Maraş, Akılyan ailesi.

Lusin Tabakyan Koleksiyonu - Lübnan

Yazar: Garo Derunyan, 12.08.20 / çeviren: Nazli Temir Beyleryan

Bu sayfada sunulan materyaller, Lusin Tabakyan tarafından bize iletilmiştir. Bu materyaller Lusin’in Maraşlı ailesine aittir: Anne tarafı Akılyan ve baba tarafı Tabakyan ailesi. Lusin Tabakyan'ın baba tarafından büyükbabası, Maraş'lı Panos Tabakyan'dır. Bir zanaatkârdı ve Maraş'taki "Khrlagyan Bölgesi" olarak da bilinen Surp Sarkis Kilisesi bölgesinde yaşıyordu.

Lusin’in büyük annesi ise Kamer Salibyan’dir. Türkçe ay anlamına gelen Kamer isminin Ermenicesi ise Lusin’dir. Lusin, ismini büyük annesi Kamer’den almıştır.

Panos ve Kamer Maraş’ta evlenirler ve orada dört evlatları olur: Maryam, Sona, Minas (Lusi’nin babası) ve ismini bilemediğimiz bir de kızları.

Panos ve Kamer’in sürgün yıllarındaki alınyazılarının ne olduğunu bilmiyoruz, fakat aile anlatılarında yer verilenlere göre, sürgün sonrasında geri dönecek bir evlerinin olmadığını biliyoruz. Lusin daha çok Panos ve Kamer’in çocukları hakkında bilgilere sahiptir.

Maryam, soykırımdan sonra  Kudüs’te bir yetimhaneye sığınır. Orada kendisi gibi, Maraşlı, Çıtrıkyan soyadını taşıyan bir yetim ile evlenir. Bu evlilikten Manuel adında bir oğulları olur. Manuel daha sonra Sovyet Ermenistan’a göç eder (1946-47 yıllarında Sovyet Ermenistan’ın “geri dönüş” çağrısına kulak verip).

Sona ise Beyrut’taki “Kelekyan” yetimhanesinde (AGBU) kalmıştır. O da aynı şekilde oradan bir yetim ile evlenip Fransa’ya yerleşmiştir.

Lusin Tabakyan’ın babası Minas Tabakyan da kendi babası gibi fırıncı olur.

Maraş’ta Arusyak Akılyan ile evlenir ve beş çocukları olur: İlki Meline de Maraş doğumludur, sonra sırasıyla, Anna (Selimiye doğumlu), Hovhannes (Beyrut, 20lerin başında), Antranik, (Beyrut, tarihi belli değil) ve Lusin (Beyrut Yeni Maraş mahallesi, 1934).

Soykırım sırasında Minas Tabakyan'ın ailesi de Maraş'tan sürülürler. Şimdiki Suriye'de bulunan Humus ve Hama'nın doğusunda Selimiye köyüne yerleşirler. Bu sürgün yıllarında Minas'ın Selimiye'den ayrılmanın ve daha iyi koşullarda çalışacağı İskenderun'da yaşamanın bir yolunu bulduğunu ve oraya gittiğini biliyoruz. Fakat bir süre sonra ailesiyle tekrar bir araya gelmeye karar verir. Kazandığı altını beline bağlar ve Selimiye'ye doğru yola koyulur. Fakat yolda haydutlar tarafından saldırıya uğrar ve soyulur.

Ailenin sözlü tarih anlatımlarına göre ise Selimiye’de bulunan bedevi bir kadın Meline’yi evlat edinmek ister fakat başarısız olur. Ayrıca Meline'nin bu sürgünler sırasında öldüğünü de biliyoruz.

Ateşkesin ardından ailenin, Ermeni sürgünlerin büyük çoğunluğu gibi, Kilikya'ya yerleşip tekrar Maraş'a dönüp dönmediği çok net değil. Sadece biliyoruz ki, 1921'in sonunda, Kilikya Ermenileri toplu olarak Beyrut'a gelip limanın yakınındaki büyük bir mülteci kampına yerleştiğinde, Minas çadır kentin girişinde kendi fırınını açar.

1933ün başında çadır kentte büyük bir yangın çıkar ve evlerin büyük bir çoğunluğu kül olur. Tabakyan ailesinin evi ve fırını da bu şekilde yanar ve yaşadığı korkunun etkisi altında Minas’ın vücudunun bir kısmı felç olur.

Minas Tabakyan ve Arusyak Tabakyan 'ın (doğum Akılyan) evlilik resmi. Maraş, 1910'lar.

Daha sonra Minas ve ailesi, Bourj Hammoud'un Yeni Maraş bölgesine taşınır. Minas orada da fırıncılık mesleğine devam eder. Ancak hasta olduğu için kendi fırınına sahip olmak pek kolay değildir, bu yüzden başkalarının fırınlarında çalışmaya başlar. Ekim 1944'te ölür.Minas ve Arusyak'ın kızı Anna, 18 yaşında Boğos Arslanyan ile evlenir ve bir oğlu ve dört kızı olur.

Minas ve Arusyak'ın oğlu Hovhannes, Antilyas Manastırı'na girer ve oradan mezun olur. Daha sonra Bourj Hammoud'un Yeni Maraş bölgesindeki “Karasun Mangants” (Kırk Çocuk) Okulu'nda öğretmenlik yapar ve aynı isimli kilisede ise koroda okur. Daha sonra Bourj Hammoud “Yeni Adana” bölgesindeki Surp Astvadzadzin Kilisesi'nde ve yanındaki Abgaryan Okulu'nda ders verir. Ayrıca AGBU Yervant Demirciyan Koleji'nde de ders verdiğini biliyoruz.

Hovhannes'in erkek kardeşi Antranik de Bourj Hammoud'daki “Karasun Mangants” Okulu'na devam eder. Daha sonra terzi olur. Maraş'tan Zabel Keşişyan ile evlenir, bir oğulları ve bir kızları olur.

Lusin de önce Yeni Maraş’taki Karasun Mangants’a gider, sonra Ermeni Protestan Koleji’ne devam eder ve üniversite eğitimini Haygazyan Üniversitesi'nde alır. 1962'den 2002'ye kadar AGBU “Levon Nazaryan” Koleji'nde görev yapar. Çok sayıda dernekte çeşitli görevler alır, örneğin; AGBU Rmeyli kadın kolları, Tekeyan Kültür Derneği, Antranik-Sevan Derneği yönetimi vb. Kendisi aynı zamanda iki kitap yazmıştır.

Lusin Tabakyan'ın annesi, dediğimiz gibi Akılyan doğumlu Arusyak’tır. Arusyak'ın Ganimyan doğumlu annesin adının ise Maryam'ın olduğunu biliyoruz. Arusyak Akılyan Maraş'ta geniş bir ailede yaşıyordu. Dört kız kardeş ve beş erkek kardeştiler. Kız kardeşler: Almast (daha sonra Çinçinyan), Feride (daha sonra Ganimyan), Hayganuş (daha sonra Tilenyan) ve Arusyak. Erkek kardeşler: Hovhannes (Maraş'ta öldürülür, ne zaman ve hangi koşullar altında bilmiyoruz), Isdepan, Sarkis, Haygaz ve George.

Isdepan, Sarkis, Haygaz ve kız kardeşleri Almast'ın oğlu Herry Çinçinyan soykırımdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ne göç eder. Burada, Boston Watertown'da bulunan Maraş Hemşeriler Derneği’nin kurucu ve aktif üyeleri olurlar.

Başında fesi ile oturmuş olan Minas Tabakyan. Arkasında, eli Minas'ın omzundaki kadın, Arusyak Tabakyan (Akılyan doğumlu). Arusyak’ın sağında, Minas Tabakyan'ın kız kardeşi duruyor. Minas'ın sağında oturan kadın Arusyak'ın annesi Maryam Akılyan (doğum Ganimyan). Maryam'ın sağında,  ayaktaki küçük kız, Arusyak ve Minas'ın kızı Anna Tabakyan. Minas'ın solunda duran çocuk, oğlu Hovhannes Tabakyan. Fotoğraf 1920'lerin ikinci yarısında, Tabakyan ailesinin Beyrut'taki göçmen kampında yaşadığı dönemde çekilmiş olmalı.

1. Muhtemelen Lübnan'da çekilmiş bir fotoğraf. Fotoğraftaki kişi bilinmiyor.
2. Tabakyan ailesinin koleksiyonundan bir resim. Ne yazık ki, resimdeki insanlar bilinmiyorlar.

1. Levon Ganimyan, 1914, Amerika Birleşik Devletleri. Arusyak Akılyan’ın kız kardeşi Feride'nin kayınbiraderi. Feride'nin kocasının ölümünden sonra Levon Ganimyan ile evlendi.
2. Oturan, Minas Tabakyan. Ayaktakiler, Arusayak Tabakyan’ın (Akılyan doğumlu) kız kardeşi Hayganuş Dilenyan'ın (Akılyan doğumlu) çocuklarıdır. Soldan sağa: Bercanuş, Hayguhi, Movses.

Lusine Tabakyan tarafından yazılmış kitaplar.