı dönemindeki adıyla Dedeağaç) şehrine, ardından aynı bölgede bulunan Komotini, Ksanti (İskeçe) şehirlerine geçip nihayetinde Selanik’e yerleşmişlerdir.

1930’lu yıllarda Aznif ve Giragos Terziyan’ın oğlu Hagop Terziyan ayakkabıcılıkla uğraşmıştır. Mardiros Balabanyan’ın ayakkabı atölyesinde çalışmıştır. Mardiros’un kızı Hripsime/Roza’yla evlenmiş ve iki oğulları (Arman/Armen ile Mardik/Mardiros) ve bir kızları (Mayda, aile hikâyesini bizimle paylaşan) olmuştur.

Mardiros Balabanyan (1871-1942) Gülizar Boyancıyan’la (1898-1962) evliydi. İki kızları vardı: Ebruhi (d. 1921) ile Hripsime/Roza (1919-1991). Mardiros Balabanyan’ın babası Garabed ve annesi Ebruhi aslen Afyon/Karahisarlı’ydı. Gülizar Boyacıyan’ın ailesi de hemşerileriydi. Boyacıyan ailesinin soyağacı da bu sayfada yayınlanmaktadır. Giragos’un ilk karısı, Afyon/Karahisar’daki Ermeni kilisesi Türk yağmacılar tarafından ateşe verildiğinde, orada toplanmış olan kalabalıkla birlikte can verir. Bu korkunç olayın 1915’te mi yoksa daha önce mi yaşandığını tespit edemedik. Gülizar’ı yaşça kendisinden çok büyük olan Mardiros’la evlendirmişler. Soykırım sırasında aile tehcire tabi tutulmuş ve Halep civarına gönderilmiş. Birinci Dünya Savaşı sonlanınca hayatta kalanlar Afyon/Karahisar’a dönmüş ve 1922’ye kadar burada yaşamışlar. Türk ordusunun ilerlemesi üzerinde 1922’de buradan kaçıp Yunanistan’a göç etmişler. Mardiros ve Gülizar’ın Roza ve Ebruhi dışında Apig adında ve daha sonra Viyana’da vefat etmiş bir evlatlık bir de oğulları vardı.

Balabanyan ailesi Selanik’te. Soldan sağa: Gülizar (bekârlık soyadı Boyacıyan), Ebruhi, Mardiros (oturmuş), Apig, Roza/Hripsime.

Edwin Zambakçıyan’ın ailesine gelince, anneannesi Anitza Çilingiryan, Bursa’da doğup büyümüş. Kocası Garabed 1915’te Osmanlı yetkilileri tarafından idam edilmiş. Anitza ve kızları, Arşaluys ile Arşaguhi, 1922’de binlerce göçmenle birlikte yürüyerek Selanik’e ulaşmışlar. Anitza 1946’da vefat etmiş. Kızı Arşaluys, Edwin Zambakçıyan’ın annesidir.

Bedros Terziyan’ın Nazi Almanyasındaki Ölümü

Burada Bedros Terziyan’ın alınyazısına ayrı olarak değineceğiz. Bedros 1922’de Tedirdağ’da dünyaya gelmişti ve Aznif (bekârlık soyadı Kirazyan) ile Giragos’un oğullarıydı. Ailede anlatıldığına göre 1939’da Bedros ve bir arkadaşı Selanik’ten Almanya’ya gitmiş. Seyahatin sebebi bilinmiyor, sadece İkinci Dünya Savaşı’nın patlak verdiğini, Yunanistan’a dönemediğini ve mecburen Almanya’da kaldığını bilmekteyiz. Selanik’te ailesinin elinde olan bazı fotoğraflardan akrabalarıyla irtibatta kalmayı sürdürdüğü sonucuna varmaktayız. Ne var ki Bedros bir daha Selanik’e hiç dönememiş. 1942’de bilinmeyen bir sebeple Gestapo tarafından tutuklanmış ve Dachau toplama kampına (Münih’in kuzeyinde) gönderilmiş ve 1944’te burada vefat etmiş.

Bedros Terziyan’ın Münih’ten (Almanya) gönderdiği fotoğrafı. Fotoğrafın arkasında Ermenice olarak “Münih’te güzel bir gün, 21.5.42, B. Terziyan” yazıyor. Aynı yıl tutuklanacak ve Dachau toplama kampına gönderilecekti.

Bedros Terziyan’ın Nazi yetkilileri tarafından Dachau’ya gönderilmesine dair çeşitli belgeler. (Kaynak:https://collections.arolsen-archives.org)։

Hagop Kirazyan, İstanbul, 1898. Fotoğrafın arkasında öğrenci olduğu yazmaktadır. Fotoğrafçı: Gülmez Biraderler. Hagop, Aznif Terziyan’ın (bekârlık soyadı Kirazyan) erkek kardeşidir.

Terziyan ailesine ait gümüş kemer. 75 × 4 cm (30 × 1,5 in.).

Terziyan ailesine ait gümüş tütün kutusu.

Terziyan ailesine ait gümüş kemer. 70 × 3 cm (27,5 × 1,2 in.).

Üç kız kardeş, Tekirdağ. Ortadaki Aznif Kirazyan (ileride Terziyan), sağdaki Prapyon, soldaki kız kardeşin ismi bilinmiyor. Fotoğrafın arkasında Tekirdağ’da fotoğraf stüdyosu bulunan Mihran Dadikozyan’ın (ileride Abel) mührü var. Mardik Terziyan’ın hazırladığı soyağacında sadece iki kız kardeşin (Aznif ve Prapyon) isimlerinin bulunması ilginçtir zira bu fotoğrafın arkasına Aznif’in çocuklarından biri, “Kız kardeşleriyle birlikte annem” notunu eklemiş.

Bedros Kirazyan, Azniv Terziyan'ın (bekârlık soyadı Kirazyan) babası.

Terziyan ailesine ait bir dua kitabı. Baskı: K. Bağdadlıyan, K.polis, 1895.

Terziyan ailesine ait İncil. Baskı: H. Madteosyan, 1923, Konstantinopolis.

Terziyan ailesine ait ayin kitabı. Baskı: K. Bağdadlıyan, K.polis, 1895. İlk sayfalarda Hagop Terziyan, Hagop papu (Yunanca dede) el yazısıyla çocuklarının evliliklerini ve torunlarının doğumlarını not etmiş. Büyük olasılıkla bu dua kitabı, Aznif Terziyan’ın (bekârlık soyadı Kirazyan) ailesine, Çorlulu Kirazyan ailesine aitti. Son sayfalarında el ayzısıyla bir dua eklenmiş, Aznif’in annesi Hripsime Kirazyan’ın (bekârlık soyadı Dişliyan) imzasıyla. Aznif de bir yazmış. Bu duaya “Annemin duası” başlığını koymuş. Dua şöyle: “Yüce Tanrımız, senden anneyi yavrusunda, gemiyi fırtınadan, mahkûmu hapisten, borçluyu borcundan, günahkârı günahlarından kurtarman için yalvarırım, sana iman ederim.” Son sayfadaysa Hagop Terziyan, büyükannesi Anna Terziyan’ın kullandığı ilacın hazırlanma şeklini not etmiş.

Selanik'te gerçekleştirdiğimiz atölyeden kareler

Soldan sağa: Edwin Zambakçıyan, Roza Terzyan, Vahe Taşçıyan.
Soldan sağa: Mayda Zambakçıyan (bekârlık soyadı Terziyan), Vahe Taşçıyan.